Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (9.1947)

(29)

Recenzje

407

ARS POLONICA. Cz. I. Polska Grafika Nowoczesna. Opracował
Aleksander Wojciechowski. Fryburg 1946. Wydawnictwo „Horyzonty11.
S. 83, tabl. 29.
Ze szczerym zainteresowaniem bierze się do ręki ładnie wydaną, ob-
ficie ilustrowaną książeczkę pt. „Ars Polonica'1 wydaną przez polską fir-
mę wydawniczą „Horyzonty11, publikującą pod tym samym tytułem mie-
sięcznik literacko-artystyczny.
Zamierzeniem wydawcy przy ogłoszeniu t. I-go serii „Ars Polonica11
było niewątpliwie wypełnienie luki w zakresie opracowań sztuki polskiej,
dostępnych dla cudzoziemców, a zarazem mogących informować w tej
dziedzinie i czytelnika polskiego. Jak wiadomo, brak takich popularnych
wydawnictw dotkliwie odczuć się daje.
Tekst w 3 językach: francuskich, niemieckim i polskim na „zapoznać
czytelnika z ogólnym charakterem grafiki polskiej11 — zgodnie z zapowie-
dzią krótkiego wstępu. Czy . spełnia on zamierzone zadanie?
Tekst wydawnictwa, ujęty w 6 krótkich rozdziałów, zajmuje
w brzmieniu polskim ok. 13 stron druku formatu 8°. W tak szczupłych
ramach trudno zmieścić omówienie, nawet pobieżne, całokształtu twór-
czości grafików polskich w ostatnim półwieczu. Niemniej zamierzeniem
autora było poruszenie tematu z różnych stron, jakkolwiek sam się za-
strzega, że z konieczności czyni to b. pobieżnie.
Kilka słów tylko poświęcono historii grafiki polskiej, dalej autor
analizuje „podstawowe elementy nowoczesnej grafiki polskiej11, po czym
współczesną twórczość graficzną dzieli na grupy według technik, usiłując
je scharakteryzować każdą w swoim zakresie. Na zakończenie dość dziw-
nie brzmiący tytuł „Granice grafiki polskiej11. Zamieszczone przed rozdzia-
łami cytaty z Norwida, z Witkiewicza i in. mają wprowadzać w tok myśli
autora.
Niestety książeczka nie osiąga zamierzonego celu — zamiast pożą-
danego w tego typu popularnym wydawnictwie jasnego wykładu -—- jest
to właściwie chaotyczne podanie trochę wiadomości, o niektórych grafi-
kach polskich, o technikach graficznych, o uprawianych tematach, z do-
daniem ogólnikowych frazesów, nie dających ani syntetycznej charakte-
rystyki twórczości artystów, ani produkcji artystycznej w dziedzinie gra-
fiki, z tego okresu. — Twórczość poszczególnych artystów grupuje autor
według uprawianych przez nich technik, za zarzut poczytując jednemu
z grafików, że pracuje w różnych technikach i przeto wymyka mu się
z przyjętej klasyfikacji (Tyrowicz!) „Sami artyści nie uznają tego rozgra-
niczenia i pracują równocześnie na wielu polach11.
Niestety i ten krótki tekst, mający informować o wybitniejszych ar-
tystach, o kierunkach twórczości i o drogach rozwoju grafiki polskiej —
jest mocno niedociągnięty do widocznie projektowanego poziomu. Właś-
nie dlatego, że jest to wydawnictwo popularne i powinno być lekturą in-
formującą dla najszerszych sfer — nie może zawierać rażących błędów
i niejasności, jeśli już nie pogmatwania pojęć. Słusznie autor doszukuje
się źródeł natchnienia wielu artystów w symbolice sztuki średniowiecznej,
w surowych nieraz formach sztuki ludowej — ale dlaczego za czołowego
przedstawiciela tego kierunku uważa Chrostowskiego?
Zapewne przy braku na obczyźnie odnośnej literatury i oryginalnych
prac wzmiankowanych w wydawnictwie arstytów •— nieuniknione były
pewne usterki, nie tylko w doborze materiału omawianego, ale i w opraco-
waniu tekstu, niemniej przy najpobieżniejszym nawet przeglądzie grafi-