Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

438

IWONA LUBA

Wystawy Krajowej przez udział w niej jako bezpośredni wystawca"-. Zobligował wszyst-
kie podłegłe sobie resorty do uczestnictwa w doniosłym wydarzeniu, jakim stać się miała
Powszechna Wystawa Krajowa, zorganizowana dia uczczenia 10. rocznicy odzyskania
przez Polskę niepodległości, odbywająca się od 16 maja do 30 września 1929 r. Rząd
przejął także odgórną kontrolę nad pokazami poszczególnych ministerstw, wyznaczając
im określone zadania promocyjne.
Imprezie wyznaczono niezwykle ważną funkcję promocyjną- zarówno wobec odbior-
cy polskiego, polonijnego, jak i gości czy obserwatorów z zagranicy. Wystawa miała nie
tylko pokazać doskonałą kondycję odrodzonego państwa. Wiązano z nią również wielkie
nadzieje gospodarcze i polityczne, na co wielokrotnie zwracali uwagę jej organizatorzy
oraz przedstawiciele władzh Rząd II Rzeczypospolitej zgodził się na zrealizowanie pierw-
szej Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu dekretem z 5 stycznia 1927 r.^ Już wów-
czas sprecyzował swoje oczekiwania wobec niej, co relacjonował kilkakrotnie Prezes
Zarządu i Naczelny Dyrektor PWK Stanisław Wachowiak. W przemówieniu podczas uro-
czystego otwarcia wystawy nazwał je wprost: „Cele Wystawy określone zostały w sposób
następujący: [...] ma pokazać swoim i obcym wielkość kultury Polski, potęgę jej gospo-
darstwa. Musi ona podnieść konsumpcję wewnętrzną i eksport zagraniczny. Musi stać się
potężnym narzędziem propagandy na rzecz Polski zagranicą"^.
Jako inne podstawowe zadania Powszechnej Wystawy Krajowej wskazywano najczę-
ściej rozbudzenie świadomości narodowej i państwowości polskiej oraz poczucia dumy
z osiągnięć odrodzonego państwa, konsolidację kulturową, administracyjną i gospodarczą
wszystkich części kraju, które na skutek wieloletniego pozostawania pod panowaniem
trzech różnych zaborców „wykazująpoważne różnice w strukturze gospodarczej, jak i w
zdolnościach produkcyjnych i konsumpcyjnych"^. Przez prezentację najnowszych osią-
gnięć naukowych i technologicznych miała przyczynić się do zwiększenia produkcji, do-
brobytu i konsumpcji, rozwoju handlu i eksportu.
Wystawa miała także zainteresować Polską środowiska emigracyjne na całym świecie,
zacieśnić więzi Polonii z Macierzą. Cel ten w znacznej mierze osiągnięto, gdyż w czasie
trwania PWK odbył się pierwszy w wolnej Polsce Zjazd Polaków z Zagranicy. Jego
uczestnicy, podobnie jak liczne wycieczki polonijne, zwiedzali tereny wystawowe, gdzie
wzniesiony został ze środków Polaków z Ameryki Pawilon Polonii, przeznaczony na stałe
Muzeum Polonii. „Dzięki udałej Wystawie podniesie się i utrwali położenie polityczne
i obywatelskie naszej Emigracji zagranicznej, która śmielej czuć się będzie wśród obcych
i ze słuszną chlubą spoglądać będzie mogła na stary kraj, tak chlubnie zapisujący się
w dziejach ludzkości"^.
Powszechną Wystawę Krajową chętnie zestawiano z wystawami w Paryżu w 1900 r.
czy Londynie w roku 1925 jako jedno z największych europejskich wydarzeń tego typu,

- ąWawa ó/77"owoz&777'o A^Prmza [Karola Bertoniego], w: Powyzec/7770 ąWawa Ażo/orm w Poz77U777M
w rołn 7P2P. Dzieło zbiorowe pod kierownictwem dr. Stanisława Wachowiaka Prezesa Zarządu P.W.K., Poznań 1930,
t. III, s. 42.
^ „Powszechna Wystawa Krajowa przeszła do historii. Doniosłe znaczenie propagandowe wystawy", G/oy P/urtAy
1929, nr 269 (1 X), s. 1.
^ Pzq7owo 770 Powyzec/z7?e/' Ażn/owe/, Poznań 1929, s. 11.
^ „Uroczyste otwarcie PWK. Przemówienie Prezesa Zarządu i Nacz. Dyrektora PWK dr. St. Wachowiaka", Dz76777?W
Poz/MHMpz 1929, nr 113 (17 V), s. 1.
^ Co łaźTy wmJzmć/rowmiU? o Powyzec/7770/ Ażą/owę/ w PoznmuM w 71 7Ż2P?, Poznań 1928, s. nlb. 3.
7 Ibid.