Braun, Georg [Hrsg.]; Hogenberg, Franz [Hrsg.]: Civitates orbis terrarvm (5): Vrbivm Praecipvarvm Mundi Theatrvm Qvintvm: [Coloni[a]e Agrippin[a]e. 20. die Septemb. Anno M.DC.XVII.] ([Coloniae Agrippinae], [1599?]) [VD16 B 7183] [VD17 12:656254M]

P R AE F A T I O.

prioregno,eosomnem pietatemJufhtiamjprudentiam&agricuIturamdocuir.Tale fylau*
ntaniejregem ATL A NTE M,qui Aftronomiamdoci<it,&proindecaelum humerisfufti-
nuillefingitur.Talem ORPHEVM,quibruta animantia,atq;ipfaetiamfaxa, cytharae can-
tu,hoceft,rudes&agreftespopulos,eloquentioratione,admoderatam vitam.ad vrbes co>
dendasatq, colendaspertraxit.Talemetiam HERCVLEMillum Libycurn, cuius operam
inmonftrisdoinandis.hoceft, populuma tyrannorum feuitia liberando commendarunt.
TalesmultifuccciTerunt alij,qui virtutis&patria?amantes,incautum popellurnab externa
&domeft;ca vi,&abinfluentium hoftium petulantia,&pra?dationib,defenderent. Ex raliu
heroumofficina^Mag ftratuSjNobjles^Principes&Regesortifunt, quosvirtutis ftudium,
honorisetiam &immortalitati^appetausgenerofos,&:magisinclytosreddidit,quorume^
gregiaconfiliaJvidoriasbella,&hcroicafacl:a)anteliterarum8<: hftoriarum vfum,feniores
iunioribusrythmi>,&cantilcnis,narrarefolebant, (quodTacitusapudprifcos Germanos,
dumRomanisnondumpaterent, vfitatumfu.ffeperhibet : &hocetiam tempore, apud
barbarasgentes,Turcas,Tartaros,&Scythasobferuatur:)Quando deindehumanamindu-
ftriam,artium vfusmagispohrc ccepit, fuccefierunt carminibus hiftoriae, hiftorijs imagi-
nes,ftattia;,monumenta,clypei}faxa,infcriptiones,pyramides,numifmata, quibusexem-
pla&:pra?miavirtutum&fcelerumpGen3e,ciuibusaclhoneftasac^ionescolendas,propone-
bantur.

Sed&praeternaturae&rationisinftin&um, vrbanarum &ciuilium focietatuminuen-
trixjipfafuitnecefiitasjHomo enim multisadbeneviuendumindiget, & propterea ad fo-
cialem vitam propendet,quiaadeam quafi natus videatur,quod cum Anftotelesmultisar*
gumentisoftedat,tumco maxime,quoniamfolucisex omnibusanimantibus particeps eft,
compofquefermonis,quofit,vt illead coetus&congregationesaptusfit magis,quam apes,
formic3E,autvll£ebefti9congregabiles/ramarctumenim eftfodetatishumane-vinculu,lin-
guas&fermoniscommunio,vt,dicenteD.Auguftinolib.i9.deciuit»Dei cap.7.1ibentiusfic
homo cumcanefuo,quamhominealieno.Itaq;,cuminciuili focietate mutuis colloquijs,
prudentiajConfenfujConfilio^&confpirationemultorumjhomofuiSj&fuorum neceffitao
tibusfuccurrere,malaauertere,&ex lmpotentiacdebili,firmus acpotens,pubIicifq, vfibus
adcommunemdefenfionemidoneusconftituipoffit: Hincciuilesfocietates homo vehe-
menteramat,quarum beneficiohominesfinguli,quifeparatimconfilij inopes,impotetes,
acdebilcsccrtisvrbanorum foederu vinculis,quae virtutis& prudentiaeanfis cohaerent, vnu
quafimagnum,validum,acpotentemhominem conftituunt, quinontantumintra vnius
opidimuros domi,varia afe arceat incommoda,fedprocul etiam foristerra, mariq;domi-
netur.

Tales autem focietates vel funt vnius vrbis,vel in aliosquoque populos foris excrefcunt,
quicertispa£torum legumque fosderibusin vnius quafiimperij & Reipub.formam coalue*
runt: ln quafunt mutua& confocdcrata hominum in diuerfis locis exiftentium auxilia.
Quemadmodumenimqualitatesdiuerfaebonam corporum conftitutionem &fanitatem
conferuant : Itapoliticamixturaomnesaequein vnaciuitate;profua conditione inbono
&commodoftatudefendit. Cuiusquidem politixharmonia & conftitutione contingit,
Vt,cum alij ad alia fint apti,ex multis confociatisciiubus diuerforumque confilior um com-
municatione,quafi vnusvir prudcsformetur,&conftituatur,qui vniuerfam deinde focie-
tatcm in vnitate & concordia confer uans,in finem bonum gubernet &dirigat. Hoc Cicero
lib.deRepub.commemorat . Sicut infidibus&tibijsac cantu ipfoacvocibus,concentus
quidam tenenduseft exdiftin&isfonis,quem immutatuacdifcrepantem aures eruditx fer*
renonpoflunt , isqueconeentusexclillimillirnarum vocum moderatione tamen concors
efficitur &congruen<;ficexfummisacmed jSj&infimisinterie&isordinibus vtfonismode-
ratarationeciuitatemconcentu difiimiliorumconcinere;&,qux harmoniaa muficis dici-
turincantu,eameflein ciuitateconcordiam,ardt:ifimumarque optimum omniin reipub.
vinculum incolumitaticjeanquepadonullofineiuftitiaeflepofle.

Exciuihbusporrofocietatibus quas partim natura',partim neceflitatis ratio ; Deo ita
ordinante,collegit,var!a?gubcrnationes,&dilhncl:3?politiarumform3e,regna,imperia,no^
biiium,& pnmarum d!gnitatcs,populi & plebeorum diftin&ioncs funt ortse . Quaedam
enimRefpub.prudcntia&virtutevnius gubernatoris, Monarchaevel Regisadcommune
populi falutemreguntur.Quaxlam primorum & optimorum in communitate viroium
fimihprudentiaefinegubcrnantur.Quacdam populariimperio,legum & bonarumconfue-
tudinumobferuationemoderatofubfunt.Variaenamquediuerfarum gentium&temporu
conditioncs,diuerforumimperiorumrationesadmittunt,quseomnes certislegibuscofer*

ucntur,