Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (71.2009)

626

IN MEMORIAM

kierownikiem zbioru jako Conway Librarian*k Jego
praca w Conway Library miała dia tego archiwum
fotograficznego dobroczynne skutki. Z kompetencją
i z właściwą sobie energią, Jerzy rozpoczął systema-
tyczne rozbudowywanie jego zbiorów o dziedziny
sztuki i okresy dotychczas słabo w nim reprezento-
wane i organizował w tym cełu kampanie fotogra-
ficzne, które z czasem miały objąć całą Europę. Ale
i dla niego samego zatrudnienie w Conway Library
było korzystne: mógł teraz zbierać zdjęcia z zakresu
dotychczas w zbiorze zaniedbanego, a jednocześnie
będącego przedmiotem podjętej przezeń rozprawy
doktorskiej. Ta ostatnia, zatytułowana Reg/ona/
NcńooA A EngAs7? ócn/pAre A Ae /2A crm/mą,
przyniosła mu stopień PhD w Instytucie Courtaulda
w r. 1950. Jako „Conway Librarian" Jerzy pracował
do r. 1959, kiedy od razu jako „Reader" przeszedł
już na stałe do pracy dydaktycznej w swoim instytu-
cie**. W roku akademickim 1960/1961 wykładał hi-
storię sztuki romańskiej jako Slade Professor of Fine
Arts na Uniwersytecie w Oxfordzie. Bogaty kolek-
cjoner, Felix Joseph Slade (1788-1868), ufundował
na uniwersytetach Oxford, Cambridge i w Londynie
czynne jednocześnie trzy katedry, które na jeden rok
powierzano kolejno najwybitniejszym badaczom
i znawcom sztuki*^. Ta niezwykle zaszczytna nomi-
nacja świadczyła o tym, jaką pozycję naukową zaj-
mował Jerzy zaledwie po kilkunastu latach pobytu
w Anglii.
W życiu zawodowym Jerzego przełom przyniósł
r. 1961, kiedy profesor Blunt, od 1947 dyrektor In-
stytutu Courtaulda, uczynił go swoim zastępcą na
tym stanowisku; dwa lata później zaowocowało to
powołaniem Jerzego na profesora uniwersytetu.

*' Conway Library, to początkowo prywatny zbiór foto-
grafii dzieł sztuki, głównie malarstwa, utworzony przez
Williama Martina Conway, później barona Conway of
Allington (1856-1937), historyka sztuki, podróżnika
i muzeologa. Kiedy został podarowany w r. 1932 przez
właściciela Instytutowi Courtaulda, rozpoczynającemu
właśnie działalność dydaktyczną w ramach Uniwersytetu
Londyńskiego, liczył około 100000 zdjęć. Dzisiaj obej-
muje zasób dziesięciokrotnie większy i stanowi jedno
z największych na świecie archiwów fotograficznych hi-
storii sztuki.
** Stanowisko „Reader" na uniwersytetach brytyjskich
porównałbym do stanowisk zastępcy profesora i docenta
kiedyś występujących w ustroju uniwersytetów polskich.
*^ Z uczonych polskich, zaszczytu tego dostąpił w roku aka-
demickim 1984/1985 tylko Jan Białostocki (1921-1988).
*4 Był spokrewniony z Królową Elżbietą, żoną Jerzego VI.
W r. 1945 otrzymał prestiżowe stanowisko Surveyer of
the King's Pictures. W r. 1956 Elżbieta II nadała mu tytuł
szlachecki.
^ Niektórzy później, po publicznym ujawnieniu w r. 1979

Szybko ustalił się między nimi podział zadań, który
przez cały okres ich współpracy doskonale funkcjo-
nował i zapewniał placówce sprawne kierownictwo.
Blunt utrzymywał bliskie stosunki ze sferami pluto-
kracji angielskiej, z arystokracją i z dworem królew-
skim*^, co ułatwiało mu starania o fundusze, tak
bardzo potrzebne szybko rozwijającemu się instytu-
towi i pomagało w pozyskiwaniu nowych nabytków
do świetnej Courtauld Gallery, teraz intensywnie
przez niego rozbudowywanej. Raczej powściągliwy
w stosunkach z ludźmi, zdystansowany, chętnie
uciekał do pracy naukowej w swym przepięknym
mieszkaniu na ostatnim piętrze Home House, rezy-
dencji, którą Robert Adam wzniósł po r. 1777 przy
Portman Square a którą jeszcze Samuel Courtauld
wynajął w r. 1926, by umieścić tam swoją kolekcję
obrazów i która stała się siedzibą Instytutu"-. Jerze-
mu powierzył bieżącą administrację placówki, kon-
takty z władzami uniwersyteckim, nadzór nad
procesem dydaktycznym i sprawy studenckie. To
wszystko zaś Jerzy realizował z właściwym sobie
oddaniem i taktem a według niektórych „his respon-
sabilities extended to almost running the institute on
Blunt's behalf'^. Może bliższe prawdy będzie po-
wiedzenie, że w pracy uzupełniali się z Bluntem, ale
był przy tym Jerzy w Instytucie na pewno osobą nie-
zwykle wpływową. Funkcję wicedyrektora pełnił do
r. 1974, kiedy Blunt wycofał się z dyrekcji*^. Jako
profesor przeszedł Jerzy na emeryturę w r. 1982.
Historycy sztuki, którzy wyemigrowali do Wiel-
kiej Brytanii w latach 30. z kontynentu, w większo-
ści nie zmienili w nowym środowisku tematyki
badań prowadzonych wcześniej w kraju ojczystym.
Były to głównie sztuka Włoch, Francji i Bizancjum,
służby szpiegowskiej Blunta na rzecz Rosji sowieckiej,
utrzymywali, że ten chronił się w swojej pracy badawczej
pod ciężarem czynu, który zresztą z czasem uznał za wiel-
ki błąd swego życia; przypomnijmy przy okazji, że królo-
wa i kontrwywiad brytyjski znali zdradę Blunta już od
1964 r., ale prokurator generalny królestwa zgodził się
wówczas na umorzenie sprawy i jej utajnienie na 15 lat
w zamian za to, co Blunt przed nim ujawnił. Nie mam
żadnych podstaw, by odnieść się do wspomnianej przed
chwilą opinii. Słyszałem od uczniów Blunta, że ten wybit-
ny uczony otaczał ich troskliwą intelektualną opieką
w relacjach z innymi natomiast, i wiem to także na podsta-
wie raz spędzonego w jego domu wieczoru (1970), był
niezwykle uprzejmy, ale jednocześnie chłodny i zamknięty.
Tak uważa autor nekrologu zamieszczonego w 77?g 7Um.s'
z 13 września 2008, s. 71.
Następcą Blunta został w r. 1974 Peter Lasko (1924-
2003), który studiował w Instytucie w 2. połowie lat 40.
XX w., kiedy Jerzy zaczynał tam swoją pracę. Od tego
czasu łączyła ich głęboka przyjaźń, co zaowocowało póź-
niej wspólnymi przedsięwzięciami naukowymi.