DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Kostrzyńska-Miłosz, Anna: Projekty wnętrz pierwszych polskich transatlantyków S/s Pułaski i S/s Koś¬ciuszko*
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71007#0737
723
ANNA KOSTRZYŃSKA-MILOSZ
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Projekty wnętrz pierwszych polskich
transatlantyków S/s „Pułaski"
i S/s „ Kościuszko"*
Pamięci Profesor Ireny Huml
Kto ma państwo morskie, a nie używa go, lub go sobie da wydzierać, wszystkie
pożytki od siebie oddala, a wszystkie szkody na siebie przywodzi, z wolnego
niewolnikiem się staje, z bogatego ubogim" - pisał znawca spraw morskich Dy-
mitr Solikowski, od 1564 r. sekretarz Zygmunta II Augusta. Cytat ten pochodzi z druku
ulotnego wydanego w 1929 r. propagującego zagraniczne wycieczki morskie na statkach
pod „naszą banderą", w którym przypominano wielowiekowe związki Polski z morzem1.
W okresie międzywojennym polskie transatlantyki odgrywały istotną rolę w propagandzie
nowopowstałego państwa. Powszechnie znane są wnętrza statków zwodowanych
w 1934 i 1935 r. M/s „Piłsudski" i M/s „Batory". Zbudowano je dla spółki akcyjnej Gdynia-
Ameryka Linie Żeglugowe S.A.2 we włoskiej stoczni Cantieri Riuniti dell'Adriatico w Mon-
falcone. Korzystną propozycję budowy tych dwóch liniowców złożyła również duńska
stocznia Nakskov Skibsvaerft, jednak spłata kosztów budowy węglem kamiennym, którą przy-
jęła włoska stocznia, przeważyła i statki wybudowano we Włoszech. Projekty wnętrz obu
transatlantyków tworzyli znani polscy artyści, ich pracę nadzorowała komisja, której przewod-
niczył Wojciech Jastrzębowski, a w skład wchodzili Lech Niemojewski, Tadeusz Pruszkowski
i Stanisław Brukalski. Tuż po realizacji Lech Niemojewski opublikował katalog wymieniający
wszystkie dzieła sztuki znajdujące się na M/s „Piłsudskim"3. O wnętrzach tych obszernie pisa-
no w ówczesnych czasopismach4, a później stały się przedmiotem naukowych opracowań5.
* Artykuł powstał z inspiracji prof. Ireny Huml, która przekazała mi, zapewne z myślą bym je rozpowszechniła, jedena-
ście niepublikowanych, barwnych projektów wnętrz przeznaczonych dla statków S/s „Kościuszko" i S/s „Polonia".
1 Morskie wycieczki zagraniczne, Warszawa 1929, s. nlb.
2 W 1934 r. Polskie Transatlantyckie Towarzystwo Okrętowe S.A. zmieniło nazwę na Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe S.A.
3 Lech NIEMOJEWSKI, M/S ,Piłsudski": katalog dzieł architektury, rzeźby, malarstwa i grafiki na polskim statku
oceanicznym, Warszawa 1935.
4 M.in. Lech NIEMOJEWSKI, „Architektura i dekoracja wnętrz polskich statków oceanicznych", Pion, 1935, nr 12; PML
[Piotr M. LUBIŃSKI], „M/S Piłsudski", Arkady, 1935, nr 1; Architektura i Budownictwo, 1936, nr 3; Zofia CZASZNICKA,
„M/S Piłsudski", Plastyka, 1936, nr 4; „M/S Piłsudski", Morze, 1935, nr 8; S. BIELSKI, „Piłsudski odkrywa Amerykę",
Tygodnik Ilustrowany, 1935, nr 42; id., „Piłsudski na oceanie", Tygodnik Ilustrowany, 1935, nr 42; „Pod własną banderą",
Morze, 1935, nr 8; B. P., „Narodziny statku «Marszałek Piłsudski»", Dziennik Poznański, 1934, nr 296.
5 Zob. m.in. Jerzy PERTEK, Królewski statek Batory, Gdańsk 1975; Jerzy DRZEMCZEWSKI, Tadeusz ŚLEBIODA,
ANNA KOSTRZYŃSKA-MILOSZ
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Projekty wnętrz pierwszych polskich
transatlantyków S/s „Pułaski"
i S/s „ Kościuszko"*
Pamięci Profesor Ireny Huml
Kto ma państwo morskie, a nie używa go, lub go sobie da wydzierać, wszystkie
pożytki od siebie oddala, a wszystkie szkody na siebie przywodzi, z wolnego
niewolnikiem się staje, z bogatego ubogim" - pisał znawca spraw morskich Dy-
mitr Solikowski, od 1564 r. sekretarz Zygmunta II Augusta. Cytat ten pochodzi z druku
ulotnego wydanego w 1929 r. propagującego zagraniczne wycieczki morskie na statkach
pod „naszą banderą", w którym przypominano wielowiekowe związki Polski z morzem1.
W okresie międzywojennym polskie transatlantyki odgrywały istotną rolę w propagandzie
nowopowstałego państwa. Powszechnie znane są wnętrza statków zwodowanych
w 1934 i 1935 r. M/s „Piłsudski" i M/s „Batory". Zbudowano je dla spółki akcyjnej Gdynia-
Ameryka Linie Żeglugowe S.A.2 we włoskiej stoczni Cantieri Riuniti dell'Adriatico w Mon-
falcone. Korzystną propozycję budowy tych dwóch liniowców złożyła również duńska
stocznia Nakskov Skibsvaerft, jednak spłata kosztów budowy węglem kamiennym, którą przy-
jęła włoska stocznia, przeważyła i statki wybudowano we Włoszech. Projekty wnętrz obu
transatlantyków tworzyli znani polscy artyści, ich pracę nadzorowała komisja, której przewod-
niczył Wojciech Jastrzębowski, a w skład wchodzili Lech Niemojewski, Tadeusz Pruszkowski
i Stanisław Brukalski. Tuż po realizacji Lech Niemojewski opublikował katalog wymieniający
wszystkie dzieła sztuki znajdujące się na M/s „Piłsudskim"3. O wnętrzach tych obszernie pisa-
no w ówczesnych czasopismach4, a później stały się przedmiotem naukowych opracowań5.
* Artykuł powstał z inspiracji prof. Ireny Huml, która przekazała mi, zapewne z myślą bym je rozpowszechniła, jedena-
ście niepublikowanych, barwnych projektów wnętrz przeznaczonych dla statków S/s „Kościuszko" i S/s „Polonia".
1 Morskie wycieczki zagraniczne, Warszawa 1929, s. nlb.
2 W 1934 r. Polskie Transatlantyckie Towarzystwo Okrętowe S.A. zmieniło nazwę na Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe S.A.
3 Lech NIEMOJEWSKI, M/S ,Piłsudski": katalog dzieł architektury, rzeźby, malarstwa i grafiki na polskim statku
oceanicznym, Warszawa 1935.
4 M.in. Lech NIEMOJEWSKI, „Architektura i dekoracja wnętrz polskich statków oceanicznych", Pion, 1935, nr 12; PML
[Piotr M. LUBIŃSKI], „M/S Piłsudski", Arkady, 1935, nr 1; Architektura i Budownictwo, 1936, nr 3; Zofia CZASZNICKA,
„M/S Piłsudski", Plastyka, 1936, nr 4; „M/S Piłsudski", Morze, 1935, nr 8; S. BIELSKI, „Piłsudski odkrywa Amerykę",
Tygodnik Ilustrowany, 1935, nr 42; id., „Piłsudski na oceanie", Tygodnik Ilustrowany, 1935, nr 42; „Pod własną banderą",
Morze, 1935, nr 8; B. P., „Narodziny statku «Marszałek Piłsudski»", Dziennik Poznański, 1934, nr 296.
5 Zob. m.in. Jerzy PERTEK, Królewski statek Batory, Gdańsk 1975; Jerzy DRZEMCZEWSKI, Tadeusz ŚLEBIODA,