DOI Heft:
Nr. 1/2
DOI Artikel:Podlewski, Wacław: Projekt odbudowy Starego Miasta
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37710#0043
WACŁAW PODLEWSKI
PROJEKT ODBUDOWY STAREGO MIASTA
Jednym z pierwszym zadań po zakończeniu działań wojennych na te-
renie Warszawy były studia nad zagadnieniem odbudowy nastarszej
i najcenniejszej dzielnicy — Starego Miasta. Powszechnie znany jest ogrom
zniszczeń, jakie powstały na Starówce w czasie wojny, a głównie wskutek
wypadków w 1944 r., kiedy to Zamek i większość kościołów z budynkami
poklasztornymi, całe zespoły kamienic zabytkowych z ich pięknymi porta-
lami, dziedzińczykami, sieniami, wnętrzami i malowniczymi dachami
w rynku Staromiejskim oraz przy większości ulic i placów legło w gruzach.
Zniszczenia te można oszacować na 80%.
Olbrzymie straty kulturalne narodu w tej dzielnicy były bodźcem do
intensywnej pracy nad projektami jej rekonstrukcji i odbudowy.
Badania w terenie wykazały, że jednakże dużo fragmentów poszcze-
gólnych budowli, wiele elewacji i części wnętrz oraz większość parterów
poszczególnych kamienic ocalało.
Studia nad bogatym i obfitym materiałem inwentaryzacyjnym ocalo-
nym przez Zakład Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej i in.,
tudzież materiały fotograficzne i archiwalne, ponadto szczegółowe badania
planów urbanistycznych Starej Warszawy różnych epok oraz niezwykle
mozolne i staranne badania w terenie — parcela po parceli — i kamienica
po kamienicy, pozwoliły stopniowo na opracowanie zasad projektu odbu-
dowy całości obu dzielnic staromiejskich, tj. Starego i Nowego Miasta.
Prace nad projektem odbudowy odbywały się w trzech kierun-
kach:
a) odtworzenie dawnego planu i architektury minionych wieków,
b) stworzenie właściwego tła dla Starej Warszawy przez plastyczne
ukształtowanie jej otoczenia, i
c) ustalenia przeznaczenia i roli, jaką dzielnice staromiejskie po-
winny pełnić w nowym powojennym organizmie stolicy.
Teren objęty planem zabudowania dzielnicy staromiejskiej ograni-
czają ulice: Podwale, Nowomiejska, Freta, Zakroczymska, Śto-Jańska, Za-
kątna do Wisły — dalej Wisłą, ogrodem zamkowym, pałacem „Pod Blachą",
placem Zamkowym do Podwala.
Obejmuje więc właściwe Stare Miasto z Zamkiem Królewskim, oko-
lone pierścieniem średniowiecznych murów obronnych, położone na po-
łudniowym płaskowzgórzu wyniosłego lewego brzegu Wisły, na poziomie
przeciętnie 25—26 m. nad zerem Wisły oraz Nowe Miasto, rozpostarte na
północnym wzgórzu na poziomie 20—26 m. nad zerem Wisły, oddzielone od
Starego Miasta dawnym parowem, wiodącym do przeprawy przez Wisłę —
późniejszą ulicą Mostową.
PROJEKT ODBUDOWY STAREGO MIASTA
Jednym z pierwszym zadań po zakończeniu działań wojennych na te-
renie Warszawy były studia nad zagadnieniem odbudowy nastarszej
i najcenniejszej dzielnicy — Starego Miasta. Powszechnie znany jest ogrom
zniszczeń, jakie powstały na Starówce w czasie wojny, a głównie wskutek
wypadków w 1944 r., kiedy to Zamek i większość kościołów z budynkami
poklasztornymi, całe zespoły kamienic zabytkowych z ich pięknymi porta-
lami, dziedzińczykami, sieniami, wnętrzami i malowniczymi dachami
w rynku Staromiejskim oraz przy większości ulic i placów legło w gruzach.
Zniszczenia te można oszacować na 80%.
Olbrzymie straty kulturalne narodu w tej dzielnicy były bodźcem do
intensywnej pracy nad projektami jej rekonstrukcji i odbudowy.
Badania w terenie wykazały, że jednakże dużo fragmentów poszcze-
gólnych budowli, wiele elewacji i części wnętrz oraz większość parterów
poszczególnych kamienic ocalało.
Studia nad bogatym i obfitym materiałem inwentaryzacyjnym ocalo-
nym przez Zakład Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej i in.,
tudzież materiały fotograficzne i archiwalne, ponadto szczegółowe badania
planów urbanistycznych Starej Warszawy różnych epok oraz niezwykle
mozolne i staranne badania w terenie — parcela po parceli — i kamienica
po kamienicy, pozwoliły stopniowo na opracowanie zasad projektu odbu-
dowy całości obu dzielnic staromiejskich, tj. Starego i Nowego Miasta.
Prace nad projektem odbudowy odbywały się w trzech kierun-
kach:
a) odtworzenie dawnego planu i architektury minionych wieków,
b) stworzenie właściwego tła dla Starej Warszawy przez plastyczne
ukształtowanie jej otoczenia, i
c) ustalenia przeznaczenia i roli, jaką dzielnice staromiejskie po-
winny pełnić w nowym powojennym organizmie stolicy.
Teren objęty planem zabudowania dzielnicy staromiejskiej ograni-
czają ulice: Podwale, Nowomiejska, Freta, Zakroczymska, Śto-Jańska, Za-
kątna do Wisły — dalej Wisłą, ogrodem zamkowym, pałacem „Pod Blachą",
placem Zamkowym do Podwala.
Obejmuje więc właściwe Stare Miasto z Zamkiem Królewskim, oko-
lone pierścieniem średniowiecznych murów obronnych, położone na po-
łudniowym płaskowzgórzu wyniosłego lewego brzegu Wisły, na poziomie
przeciętnie 25—26 m. nad zerem Wisły oraz Nowe Miasto, rozpostarte na
północnym wzgórzu na poziomie 20—26 m. nad zerem Wisły, oddzielone od
Starego Miasta dawnym parowem, wiodącym do przeprawy przez Wisłę —
późniejszą ulicą Mostową.