DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0191
O V V A R-
VVAR,Hungarica lingua caftrum fonans, Arx eft in Superioris Pannoniai.loco paludo-
fo,& quafi inacceflb, fex propugnaculis, eleganti Archite&onica difpofitione ex cefpite
firma, & permultis aeneis machinis inftrufta,ad vicinorum locorum tutelam praefidium
militaretenet.Riuulum perennem recipit,quifufficientS aquam ad fouearum coferua-
tionem prxbet. Arcis Gubernator eft llluftris & Generofus Dominus, virtute ac genere
Nobilis D.Palfi junior.Marci Fuggeri Auguftani gener,qui palatiii hic fuum habet, prout
etiam pra-fidiarij milites, habitationes fuas & cafulas, eleganterdifpofitas. In foro aedes
funt lignc£t*,in quibuscaptiui Turcat derinentur, doncc perfoluto lytro,autalioru Chri-
ftianorum captiuorum permutatione,dimittantur. In Arcis aditu, multa hoftium caefo-
rum capita.fudibas infixa videntur.In vnica hac Arce.tres funr diuerfarum religionum Ecclefiae, Catholica, Lu-
therana& CaluinifHca.Quod profe&ddolenter refero, cum Religionisdiftidium, Germanorii& Hungarorum
vireseneruet,vtlmiibrio fintbarbaris. Et hacoccafione hic comniemorabo.quodThomasBozius lib.de roborc
bellico aduerfus Machiaucllum ca.4.fcribit, Quia hiftoricum,&adrem praefentem pertinet.
Turcae & Saraceni.qui aduerfus Haereticos Reges inui&i fuerunt,ijdem funt a Catholicis omnino vi&i, & fpo-
liatifuisolimRcgnis. Quodque maxime obfetuandum venit, Catholicitantum terrarum Mahometaniseri-
puerunt in Europa5 quantum Turci Mahometani eripuerunt in eadem Europa Grxcis nort Catholicis. Eripui-
musnosijsHifpaniam.BaleareSjSardiniamjCretam.CephaienamjZacynthum^Siciliam.Italiac^addeAfric^etiam
loca quaedam; Graecis illi & Haereticis,abftuleruntipfam Graeciam^Cyclades^DaciamjMyfiamjllIyricuni^Panno-
niae.Dalmatiarquepartem.
Si quis igitur obijciat nobis Turcos,dicatque ab illis nos bello fuperari,ac proinde nobis efle fortiorcs Relpon-
demus.
Primo loco.nihiladhucaTurcisoccupatumfuiffeeregionibusnoftris ,quod haerefibusnonfueritcontami-
narum,ita,vt quamuis anno is26.Solymanus ad Mocharum fudiflet Hungaros.Ludouicusque Rex aufugiens, in
palude demerfus obiiflet,cum non nifi triginta hominum millia,plus minus.in acie producens,aufus fuerat,non
cxpe£tatisaliorumcopijs,fignaconferrccumquadringentisTurcorum millibus.tamen Hungaricae ditioni nihil
deperierat.nifi ex quo in Hungariam peruafit haerefis Lutherana,annoque i542,Solymanus eft ab Ifabclla Regina
accerfitus,melioremqueillius regnipartemtranftulitinfuam poteftatem.
Videmusquenunquam congredi auderenobifcumpari numero.quod fciant,fe roborebellicoinferiores, fed
incredibilimultitudineexercitusaduerfus nos expediuut.
Et quamuis fufi fimus aliquando ab illis, ob innumeras eorum copias dum pro haerefum plenis tcrris pugna-
mus; maior tamen femper eft eorum caedes edita,quam noftrorum.quod eft omnibus notum.
Cumq; manus conferuimus cum illis.neq; pro hereticis bella geflimus,nobiliflimas ex eis vi&orias retulimus.
Nam.quis ignorat,quas aflecuti funt Ioannes Huniades, Matthias Coruinus, alijq; Hungariae Duces,ciim nulla
haerefis in Hungaria foret.quis potentiflima Turcorum claflem ad Echinadas Pio V. fedente profligatam nefcit ?
Turcos vcro iftos, antequam Graecidefcifcerentomninoanobis, Catholici non modo vicerunt, fed fub an-
num 1096. ciim noftri in expeditionc facra traieciflent in Afiam.bis eorum exercitus fuderunt quorfi alter con-
ftabat e tercentum fexaginta millibus equitum, peditumq; multitudine infinita, vt Robertus,qui bello interfuit,
narrat.eripuimusqueillisAfiamtotavfque adextremosArmeniaefines,&Euphratem,qua: redditacftGraecis,ex-
ccpta Syria, vt idem tradit.ac pofteum GuilielmusTyrius,& Gregoras Graecus,lib.4-.Cumque per annos ducetos,
noftri continuarinteabella, fregerintqueeorumvires,nunquamTurci potueruntperilludtempus refurgere,
quamuisGraeci,nihilnonmali in nos molirentur,quaefuisexprobrare haud vcrentur ipfiGraecifcriptores, & in
hisChoniateslib 7.rerum aManueleComnenogeftarum,&lib.ii.Ifaacij Angeli.
Sed,poftqua Michaeli Palaeologo Imperatori.qui fide* Catholicam pro virili inter Grxcos amplificare eft cona-
tus,defundo,AndronicuseiusfiIiusfepulturanegauit. Grxciq; omnes.communi decreto,ab EcclefiaCatholica
defecerunt,eo ipfotSpore circiterannumi$oo.rurfus Afiam pernoftrosrecuperatanonmodoTurci occuparut,
fed Othomannum libi Regem crearunt.ad extremam Graecorum perniciem.vt lib.6 & ^.Gregoras narrat.
Ita vero futurum.Graecorum rebus adhuc florentibus in Europa,praedixit Brigida Sandiflima fcemina,aflerens
id euenturum ob haerefcs eorum.
Ex his patetjbellicofiflimas quafq; nationcs,& ex omni tempore indomitas,a nobis tamen efle victas, ac vinci,
citm non pugnamus pro regionibus haerefi contaminatis(nifi magno noftrorum ftudio repurgari ilIaepoflint)iu-
ftamquecaufamfouenteSjPontificiRomanofumusobfequentes.
Haud negamus tamen,occulto Dei iudicio,contingere interduni.vtjCui fan&ior efie caufa videtur.fuccumbar;
quod euenit Hebraeis,pugnantibus,& quidem de fententia Dei, aduerfus rribum Beniamin. Verum nos decerni-
mus,quodplerumq; accidit,exitumcjuc rei fuprcmum fortitur. Non enim bene vidtor,nifi,quiad exrremumre-
portat vltimam vi&oriam. Galli annoconditaevrbis363.illamcepere,&euerterunt,moxeie(a:i,acfufi,varijseucn
tibus per annos trecentos cum Romanis bella geflerunt.donec anno 69S.Gallia decreta eft C.Gaefari,qui eam fpa-
tio annorum nouem redegit totam in poteftatent. Exitus itaque poft annos trecentos, intra annos nouem decla-
rauir,efle fortiores Romanos cum contingeret.quod Brigida prxnunciauit,vt G rxci,& haeretici huiufmodi con-
fraftiarrumnis.&contufi.agnofcerequalitercunquecrimenfuumpoflint; tunc, inquitilla,eftfuturum vtDeus
eos refpiciat;ac Turci,vel fuccumbant omnino,vel manus dent Chrifto.
VICEGRADVM <p(tato6ur<&.
Icegradvm Germanus Plindeburch .Caftrum vetus, addexrerumDnnubii latus.prxceifoin monteinrerStrigonium&
Budam medium fitumobrinet,quinquagintaannisin barbaraTurcarum poceitarefoir.munitum & validum eft, copiofa ar-
maturaprouifioneinftruclu.adebetia', vtcumanteannosquiuqua^intaScrigoniu aTui cisoccup:uecur,duobusadhuc an-
nis ipforum tyrannidi Chriftianorum 2eIo,& defenforum virtute.rcfti terir.Tandem vei o.cum Buda & loca vicina hoftium
potenriat cederent.in eorum eciam poteftatem deuenit. Quibut Anno M. D. XCV. die XXi. Septemb.diuina miferancegratia
rurfusereptum nunc a Chriftianisoccupatur. Ad montis radices iuxtaDanubium.oppidum eft.frequentibus Turcarum de-
uaftationibus,cVincendiisdeformatum,quod Vngari* Regibusgrarumacurisreceflumquondam pratbuir,quos aerisfoliq;
clementia & falubris amoenicas e6 frequencer pertraxic. Nam vineca,pomaria,horci,pafcua pinguia,virencia, & amce na, omnis generis deli-
tias,hic,vberrimacopiapra;ftant. Idetiamingencesregiorumatdiflciorumruinathocloci teftantur,qua: regiam & prifcammagnificentiam
arguunt: Ecincerharc,equilevifcndum, fexaginca, & pluresequosadmittens, ex marmore & feclolapide.adebpolicdfabricatum,
vc videntesinadmiracionemrapiac. Ex oppofico, oppidum eft Maros,a Chriftianis fub cribuco Se crucc
inhabicatum, qui Ecclefiam amplam cum curri confpicua, & in ea publicum
Catholica: ReI'g''onis excrcicium habent. 16
VVAR,Hungarica lingua caftrum fonans, Arx eft in Superioris Pannoniai.loco paludo-
fo,& quafi inacceflb, fex propugnaculis, eleganti Archite&onica difpofitione ex cefpite
firma, & permultis aeneis machinis inftrufta,ad vicinorum locorum tutelam praefidium
militaretenet.Riuulum perennem recipit,quifufficientS aquam ad fouearum coferua-
tionem prxbet. Arcis Gubernator eft llluftris & Generofus Dominus, virtute ac genere
Nobilis D.Palfi junior.Marci Fuggeri Auguftani gener,qui palatiii hic fuum habet, prout
etiam pra-fidiarij milites, habitationes fuas & cafulas, eleganterdifpofitas. In foro aedes
funt lignc£t*,in quibuscaptiui Turcat derinentur, doncc perfoluto lytro,autalioru Chri-
ftianorum captiuorum permutatione,dimittantur. In Arcis aditu, multa hoftium caefo-
rum capita.fudibas infixa videntur.In vnica hac Arce.tres funr diuerfarum religionum Ecclefiae, Catholica, Lu-
therana& CaluinifHca.Quod profe&ddolenter refero, cum Religionisdiftidium, Germanorii& Hungarorum
vireseneruet,vtlmiibrio fintbarbaris. Et hacoccafione hic comniemorabo.quodThomasBozius lib.de roborc
bellico aduerfus Machiaucllum ca.4.fcribit, Quia hiftoricum,&adrem praefentem pertinet.
Turcae & Saraceni.qui aduerfus Haereticos Reges inui&i fuerunt,ijdem funt a Catholicis omnino vi&i, & fpo-
liatifuisolimRcgnis. Quodque maxime obfetuandum venit, Catholicitantum terrarum Mahometaniseri-
puerunt in Europa5 quantum Turci Mahometani eripuerunt in eadem Europa Grxcis nort Catholicis. Eripui-
musnosijsHifpaniam.BaleareSjSardiniamjCretam.CephaienamjZacynthum^Siciliam.Italiac^addeAfric^etiam
loca quaedam; Graecis illi & Haereticis,abftuleruntipfam Graeciam^Cyclades^DaciamjMyfiamjllIyricuni^Panno-
niae.Dalmatiarquepartem.
Si quis igitur obijciat nobis Turcos,dicatque ab illis nos bello fuperari,ac proinde nobis efle fortiorcs Relpon-
demus.
Primo loco.nihiladhucaTurcisoccupatumfuiffeeregionibusnoftris ,quod haerefibusnonfueritcontami-
narum,ita,vt quamuis anno is26.Solymanus ad Mocharum fudiflet Hungaros.Ludouicusque Rex aufugiens, in
palude demerfus obiiflet,cum non nifi triginta hominum millia,plus minus.in acie producens,aufus fuerat,non
cxpe£tatisaliorumcopijs,fignaconferrccumquadringentisTurcorum millibus.tamen Hungaricae ditioni nihil
deperierat.nifi ex quo in Hungariam peruafit haerefis Lutherana,annoque i542,Solymanus eft ab Ifabclla Regina
accerfitus,melioremqueillius regnipartemtranftulitinfuam poteftatem.
Videmusquenunquam congredi auderenobifcumpari numero.quod fciant,fe roborebellicoinferiores, fed
incredibilimultitudineexercitusaduerfus nos expediuut.
Et quamuis fufi fimus aliquando ab illis, ob innumeras eorum copias dum pro haerefum plenis tcrris pugna-
mus; maior tamen femper eft eorum caedes edita,quam noftrorum.quod eft omnibus notum.
Cumq; manus conferuimus cum illis.neq; pro hereticis bella geflimus,nobiliflimas ex eis vi&orias retulimus.
Nam.quis ignorat,quas aflecuti funt Ioannes Huniades, Matthias Coruinus, alijq; Hungariae Duces,ciim nulla
haerefis in Hungaria foret.quis potentiflima Turcorum claflem ad Echinadas Pio V. fedente profligatam nefcit ?
Turcos vcro iftos, antequam Graecidefcifcerentomninoanobis, Catholici non modo vicerunt, fed fub an-
num 1096. ciim noftri in expeditionc facra traieciflent in Afiam.bis eorum exercitus fuderunt quorfi alter con-
ftabat e tercentum fexaginta millibus equitum, peditumq; multitudine infinita, vt Robertus,qui bello interfuit,
narrat.eripuimusqueillisAfiamtotavfque adextremosArmeniaefines,&Euphratem,qua: redditacftGraecis,ex-
ccpta Syria, vt idem tradit.ac pofteum GuilielmusTyrius,& Gregoras Graecus,lib.4-.Cumque per annos ducetos,
noftri continuarinteabella, fregerintqueeorumvires,nunquamTurci potueruntperilludtempus refurgere,
quamuisGraeci,nihilnonmali in nos molirentur,quaefuisexprobrare haud vcrentur ipfiGraecifcriptores, & in
hisChoniateslib 7.rerum aManueleComnenogeftarum,&lib.ii.Ifaacij Angeli.
Sed,poftqua Michaeli Palaeologo Imperatori.qui fide* Catholicam pro virili inter Grxcos amplificare eft cona-
tus,defundo,AndronicuseiusfiIiusfepulturanegauit. Grxciq; omnes.communi decreto,ab EcclefiaCatholica
defecerunt,eo ipfotSpore circiterannumi$oo.rurfus Afiam pernoftrosrecuperatanonmodoTurci occuparut,
fed Othomannum libi Regem crearunt.ad extremam Graecorum perniciem.vt lib.6 & ^.Gregoras narrat.
Ita vero futurum.Graecorum rebus adhuc florentibus in Europa,praedixit Brigida Sandiflima fcemina,aflerens
id euenturum ob haerefcs eorum.
Ex his patetjbellicofiflimas quafq; nationcs,& ex omni tempore indomitas,a nobis tamen efle victas, ac vinci,
citm non pugnamus pro regionibus haerefi contaminatis(nifi magno noftrorum ftudio repurgari ilIaepoflint)iu-
ftamquecaufamfouenteSjPontificiRomanofumusobfequentes.
Haud negamus tamen,occulto Dei iudicio,contingere interduni.vtjCui fan&ior efie caufa videtur.fuccumbar;
quod euenit Hebraeis,pugnantibus,& quidem de fententia Dei, aduerfus rribum Beniamin. Verum nos decerni-
mus,quodplerumq; accidit,exitumcjuc rei fuprcmum fortitur. Non enim bene vidtor,nifi,quiad exrremumre-
portat vltimam vi&oriam. Galli annoconditaevrbis363.illamcepere,&euerterunt,moxeie(a:i,acfufi,varijseucn
tibus per annos trecentos cum Romanis bella geflerunt.donec anno 69S.Gallia decreta eft C.Gaefari,qui eam fpa-
tio annorum nouem redegit totam in poteftatent. Exitus itaque poft annos trecentos, intra annos nouem decla-
rauir,efle fortiores Romanos cum contingeret.quod Brigida prxnunciauit,vt G rxci,& haeretici huiufmodi con-
fraftiarrumnis.&contufi.agnofcerequalitercunquecrimenfuumpoflint; tunc, inquitilla,eftfuturum vtDeus
eos refpiciat;ac Turci,vel fuccumbant omnino,vel manus dent Chrifto.
VICEGRADVM <p(tato6ur<&.
Icegradvm Germanus Plindeburch .Caftrum vetus, addexrerumDnnubii latus.prxceifoin monteinrerStrigonium&
Budam medium fitumobrinet,quinquagintaannisin barbaraTurcarum poceitarefoir.munitum & validum eft, copiofa ar-
maturaprouifioneinftruclu.adebetia', vtcumanteannosquiuqua^intaScrigoniu aTui cisoccup:uecur,duobusadhuc an-
nis ipforum tyrannidi Chriftianorum 2eIo,& defenforum virtute.rcfti terir.Tandem vei o.cum Buda & loca vicina hoftium
potenriat cederent.in eorum eciam poteftatem deuenit. Quibut Anno M. D. XCV. die XXi. Septemb.diuina miferancegratia
rurfusereptum nunc a Chriftianisoccupatur. Ad montis radices iuxtaDanubium.oppidum eft.frequentibus Turcarum de-
uaftationibus,cVincendiisdeformatum,quod Vngari* Regibusgrarumacurisreceflumquondam pratbuir,quos aerisfoliq;
clementia & falubris amoenicas e6 frequencer pertraxic. Nam vineca,pomaria,horci,pafcua pinguia,virencia, & amce na, omnis generis deli-
tias,hic,vberrimacopiapra;ftant. Idetiamingencesregiorumatdiflciorumruinathocloci teftantur,qua: regiam & prifcammagnificentiam
arguunt: Ecincerharc,equilevifcndum, fexaginca, & pluresequosadmittens, ex marmore & feclolapide.adebpolicdfabricatum,
vc videntesinadmiracionemrapiac. Ex oppofico, oppidum eft Maros,a Chriftianis fub cribuco Se crucc
inhabicatum, qui Ecclefiam amplam cum curri confpicua, & in ea publicum
Catholica: ReI'g''onis excrcicium habent. 16