DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Nestorow, Rafał: Jan Baptysta Dessieur - inżynier, architekt czy plenipotent hetmana Adama Mikołaja Sieniawskiego?: =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35030#0328
320
RAFAŁ NESTORÓW
pozostawali na usługach wdowy Elżbiety Sieniawskiej, a następnie jej córki Marii Zofii
Danhoffbwej, późniejszej Czartoryskiej)^.
Informacje dotyczące działalności Jana Baptysty Dessieura ograniczały się do wspo-
mnianej już wzmianki, opublikowanej przez Kazimierza Kuśnierza. Zapewne Dessieur
jest identyczny z niejakim Desjerem wymienionym przez Jerzego Ronikiera w pracy
o regimentarzach hetmańskich Sieniawskiego^. Nieco więcej informacji o roli Dessieura
jako gubernatora w Międzybożu podał Adam KaźmierczykA
W Bibliotece Czartoryskich w Krakowie zachowało się 295 listów Jana Baptysty Des-
sieuraŃ Niestety, informacje dotyczące działalności na polu budowlanym i artystycznym
stanowią tylko niewielką część korespondencji, która przede wszystkim odnosi się do
spraw gospodarczych (il. 2). Pozostałe informacje pochodzą z rachunków i inwentarzy
dóbr podolskich Sieniawskich, przechowywanych w tejże bibliotece.
Listy pisane na ogół w języku polskim (tylko kilka po francusku) podpisywane są skró-
tem imion „J. BA i pełnym nazwiskiem - „Dessieur" (il. 3). W kilku z nich oraz w cytowa-
nym dalej własnoręcznie sporządzonym pokwitowaniu, potwierdzającym odbiór zaległej
sumy występuje inna lekcja nazwiska: „des Cieur", „Des Cieur". W innych źródłach wy-
stępuje jako „Desier", „Dessier", „Desjer", „Dessyer", „Deszier". Najczęściej pojawiają-
cą się w korespondencji lekcję „Dessieur" przyjęto za obowiązującą. W źródłach
występuje w stopniu podpułkownika (oberleutnanta), Jego Królewskiej Mości, lub puł-
kownika (collonel de SMste), niewykluczone że pułkownikiem tytułowany był w formie
grzecznościowej Ń
Jan Baptysta Dessieur związał się z dworem Adama Mikołaja Sieniawskiego w r. 1689,
o czym wspominał w r. 1715, powołując się na dwadzieścia sześć lat swojej służbyŃ Wy-
daje się, że o zatrudnieniu Dessieura przeważyły inżynierskie kwalifikacje, a służbę roz-
począł najpewniej w rodowym gnieździe Sieniawskich - Brzeżanach. Tam też otrzymał
pensję 1000 złp (płatną w dwóch ratach) oraz dodatkowe uposażenie („barwa" i „strawne
pieniądze", te ostatnie także na dwóch czeladników), które w r. 1700 wypłacono mu
z „prowentów brzeżańskich". Do Międzyboża trafił w r. 1699, czyli zaraz po odzyskaniu
przez Rzeczpospolitą Podola na mocy ustaleń traktatu karłowickiego. Dessieur, skarżąc się
hetmanowi z powodu nie otrzymywania ordynarii, (ho me mam aazaaczdme/ oJ TOM Do-
ńw<7zfe/'a), wspomina o swoim zatrudnieniu na stanowisku gubernatora międzyboskiego
^ Rafał NESTORÓW, „Jan Kampenhausen. Inżynier na usługach hetmana Adama Mikołaja Sieniawskiego", [w:] TYJas.
4zw óbzenha. ÓYzzAa JgajAowazzg pazazęcz AzęaLa kazzozzzTa 4zzgz/.sA'7M A7gAzz.sa, red. Andrzej BETLEJ, Józef SKRAB-
SKI, Tarnów 2008, s. 317-328.
^ Jerzy RONIKJER, TTgPaaa 4 Jaw Ng/zz'aw.sAz i yggo rggzwgAarzg. .SYaJzaw z /zAtorzz wgata/zzoJcz .sz/ag/zA* po/Azg/
7706-7725, Kraków 1992, s. 91-92.
6 ADAM KAZMIEARZYK, ŻyJzz w JoAac/z pzywatzzyg/z w YwzgJg y^Jowzzzczg/' z aAazfzzAracypzg/ p/Tzkzyłz ASO*
wagaacCzc/z w wzgłacA AT7-TT777, Kraków 2002, s. 62, 69, 72-73, 77, 84-85.
^ Bibhoteka Czartoryskich w Krakowie (cyt. dałej BCzart.), rkps 5795, ł. 8311-8488 (178 łistów); rkps 5796, ł. 8489-
8606 (Ił7 łistów).
^ Datę awansu trudno ustałić, bowiem w tym samym dokumencie występuje jako pułkownik i podpułkownik. BCzart,
rkps 6005, t. 8, Afg/zzorza/ wyprawy, kzórp poJg/zazz/g wy^tawzg Jzzzgz Pazzz Pgzzłzzrowa w<7owa z 7wcz Paag/zz Pzotrgzzz
/Yzzkzzrgzzz, .syzzgaz .S'wozzzz Aa przy.Jzzgz' JO ./azcz Pana Ka.szZg/zza 7fz*a7raw.Az'ggo, 7/g/wazza OTg/łzggo Korozzaggo, Ao.S'z-
?ga? Pazźykzw aa cza.s* aazaaczoay w Zgzz azżg/ opAazzy .s'po.s'óó, 1721. W opracowaniach historycznych funkcjonuje
w stopniu podpułkownika Zob., Kacper NIES1ECKI, 77gróarzPo7sAz, wyd. Jan Nepomucen BOBROWICZ, t. 3, Lipsk
1839, s. 338; 4/6zzw arzaoraw zzoózYzaza Pggzzz Po/ozzzag YL/-YL/77 .sagc. 7Ygróy zzoóz7z7ac/'z z zaJyg^aatów YL-YLY7/,
oprać. Barbara TRELIŃSKA, Lublin 2001, s. 46), poz. 1383. Jan Dessyer (TYg-ssYgz; Dg^zgar); KAZMIERCZYK, op.
cit., s. 74. przyp. 94.
^ BCzart., rkps 5795 1. 8449, Dessieur do Sieniawskiego, 29 V 1715.
RAFAŁ NESTORÓW
pozostawali na usługach wdowy Elżbiety Sieniawskiej, a następnie jej córki Marii Zofii
Danhoffbwej, późniejszej Czartoryskiej)^.
Informacje dotyczące działalności Jana Baptysty Dessieura ograniczały się do wspo-
mnianej już wzmianki, opublikowanej przez Kazimierza Kuśnierza. Zapewne Dessieur
jest identyczny z niejakim Desjerem wymienionym przez Jerzego Ronikiera w pracy
o regimentarzach hetmańskich Sieniawskiego^. Nieco więcej informacji o roli Dessieura
jako gubernatora w Międzybożu podał Adam KaźmierczykA
W Bibliotece Czartoryskich w Krakowie zachowało się 295 listów Jana Baptysty Des-
sieuraŃ Niestety, informacje dotyczące działalności na polu budowlanym i artystycznym
stanowią tylko niewielką część korespondencji, która przede wszystkim odnosi się do
spraw gospodarczych (il. 2). Pozostałe informacje pochodzą z rachunków i inwentarzy
dóbr podolskich Sieniawskich, przechowywanych w tejże bibliotece.
Listy pisane na ogół w języku polskim (tylko kilka po francusku) podpisywane są skró-
tem imion „J. BA i pełnym nazwiskiem - „Dessieur" (il. 3). W kilku z nich oraz w cytowa-
nym dalej własnoręcznie sporządzonym pokwitowaniu, potwierdzającym odbiór zaległej
sumy występuje inna lekcja nazwiska: „des Cieur", „Des Cieur". W innych źródłach wy-
stępuje jako „Desier", „Dessier", „Desjer", „Dessyer", „Deszier". Najczęściej pojawiają-
cą się w korespondencji lekcję „Dessieur" przyjęto za obowiązującą. W źródłach
występuje w stopniu podpułkownika (oberleutnanta), Jego Królewskiej Mości, lub puł-
kownika (collonel de SMste), niewykluczone że pułkownikiem tytułowany był w formie
grzecznościowej Ń
Jan Baptysta Dessieur związał się z dworem Adama Mikołaja Sieniawskiego w r. 1689,
o czym wspominał w r. 1715, powołując się na dwadzieścia sześć lat swojej służbyŃ Wy-
daje się, że o zatrudnieniu Dessieura przeważyły inżynierskie kwalifikacje, a służbę roz-
począł najpewniej w rodowym gnieździe Sieniawskich - Brzeżanach. Tam też otrzymał
pensję 1000 złp (płatną w dwóch ratach) oraz dodatkowe uposażenie („barwa" i „strawne
pieniądze", te ostatnie także na dwóch czeladników), które w r. 1700 wypłacono mu
z „prowentów brzeżańskich". Do Międzyboża trafił w r. 1699, czyli zaraz po odzyskaniu
przez Rzeczpospolitą Podola na mocy ustaleń traktatu karłowickiego. Dessieur, skarżąc się
hetmanowi z powodu nie otrzymywania ordynarii, (ho me mam aazaaczdme/ oJ TOM Do-
ńw<7zfe/'a), wspomina o swoim zatrudnieniu na stanowisku gubernatora międzyboskiego
^ Rafał NESTORÓW, „Jan Kampenhausen. Inżynier na usługach hetmana Adama Mikołaja Sieniawskiego", [w:] TYJas.
4zw óbzenha. ÓYzzAa JgajAowazzg pazazęcz AzęaLa kazzozzzTa 4zzgz/.sA'7M A7gAzz.sa, red. Andrzej BETLEJ, Józef SKRAB-
SKI, Tarnów 2008, s. 317-328.
^ Jerzy RONIKJER, TTgPaaa 4 Jaw Ng/zz'aw.sAz i yggo rggzwgAarzg. .SYaJzaw z /zAtorzz wgata/zzoJcz .sz/ag/zA* po/Azg/
7706-7725, Kraków 1992, s. 91-92.
6 ADAM KAZMIEARZYK, ŻyJzz w JoAac/z pzywatzzyg/z w YwzgJg y^Jowzzzczg/' z aAazfzzAracypzg/ p/Tzkzyłz ASO*
wagaacCzc/z w wzgłacA AT7-TT777, Kraków 2002, s. 62, 69, 72-73, 77, 84-85.
^ Bibhoteka Czartoryskich w Krakowie (cyt. dałej BCzart.), rkps 5795, ł. 8311-8488 (178 łistów); rkps 5796, ł. 8489-
8606 (Ił7 łistów).
^ Datę awansu trudno ustałić, bowiem w tym samym dokumencie występuje jako pułkownik i podpułkownik. BCzart,
rkps 6005, t. 8, Afg/zzorza/ wyprawy, kzórp poJg/zazz/g wy^tawzg Jzzzgz Pazzz Pgzzłzzrowa w<7owa z 7wcz Paag/zz Pzotrgzzz
/Yzzkzzrgzzz, .syzzgaz .S'wozzzz Aa przy.Jzzgz' JO ./azcz Pana Ka.szZg/zza 7fz*a7raw.Az'ggo, 7/g/wazza OTg/łzggo Korozzaggo, Ao.S'z-
?ga? Pazźykzw aa cza.s* aazaaczoay w Zgzz azżg/ opAazzy .s'po.s'óó, 1721. W opracowaniach historycznych funkcjonuje
w stopniu podpułkownika Zob., Kacper NIES1ECKI, 77gróarzPo7sAz, wyd. Jan Nepomucen BOBROWICZ, t. 3, Lipsk
1839, s. 338; 4/6zzw arzaoraw zzoózYzaza Pggzzz Po/ozzzag YL/-YL/77 .sagc. 7Ygróy zzoóz7z7ac/'z z zaJyg^aatów YL-YLY7/,
oprać. Barbara TRELIŃSKA, Lublin 2001, s. 46), poz. 1383. Jan Dessyer (TYg-ssYgz; Dg^zgar); KAZMIERCZYK, op.
cit., s. 74. przyp. 94.
^ BCzart., rkps 5795 1. 8449, Dessieur do Sieniawskiego, 29 V 1715.