DOI Heft:
Nr. 1/2
DOI Artikel:Biegański, Piotr: Nowoczesne poglądy na konserwację zespołów miejskich
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37710#0141
PIOTR BIEGAŃSKI
NOWOCZESNE POGLĄDY NA KONSERWACJĘ
ZESPOŁÓW MIEJSKICH
Nowoczesne poglądy na konserwację zabytków, jakie już w ostatnich
latach przedwojennych znajdowały wyraz w pracach konserwatorskich,
pogłębiły się i rozszerzyły po ostatniej wojnie. Szczególnie na ziemiach pol-
skich straty poniesione w dorobku artystycznym i kulturalnym wymagały
gruntownej rewizji starych poglądów. Strata wielu cennych zabytków
ruchomych i nieruchomych, przy wielkim procencie powstałych zniszczeń
wymagała rozszerzenia opieki konserwatorskiej na wszystkie zachowane
relikty.
Miasta tak zniszczone jak w Warszawa, Wrocław, Gdańsk i inne nie
znajdują w całej Europie odpowiednika strat. Dlatego stanowisko, jakie
zajęły władze konserwatorskie jest tu całkowicie nowe, mając za zadanie
wydobycie z ruin tych wszystkich wartości, które mogą świadczyć o do-
robku artystycznym i bogactwie historycznym poszczególnych środowisk.
Wyjątkowo duża różnorodność zagadnień konserwatorskich, jaka
zarysowała się w Warszawie, pozwoliła na ustalenie linii postępowania,
która w porównaniu ze stanowiskiem środowiska włoskiego wydaje się
raczej powściągliwa, niż zbyt daleko idąca. Ani ilością zabytków, ani
z drugiej strony, rozmiarem strat poniesionych przez nas nie możemy się
równać z Italią. Stosunek zatem Włochów może być dla nas miarodajny
szczególnie co do zasadniczego stanowiska wobec zakresu i sposobu kon-
serwacji i rekonstrukcji większych zespołów zabytkowych.
Wypowiedź prof. Gustavo Giovannoni *) jest autorytatywnym źró-
dłem poglądów włoskich w tej mierze. Wydaje się konieczne przedstawienie
tych poglądów w naszym środowisku, a to w celu skontrolowania kierunku
i metod u nas przyjętych. Sądzę, że dosłowny przekład najważniejszych
wypowiedzi G. Giovannoni‘ego będzie w tym celu najsłuszniejszą drogą.
Na wstępie rozprawy „II Restauro dei Monumenti“ czytamy: „Zabyt-
kiem w zrozumieniu nowoczesnym jest nietylko wspaniałe dzieło archi-
tektoniczne, które stanowi przełom w historii architektury i cywilizacji —
dawne prawodawstwo włoskie określało te dzieła mianem „pomników na-
rodowych" — ale każda budowla epoki minionej, nawet skromna, należąca
do państwa, instytucji publicznych lub osób prywatnych, która posiada
wartości artystyczne i jest świadectwem historycznym. Charakter za-
bytku nie leży jedynie wewnątrz niego samego, ale istnieje także
zewnątrz niego, to znaczy ogarnia zespół warunków zewnętrznych, skła-
dających się na atmosferę otoczenia, a niekiedy sięga do całości urba-
nistycznych, jak ulica, plac, czy dzielnica.
1) Gustavo GIOVANNONI (della R. Universita di Roma), II Restauro dei Monu-
menti, eon 19 figurę nel testo [1945], s. 95.
NOWOCZESNE POGLĄDY NA KONSERWACJĘ
ZESPOŁÓW MIEJSKICH
Nowoczesne poglądy na konserwację zabytków, jakie już w ostatnich
latach przedwojennych znajdowały wyraz w pracach konserwatorskich,
pogłębiły się i rozszerzyły po ostatniej wojnie. Szczególnie na ziemiach pol-
skich straty poniesione w dorobku artystycznym i kulturalnym wymagały
gruntownej rewizji starych poglądów. Strata wielu cennych zabytków
ruchomych i nieruchomych, przy wielkim procencie powstałych zniszczeń
wymagała rozszerzenia opieki konserwatorskiej na wszystkie zachowane
relikty.
Miasta tak zniszczone jak w Warszawa, Wrocław, Gdańsk i inne nie
znajdują w całej Europie odpowiednika strat. Dlatego stanowisko, jakie
zajęły władze konserwatorskie jest tu całkowicie nowe, mając za zadanie
wydobycie z ruin tych wszystkich wartości, które mogą świadczyć o do-
robku artystycznym i bogactwie historycznym poszczególnych środowisk.
Wyjątkowo duża różnorodność zagadnień konserwatorskich, jaka
zarysowała się w Warszawie, pozwoliła na ustalenie linii postępowania,
która w porównaniu ze stanowiskiem środowiska włoskiego wydaje się
raczej powściągliwa, niż zbyt daleko idąca. Ani ilością zabytków, ani
z drugiej strony, rozmiarem strat poniesionych przez nas nie możemy się
równać z Italią. Stosunek zatem Włochów może być dla nas miarodajny
szczególnie co do zasadniczego stanowiska wobec zakresu i sposobu kon-
serwacji i rekonstrukcji większych zespołów zabytkowych.
Wypowiedź prof. Gustavo Giovannoni *) jest autorytatywnym źró-
dłem poglądów włoskich w tej mierze. Wydaje się konieczne przedstawienie
tych poglądów w naszym środowisku, a to w celu skontrolowania kierunku
i metod u nas przyjętych. Sądzę, że dosłowny przekład najważniejszych
wypowiedzi G. Giovannoni‘ego będzie w tym celu najsłuszniejszą drogą.
Na wstępie rozprawy „II Restauro dei Monumenti“ czytamy: „Zabyt-
kiem w zrozumieniu nowoczesnym jest nietylko wspaniałe dzieło archi-
tektoniczne, które stanowi przełom w historii architektury i cywilizacji —
dawne prawodawstwo włoskie określało te dzieła mianem „pomników na-
rodowych" — ale każda budowla epoki minionej, nawet skromna, należąca
do państwa, instytucji publicznych lub osób prywatnych, która posiada
wartości artystyczne i jest świadectwem historycznym. Charakter za-
bytku nie leży jedynie wewnątrz niego samego, ale istnieje także
zewnątrz niego, to znaczy ogarnia zespół warunków zewnętrznych, skła-
dających się na atmosferę otoczenia, a niekiedy sięga do całości urba-
nistycznych, jak ulica, plac, czy dzielnica.
1) Gustavo GIOVANNONI (della R. Universita di Roma), II Restauro dei Monu-
menti, eon 19 figurę nel testo [1945], s. 95.