DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0079
T
L V GD VN V M-
VGD VN VM Gallicj Celtic$,qu6dam Regni Burgundi? pars Secufianorum Metropolis, intcr
cxteras Gallix vrbes.vt opibus,xdiumque elegantia ac ftructura,ficfitu nobilis.Ab vna enim
partc duobus frudtiferis collibus cingitur;alteram duo preftates fluuij alluunt; Rhodanus,qui
ccrtis mcenijs adoriente rapidiflimo curfucx Alpibusper Allobrogcs allabitur>& Araris,qui
mcdiam interfecat.nunc vulgogiaont vel €5agonc/ex cede octodecim millium Martyru ibi-
dcm facta.dictus.Ararim namque fluuium horu fanguinc ex Gorguillone, hoc eft gurgite, fic
a rc ipfa nuncupato vico.ex quo cxforum fanguis,vti torrens defluebat,vfq; prope MatHcone
vrbem in Heduis rubuifle aiunt;& hinc eidemArari nomen.Sagon? nimirum a fanguine,fuit
inditum.
Antiquitatem huius vrbis,cum ex plurimis veterum monumetis, tum cx Polibio,Liuio,&
Plutarcho de Hannibale colligere licet:Nonnullis aflirmantibus.fundatam a Lugdo Celtarum Rege, qui circa mundi
annum 2335.ante Moyfis tcmpora vixit,& abs fuo nomine Lugdunum appcllatam: Poft caeli inclementia folo xquata,
L.Numatium Plancum patritium Romanum & Prxtoriu.deducendx illuc colonix.iterum erexiffe, multoquc priori,
frequentia hominum & ftru&uris celebriore eflrcciffe.Id quod confirmatur monumento fingulari marmoreo Caictae
Neapolitanenfium reperto.cui hxc infculpta.
L. MVNATIVS. L. F. L. N. PRO. N. P. V COS. CENS.
Imp. iter. VI Vir. Epul. Triumph. cx Rhcctis. AEdem Saturni. F. dc
Manubijs agros diuifit. in Italia bencuenti, in Gallias colonias deduxit
Lugdunum & Rauricam.
Praitcr alia ctiam vetuftatis vcftigia forum Veneris confpicitur.vulgo ftosuftrt nuncupatum.in quo Vcneri dicatu
templum,ibidemq; fpeculum,artisade6admirabiliscollocatumfuiflereferunt,vt exlonginquisSabaudixmontibus
dare confpiceretur.Quod in foro habitafle feruntur coloni? diuerfarum fexaginta prouinciaru Lugdunenfi fubied^.
cui etiam ab Impp.Romanis aurec^argenteaeque monetae cudendc facultas concefla. Ad haec ibidem Templum ab vni-
verfisGallis,communi defignatumimpenfa,&AuguftoCaefari dicatumeft, excuiusfragmcntis poftmodiiMetropo-
litanx Ecclefiae fundamentaiadta quidam affeuerant.Porro farali igne,intra vna no£tem fuit abfumpta anno ab Vrbc
condita centefimo,poft a L.N.Planco reftaurata,iterum combufta ab Seuero Impcratore.Albinum profequentc; qua
cx occafione quidam comminifcuntur Lugduni nomc a Lugendo deriuari.quod rctroacti xui calamitates merito iu-
gere dcbeat. Sita autem he^: vrbs eft in media prope Europa, vndc etiam Franciae cor putatur,vbi rerum omnium vber-
rimus prouentus,vt non folum innumeraciuium acreliquorum hominumultitudo victu facillime acquirerepoflit,
fcd etiam fertilitas natiua exterorum locorum ftcrilitati fuppetias fcrendo.no paruas alienarum ciuitatum fitarchias
expkat.Huc accedit quod quater annue vndiq; gentium mercatores eo commeant, publicarum nundinaru,quae varijs
ad mercimonia(Reip.fuccum)fouenda priuilcgijsinfigniuntur,gratia,qu£ res abextcrisincredibile lucrum atq; dccus
non huicvrbi folum,fedetiamtotieiusprouinciae,conciliat,&eaminfuperhominibusomnis generis artificioru pe-
ritis replet;neque facile vrbs reperiretur,trapezitis librarijsque refcrtior.Opibus autem fic floret,vt nulli alij, faltem in
Gallia cedcre videatur,quarum opum caufam fluuijs illis praecipuam tribuunt;quia cum multas vibesilli obeat, feque
in Ligufticum maris finum exonerent.hxc vrbs in media.vt di£tum eft.Europaprope fita fit,facultate quaecumq; qua
libet exportandi,tum etiam importandi,praebet etiam ex prxcipuisEuropxnationibus haudprocul diflitis.
Chriftianam Religione,concionanteEuangcliumPhotinoPoIycarpidifcipulo,affumpfit.Strages,dequa fuprame-
tiofatta eft,odtodecim milliu fcilicetMartyru.edita fuitlocovrbis,qui Athanacusappellatur, Antonino VeroImpe-
ratore, vbi S.Martini templum.Benedidtinumque cccnobium exftruftum eft,dc ftrage adeatur Hiftoria Ecclcliaftica.
Ab exordio autem Religionis.primum S.Stephano templum dicatum fuit, quod etiam primi ibidem Epifcopi frc-
quentarunt,poft in Bafilicam Nicetix migrantes,quae tum Cathedralis fulgebat.hodie S.Ioannis Baptift? nomen,ab e-
iuKiemfundatoreTohaneBurgundix.vtfertur.Regemutuatum.vbiperplurimi illuftres& vitxfanctimonia,literisqi
celebres cxiftere Epifcopi.clarifiimiquein literis viri,quibus omnibus.robuftiflimis veluti columnis fuffulta vrbsLug-
dunum.omniumque rerum vbertatepr^ponderans.quodorigini fuae& fortunarum primitijsacincrementis fplendi-
dius adijci poflit.vix reperitur,florentiflimo fimul ac honeftiffimo reru priuataru acpublicaru ftatu nobilitata praeful-
gens.Cuiusaccuratiordefcriptio.&iconomnes vrbisplateasrepraefentans, i.vrbiumTomoanobisexhibitafuerint.,
V I E N N A.
IENNA Delphinatus Metropolis eft.antiquiflimarum Galliae vrbium vna.vt qu? quondam maximae fu-
premxqueGallix fedis titulo nobilitata fuit,ad Rhodanum & Lugdunenfis ditionis limites fita;qua ex
occafione magnas olim cum Lugdunenfibus controuerfias fuftinuit,id quod Cotn.Tacitus Annaliu li.
i7.tcftatur.Parumenim abfuifle.quin illa(nifi fuorumDeorum fimulachra ornamentaq;,vrbe,admili-
tes.eorum iram fedaturi,eduxiflent)deuaftata fuiffct.Valesq; exercitus impcrator cohortibus Seftertia
sliquot nummum diftribuiffet.Opinio eft, coditam aVenerio quodam Africano,patria extorre,qux etiam dicta fuit
£enatoria,& iam ante condita fuerat.quam Senones in Iraliam migrarenr,in qua vrbeilli duo fana(poftquam Roma-
ni Allobroges domuiffent) vnum Marti,alterum Vidtori fundarunt, ciusantiquitatem confirmat pdns in Rhodano,
* Tiberio Graccho per GaJliam tranfeunte conftructus.cuius principio ac fini arces duas prxfidi j munimentiq; caufla
adiunxit,qui Tiberius vixit circitcr annu mundi 3790.ab vrbc vero condita 576. ante Chriftum natfi 180.qua ex re veri-
fimileconftat,trecentisanteannisfundatam,&vltraannos bismilleconditam, hactenusq; percelebrem exiftere,&in-
figni maieftatis nota claruifle.Prxter ctiam f upradidtum Tibcri j Gracchi Pontem,ea in vrbe Iulij Cefaris copiaru Pre>
^ecti nonnulla xdificia,dum ille in Gallia eflet,conftruxerunt eo maxime,quod Cefari pareret,& Romanorum mores
Potius quam Gallorum referret.prxcipue vero horrea & officinas militares, quibus omnia ad malitia & annona, tan-
^uamtutolococonferuaret.NonnuIli aiuntillapublicoRomanorumcarceri deftinatam.Herodemq; ad eamfuiffc
telegatuTurris vero.qu? Pilati dicitur,in qua illu obi jfle ferut.ab Imp.Tibcrio excitata fuit.Quamobre ncceffe eft vrbS
^lam ex admodu vetuftis Galiix vrbibus credi.necfundatione minus antiqua Roma.Chrifti fide fufcepit,(vti Adl Ar-
chiepifc.Vienncfis,quiCar.magni fucceflbru tempore vixit,in fuochronico, quod aconditoorbe,vfq; adannufalutis
f^o.confcripfit, luculeter refert)cum D.Paulus Hifpania cogirans,S Trophimu Arelatum,& D. Crelcentium Vienna,
rc'igioniin caprxdicandx,& Euangelio concionando,mifit.E5us Epifcopiad Adonem vfq; quadragintaquatuornu-
^rantur.quorum plurimi rerum geftarum gloria,vitxque fanctimonia claruerunt.Hodie autem vrbis Epifcopi Co-
rn,tumdignitate&nomineinfigniuntur.Hxcvrbs olim,atteftanteV.Pcda,Primatis Gallix & Allobrogum omniii
apicis tituioappellarimeruit.Paffaeft.turbatociuilibus bellis propterreligionem,Regno, violentasmilitummanus,
'lwas neq; a Diuorum marryrum offibusinibi fummaquapareratrcueretia afleruatis3cohibuerunt.Prxtermittomu-
^"■''piahuic vrbi fubdira,&antiquorum ViennenfiumDelphinorumprofapiam, Bellactiampropter Iurildiitionem
Ijttam tcctam conferuandam fufccpta. 19
L V GD VN V M-
VGD VN VM Gallicj Celtic$,qu6dam Regni Burgundi? pars Secufianorum Metropolis, intcr
cxteras Gallix vrbes.vt opibus,xdiumque elegantia ac ftructura,ficfitu nobilis.Ab vna enim
partc duobus frudtiferis collibus cingitur;alteram duo preftates fluuij alluunt; Rhodanus,qui
ccrtis mcenijs adoriente rapidiflimo curfucx Alpibusper Allobrogcs allabitur>& Araris,qui
mcdiam interfecat.nunc vulgogiaont vel €5agonc/ex cede octodecim millium Martyru ibi-
dcm facta.dictus.Ararim namque fluuium horu fanguinc ex Gorguillone, hoc eft gurgite, fic
a rc ipfa nuncupato vico.ex quo cxforum fanguis,vti torrens defluebat,vfq; prope MatHcone
vrbem in Heduis rubuifle aiunt;& hinc eidemArari nomen.Sagon? nimirum a fanguine,fuit
inditum.
Antiquitatem huius vrbis,cum ex plurimis veterum monumetis, tum cx Polibio,Liuio,&
Plutarcho de Hannibale colligere licet:Nonnullis aflirmantibus.fundatam a Lugdo Celtarum Rege, qui circa mundi
annum 2335.ante Moyfis tcmpora vixit,& abs fuo nomine Lugdunum appcllatam: Poft caeli inclementia folo xquata,
L.Numatium Plancum patritium Romanum & Prxtoriu.deducendx illuc colonix.iterum erexiffe, multoquc priori,
frequentia hominum & ftru&uris celebriore eflrcciffe.Id quod confirmatur monumento fingulari marmoreo Caictae
Neapolitanenfium reperto.cui hxc infculpta.
L. MVNATIVS. L. F. L. N. PRO. N. P. V COS. CENS.
Imp. iter. VI Vir. Epul. Triumph. cx Rhcctis. AEdem Saturni. F. dc
Manubijs agros diuifit. in Italia bencuenti, in Gallias colonias deduxit
Lugdunum & Rauricam.
Praitcr alia ctiam vetuftatis vcftigia forum Veneris confpicitur.vulgo ftosuftrt nuncupatum.in quo Vcneri dicatu
templum,ibidemq; fpeculum,artisade6admirabiliscollocatumfuiflereferunt,vt exlonginquisSabaudixmontibus
dare confpiceretur.Quod in foro habitafle feruntur coloni? diuerfarum fexaginta prouinciaru Lugdunenfi fubied^.
cui etiam ab Impp.Romanis aurec^argenteaeque monetae cudendc facultas concefla. Ad haec ibidem Templum ab vni-
verfisGallis,communi defignatumimpenfa,&AuguftoCaefari dicatumeft, excuiusfragmcntis poftmodiiMetropo-
litanx Ecclefiae fundamentaiadta quidam affeuerant.Porro farali igne,intra vna no£tem fuit abfumpta anno ab Vrbc
condita centefimo,poft a L.N.Planco reftaurata,iterum combufta ab Seuero Impcratore.Albinum profequentc; qua
cx occafione quidam comminifcuntur Lugduni nomc a Lugendo deriuari.quod rctroacti xui calamitates merito iu-
gere dcbeat. Sita autem he^: vrbs eft in media prope Europa, vndc etiam Franciae cor putatur,vbi rerum omnium vber-
rimus prouentus,vt non folum innumeraciuium acreliquorum hominumultitudo victu facillime acquirerepoflit,
fcd etiam fertilitas natiua exterorum locorum ftcrilitati fuppetias fcrendo.no paruas alienarum ciuitatum fitarchias
expkat.Huc accedit quod quater annue vndiq; gentium mercatores eo commeant, publicarum nundinaru,quae varijs
ad mercimonia(Reip.fuccum)fouenda priuilcgijsinfigniuntur,gratia,qu£ res abextcrisincredibile lucrum atq; dccus
non huicvrbi folum,fedetiamtotieiusprouinciae,conciliat,&eaminfuperhominibusomnis generis artificioru pe-
ritis replet;neque facile vrbs reperiretur,trapezitis librarijsque refcrtior.Opibus autem fic floret,vt nulli alij, faltem in
Gallia cedcre videatur,quarum opum caufam fluuijs illis praecipuam tribuunt;quia cum multas vibesilli obeat, feque
in Ligufticum maris finum exonerent.hxc vrbs in media.vt di£tum eft.Europaprope fita fit,facultate quaecumq; qua
libet exportandi,tum etiam importandi,praebet etiam ex prxcipuisEuropxnationibus haudprocul diflitis.
Chriftianam Religione,concionanteEuangcliumPhotinoPoIycarpidifcipulo,affumpfit.Strages,dequa fuprame-
tiofatta eft,odtodecim milliu fcilicetMartyru.edita fuitlocovrbis,qui Athanacusappellatur, Antonino VeroImpe-
ratore, vbi S.Martini templum.Benedidtinumque cccnobium exftruftum eft,dc ftrage adeatur Hiftoria Ecclcliaftica.
Ab exordio autem Religionis.primum S.Stephano templum dicatum fuit, quod etiam primi ibidem Epifcopi frc-
quentarunt,poft in Bafilicam Nicetix migrantes,quae tum Cathedralis fulgebat.hodie S.Ioannis Baptift? nomen,ab e-
iuKiemfundatoreTohaneBurgundix.vtfertur.Regemutuatum.vbiperplurimi illuftres& vitxfanctimonia,literisqi
celebres cxiftere Epifcopi.clarifiimiquein literis viri,quibus omnibus.robuftiflimis veluti columnis fuffulta vrbsLug-
dunum.omniumque rerum vbertatepr^ponderans.quodorigini fuae& fortunarum primitijsacincrementis fplendi-
dius adijci poflit.vix reperitur,florentiflimo fimul ac honeftiffimo reru priuataru acpublicaru ftatu nobilitata praeful-
gens.Cuiusaccuratiordefcriptio.&iconomnes vrbisplateasrepraefentans, i.vrbiumTomoanobisexhibitafuerint.,
V I E N N A.
IENNA Delphinatus Metropolis eft.antiquiflimarum Galliae vrbium vna.vt qu? quondam maximae fu-
premxqueGallix fedis titulo nobilitata fuit,ad Rhodanum & Lugdunenfis ditionis limites fita;qua ex
occafione magnas olim cum Lugdunenfibus controuerfias fuftinuit,id quod Cotn.Tacitus Annaliu li.
i7.tcftatur.Parumenim abfuifle.quin illa(nifi fuorumDeorum fimulachra ornamentaq;,vrbe,admili-
tes.eorum iram fedaturi,eduxiflent)deuaftata fuiffct.Valesq; exercitus impcrator cohortibus Seftertia
sliquot nummum diftribuiffet.Opinio eft, coditam aVenerio quodam Africano,patria extorre,qux etiam dicta fuit
£enatoria,& iam ante condita fuerat.quam Senones in Iraliam migrarenr,in qua vrbeilli duo fana(poftquam Roma-
ni Allobroges domuiffent) vnum Marti,alterum Vidtori fundarunt, ciusantiquitatem confirmat pdns in Rhodano,
* Tiberio Graccho per GaJliam tranfeunte conftructus.cuius principio ac fini arces duas prxfidi j munimentiq; caufla
adiunxit,qui Tiberius vixit circitcr annu mundi 3790.ab vrbc vero condita 576. ante Chriftum natfi 180.qua ex re veri-
fimileconftat,trecentisanteannisfundatam,&vltraannos bismilleconditam, hactenusq; percelebrem exiftere,&in-
figni maieftatis nota claruifle.Prxter ctiam f upradidtum Tibcri j Gracchi Pontem,ea in vrbe Iulij Cefaris copiaru Pre>
^ecti nonnulla xdificia,dum ille in Gallia eflet,conftruxerunt eo maxime,quod Cefari pareret,& Romanorum mores
Potius quam Gallorum referret.prxcipue vero horrea & officinas militares, quibus omnia ad malitia & annona, tan-
^uamtutolococonferuaret.NonnuIli aiuntillapublicoRomanorumcarceri deftinatam.Herodemq; ad eamfuiffc
telegatuTurris vero.qu? Pilati dicitur,in qua illu obi jfle ferut.ab Imp.Tibcrio excitata fuit.Quamobre ncceffe eft vrbS
^lam ex admodu vetuftis Galiix vrbibus credi.necfundatione minus antiqua Roma.Chrifti fide fufcepit,(vti Adl Ar-
chiepifc.Vienncfis,quiCar.magni fucceflbru tempore vixit,in fuochronico, quod aconditoorbe,vfq; adannufalutis
f^o.confcripfit, luculeter refert)cum D.Paulus Hifpania cogirans,S Trophimu Arelatum,& D. Crelcentium Vienna,
rc'igioniin caprxdicandx,& Euangelio concionando,mifit.E5us Epifcopiad Adonem vfq; quadragintaquatuornu-
^rantur.quorum plurimi rerum geftarum gloria,vitxque fanctimonia claruerunt.Hodie autem vrbis Epifcopi Co-
rn,tumdignitate&nomineinfigniuntur.Hxcvrbs olim,atteftanteV.Pcda,Primatis Gallix & Allobrogum omniii
apicis tituioappellarimeruit.Paffaeft.turbatociuilibus bellis propterreligionem,Regno, violentasmilitummanus,
'lwas neq; a Diuorum marryrum offibusinibi fummaquapareratrcueretia afleruatis3cohibuerunt.Prxtermittomu-
^"■''piahuic vrbi fubdira,&antiquorum ViennenfiumDelphinorumprofapiam, Bellactiampropter Iurildiitionem
Ijttam tcctam conferuandam fufccpta. 19