DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Horzela, Dobrosława: O pochodzeniu późnogotyckiej figury Chrystusa Męża Boleści w kościele parafialnym w Wolbromiu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35030#0279
27!
DOBROSŁAWA HORZELA
Kraków
O puckoc/jcatit; /)ÓŹ/70g0(ł'('Al'A /igtt/1'
C7?;i'.S'tt;.S'(; APęŻU Po/o.Ść/ W ko.Ścieie pU/Yt/icti/ty/a
w Rb/óruattM
V^^koło r. 1460 w najważniejszej świątyni Krakowa, w katedrze ustawiono nowe
ł ł retabulum ołtarza głównego. Monumentalna nastawa o szerokości 8,2-8,3 m, od-
powiadała niemal szerokości katedralnego prezbiterium (8, 6 m)k Kilka lat póź-
niej z takim samym rozmachem rozplanowano, gotowe około r. 1465 retabulum ołtarza
głównego krakowskiego kościoła dominikanów, także wypełniając nim niemal całą sze-
rokość chóruC Z kolei w r. 1468 prezbiterium kazimierskiej świątyni augustianów wzbo-
gaciło się o okazałą nastawę, której malowane kwatery wykonał Mikołaj Haberschrackh
Ostatnim akordem wśród tych ambitnych fundacji dła największych kościołów Krakowa
i Kazimierza był zamówiony u Wita Stwosza poliptyk Mariacki. Oprócz niego, żadne
z wymienionych dzieł nie przetrwało do naszych czasów w stanie kompletnym, zachowa-
ły się jednak malowane kwatery dając wyobrażenie o pierwotnym wyglądzie całych struk-
tur. Helena Małkiewiczówna zauważyła, że do szeregu wielkich nastaw, które sprawiono
w tym dość krótkim okresie należało być może także retabulum ołtarza głównego kościo-
ła pw. Bożego Ciała na Kazimierzu^. Źródła archiwalne nie podają daty fundacji gotyckiej
nastawy, która w XVII w. została zastąpiona nową. O jej wyglądzie wnioskowano dotąd
wyłącznie na podstawie przekazów archiwalnych. Wiele wskazuje jednak na to, że nie
wszystkie części gotyckiego retabulum ołtarza głównego kościoła kanoników regularnych
na Kazimierzu uległy zniszczeniu.
' Rekonstrukcję nastawy przedstawił Jerzy GADOMSKI, Późaogotyckie retakaia/a oparza giówaego w katedrze aa
Uhweia, (Wry vetay et aova, red. Wojciech BAŁUS, t. 3), Kraków 2001. Id., „Jeszcze o konstrukcji i treści późnogotyc-
kiego retabulum ołtarza głównego w katedrze na Wawelu", [w:] Wrte?a ^aaevA aiit terra: .stariia pro/o,s.sor; Piotr Pkaki-
jzewyki aaao aetatA .saae ,septaage.s;a;o ^aiato obiata (kkoaotkeka, 19), red. Grażyna JURKOWLANIEC, Warszawa
2006, s. 161-166.
^ Najpełniejszą jak dotąd rekonstrukcję tego retabulum przedstawił Franciszek FRANCKOWIAK, „ Krakowski ołtarz
Dominikanów, jego treści i wygląd", Po/ta AAtoriaeWrtia/a, 13,1977, s. 74-82. Stan badań nad pierwotnym wyglądem
ołtarza omawia Jerzy GADOMSKI, Gotyckie aia/aaytwo t a k i i c o w e APa iop o i.s k7769-/390. Warszawa 1988, s. łl3.
^ Ostatnio na temat pierwotnego wyglądu nastawy wypowiedziała się Hełena MAŁKIEWICZÓWNA, „Augustiańskie
retabulum Mikołaja Haberschracka", [w:] ATagAtro et a/aico - a/aici Pi.sc;pai;pae. Peckowi KaZ;'aow.sk;'e/aa w o.s;'ea;-
Pzieyięcioiecie aroPzia, Kraków 2002, s. 521-540. Por. także Adam MAŁKIEWICZ, „Nieznana kwatera poliptyku
augustiańskiego", Rozprawy i óp^iwzPaaia APazea?a AaroPowego w Krakowie, 8, 1964, s. 313-324 oraz GADOM-
SKI, Gotyckie /aa/arstwo takiicowe iWaiopoi.sk;'..., s. 117-118.
4 MAŁKIEWICZÓWNA, op. cit., s. 531.
DOBROSŁAWA HORZELA
Kraków
O puckoc/jcatit; /)ÓŹ/70g0(ł'('Al'A /igtt/1'
C7?;i'.S'tt;.S'(; APęŻU Po/o.Ść/ W ko.Ścieie pU/Yt/icti/ty/a
w Rb/óruattM
V^^koło r. 1460 w najważniejszej świątyni Krakowa, w katedrze ustawiono nowe
ł ł retabulum ołtarza głównego. Monumentalna nastawa o szerokości 8,2-8,3 m, od-
powiadała niemal szerokości katedralnego prezbiterium (8, 6 m)k Kilka lat póź-
niej z takim samym rozmachem rozplanowano, gotowe około r. 1465 retabulum ołtarza
głównego krakowskiego kościoła dominikanów, także wypełniając nim niemal całą sze-
rokość chóruC Z kolei w r. 1468 prezbiterium kazimierskiej świątyni augustianów wzbo-
gaciło się o okazałą nastawę, której malowane kwatery wykonał Mikołaj Haberschrackh
Ostatnim akordem wśród tych ambitnych fundacji dła największych kościołów Krakowa
i Kazimierza był zamówiony u Wita Stwosza poliptyk Mariacki. Oprócz niego, żadne
z wymienionych dzieł nie przetrwało do naszych czasów w stanie kompletnym, zachowa-
ły się jednak malowane kwatery dając wyobrażenie o pierwotnym wyglądzie całych struk-
tur. Helena Małkiewiczówna zauważyła, że do szeregu wielkich nastaw, które sprawiono
w tym dość krótkim okresie należało być może także retabulum ołtarza głównego kościo-
ła pw. Bożego Ciała na Kazimierzu^. Źródła archiwalne nie podają daty fundacji gotyckiej
nastawy, która w XVII w. została zastąpiona nową. O jej wyglądzie wnioskowano dotąd
wyłącznie na podstawie przekazów archiwalnych. Wiele wskazuje jednak na to, że nie
wszystkie części gotyckiego retabulum ołtarza głównego kościoła kanoników regularnych
na Kazimierzu uległy zniszczeniu.
' Rekonstrukcję nastawy przedstawił Jerzy GADOMSKI, Późaogotyckie retakaia/a oparza giówaego w katedrze aa
Uhweia, (Wry vetay et aova, red. Wojciech BAŁUS, t. 3), Kraków 2001. Id., „Jeszcze o konstrukcji i treści późnogotyc-
kiego retabulum ołtarza głównego w katedrze na Wawelu", [w:] Wrte?a ^aaevA aiit terra: .stariia pro/o,s.sor; Piotr Pkaki-
jzewyki aaao aetatA .saae ,septaage.s;a;o ^aiato obiata (kkoaotkeka, 19), red. Grażyna JURKOWLANIEC, Warszawa
2006, s. 161-166.
^ Najpełniejszą jak dotąd rekonstrukcję tego retabulum przedstawił Franciszek FRANCKOWIAK, „ Krakowski ołtarz
Dominikanów, jego treści i wygląd", Po/ta AAtoriaeWrtia/a, 13,1977, s. 74-82. Stan badań nad pierwotnym wyglądem
ołtarza omawia Jerzy GADOMSKI, Gotyckie aia/aaytwo t a k i i c o w e APa iop o i.s k7769-/390. Warszawa 1988, s. łl3.
^ Ostatnio na temat pierwotnego wyglądu nastawy wypowiedziała się Hełena MAŁKIEWICZÓWNA, „Augustiańskie
retabulum Mikołaja Haberschracka", [w:] ATagAtro et a/aico - a/aici Pi.sc;pai;pae. Peckowi KaZ;'aow.sk;'e/aa w o.s;'ea;-
Pzieyięcioiecie aroPzia, Kraków 2002, s. 521-540. Por. także Adam MAŁKIEWICZ, „Nieznana kwatera poliptyku
augustiańskiego", Rozprawy i óp^iwzPaaia APazea?a AaroPowego w Krakowie, 8, 1964, s. 313-324 oraz GADOM-
SKI, Gotyckie /aa/arstwo takiicowe iWaiopoi.sk;'..., s. 117-118.
4 MAŁKIEWICZÓWNA, op. cit., s. 531.