Ryc. 79. Plakieta fajansowa z fabryki w Glińsku.
TADEUSZ MAŃKOWSKI
DZIEJE WYTWÓRNI CERAMICZNYCH
W GLIŃSKU I ŻÓŁKWI
W europejskiej wytwórczości ceramicznej XVII w. zaznaczyły się
dobitnie wpływy ceramiki holenderskiej. Pozostawało to w związku
z wpływami, jakie kultura Niderlandów tego czasu zyskała podówczas
w świecie. Zaznaczyły się one zarówno w sferze umysłowej, zwłaszcza
w dziedzinie prądów religijnych, w sferze kultury towarzyskiej, tak roz-
winiętej podówczas w Niderlandach, jak i w szerokim zakresie wpływów
artystycznych. Kultura artystyczna Niderlandów w pierwszej połowie
XVII w. miała u nas zastąpić w pewnych kierunkach dawniejsze wpływy
włoskie, a pod niektórymi względami dorównać późniejszym wpływom
francuskim.
Ceramika wzorowana na holenderskiej obejmowała oczywiście tylko
produkcję fajansowych naczyń i kafli piecowych, gdyż daleko było wów-
czas jeszcze w Europie do pierwszych prób produkcji porcelany. Lecz
fajanse holenderskie wzorowały się na ornamentyce naczyń porcelano-
wych Dalekiego Wschodu, dodając do nich i mieszając z nimi motywy
barokowe. Holenderska kultura artystyczna, nie tracąc niczego ze swej
oryginalności i rodzimych walorów, nabierała w XVII w. cech uniwersa-
lizmu. Z krajów Wschodu, z którymi pozostawała w handlowych sto-
*