Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

RECENZJE

419


2. X7g/7?ot „ orzg^po/yEi "
z A*o/cAć'/'z EućńwEa Y/L

z dokonaniami jej sławnych poprzedniczek Joan
Evans^ i Yvonne Hackenbroch-.
Kolejny z autorów i wydawców omawianej pra-
cy, Christophe Vachaudez, belgijski historyk sztuki,
specjalizuje się w historii europejskich klejnotów
koronnych. Jego ostatnia książka poświęcona jest
klejnotom królowych i księżniczek Belgii^.
Jan Walgrave jest honorowym dyrektorem Mu-
zeum Diamentów w Antwerpii, znawcą kamieni
szlachetnych, kustoszem i autorem prac poświęco-
nych biżuterii i rzemiosłu artystycznemu^.
Prezentowana publikacja składa się z siedmiu
rozdziałów, z których pierwszy jest rodzajem wpro-
wadzenia w probiematykę pracy. Sześć kolejnych
omawia w układzie chronologicznym zachowane
zabytkowe klejnoty królewskie, przechowywane w
zbiorach państwowych i kolekcjach prywatnych.
Każdy z rozdziałów jest innego autorstwa. Wszyst-
kie, oprócz rozdziału pierwszego, zostały opatrzone
aparatem naukowym, dołączono do nich także foto-

4 Najważniejsze prace Joan EVANS, "Giles Legare and
his Work", Ear/ington AFagazmg, XXX, 1917, s. 140; id.,
Ewg/EE JeweEgfyy/oTn Ei/iA Cgntajy 4. D. to Lon-
don 1921; id., Magicn/JgweE o/"t/?e AEdd/g4ggy and tAe
Fgnaz^ance, Oxford 1922; id., "Un bijou magiąue desi-
sine par Hans Holbein" , Gazgttg &y Egaax-4rE, XIV,
1926, s. 357; id., Eng/E/? Eoyfgy and fo-sy Eingy, London
1931; id., "Wheel-shaped brooches", 4H Fadgdn, Sep-
tember 1933, s. 197. id., 4 //Etery o/*JgwgEgry F00-
/<$7d, London 1970.
^ Najważniejsze prace Yvonne HACKENBROCH, En-
g/E/ and Dt/gr Edvgr in t/g drwin ł/ntgrnjygr Codgcńon,

graHe omawianych zabytków wraz z notami sporzą-
dzonymi przez opiekujących się nimi na co dzień
kustoszy. Pracę zamyka solidnie zestawiona biblio-
grafia, uwzględniająca najnowszą, wielojęzyczną li-
teraturę przedmiotu.
Ambitnym zamierzeniem wydawców było doko-
nanie przeglądu zachowanych i znanych z ikonogra-
fii klejnotów (nie tylko klejnotów koronacyjnych)
funkcjonujących na dworach europejskich monar-
chii, od króla Karola Wielkiego do Romanowów.
Określony tak zakres rzeczowy, terytorialny i chro-
nologiczny (rok 800 - koronacja Karola Wielkiego
przez papieża Leona HI w bazylice św. Piotra w Rzy-
mie, 1917 r. - męczeńska śmierć ostatniego przed-
stawiciela Romanowów, Mikołaja Ił z rąk żołnie-
rzy podległych Radzie Delegatów Robotniczych
i Chłopskich) został potraktowany jednak dosyć
umownie i nie jest rygorystycznie respektowany.
Wprawdzie zgodnie z tym co zapowiada tytuł dzie-
ła, omawiane są królewskie klejnoty od Karola
Wielkiego jednak Romanowowie pojawiają się
rzadko a książę zamykają klejnoty z lat 50. XX w.,
należące do królowej Victorii-Eugenii Hiszpańskiej
(1887-1960).
Daremnie też szukać klejnotów niektórych sta-
rych, europejskich monarchii (np. Czechy zaledwie
zostały wspomniane jednym zdaniem). Książka zde-
cydowanie została zdominowana przez klejnoty
dworów zachodniej Europy.
Bardzo skromnie prezentowane są klejnoty kró-
lewskich domów władców polskich. Zaledwie dwa z
nich, łączone z imieniem Izabeli Jagiellonki (1519-
1559), córki Zygmunta 1 i Bony Sforza, poślubionej
władcy Węgier Janowi Zapolya (1487-1540), prze-
chowywane w zbiorach Muzeum Narodowego w Bu-
dapeszcie, znalazły tu omówienie (Diana Scarisbrick,
„Ring of Queen Isabela of Hangary", s. 74-75; Erica
Kiss, „Chain", s. 85). Ostatni z wymienionych klej-
notów, ze względu na ścisłe podobieństwa w zakre-
sie motywów, materiałów, technik, barw zastosowa-
nej emalii, został-przez niżej podpisaną-złączony
z łańcuchem wydobytym z grobu królowej Konstan-
cji (1588-1631), drugiej żony Zygmunta 111 Wazy^,
New York 1963; id., Eg?raEyancg JgwgEgry New York
1980; id., Etadtgn zar EMropaEc/ga KMM-yt/anJwgrE,
Munchen 1983; id., 7/ Ctofg/ń' DgEE/gttncg Ea/attna 4/
A/aygo Dgg/t 4rggnti. Z%g JgwgE o/E/g E/gctmyy Ea/ati-
r?a ta A/aygo Dggtt 4rgentt, Firenze 1988; id., E/Mgigney.'
RgnaEyaaeg/Zat JgwgE, Firenze 1996.
^ Christophe VACHAUDBZ, Xon/Att/łgyawg/ga na/? &
łoatagtaaga gn ^rtaygyyga van Egtgig, 2009.
^ Jan WALGRAVE, 4 Eoya/ /wagę, 1999. Duży wybór
jego prac zawiera „Bibliografia", omawianej pracy,
s Ewa LETKIEWICZ, "The Jewels of Queen Isabela of Hun-
gary", Eo/a /FE/orEa, R. XXIV, 2005-2006, s. 197-205.