DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0037
GADES AB OCCIDVIS INSVLA PARTIBVS.
ADES, hodie Calis,in capite Hifpanix iBeticx infula eft.pfotenfa fecUndum Vctcres inftar faf1
ci«>ficdiftx,ciuafitcrra;ccruix,propter<^ntinentiSanguftiam, vtrimquebfeue illudfrerum
conftringentis.Contincnti.quemadmodumnuncPeloponncfus, olim adha:fifl"e>& Iftbmus
fuifle putatur.Nam olim rnare Mediterraheum inclufum fuit,necOceanus in illud^nec hoc in
Oceanum influebat,eratq; ficcus trafitusa Calpe monte in HifpahiX ad Abylam in Africa.qui
Herculis columnx appellantur fortafle quod ipfe ibi mate inOceanii emiferat:de qua re,& de
Onere,& de ftagnatione, & fremitu,& tUmore maris inclufi,multa Strabo,& iectu iueunda,&
fcitu digna operose fcribit.Quod & Pl ihius,& Plato, &Seneca affirmant.qui de caufis rerumj,
poft multas multorum Philofophorum opiniones, tidem & ipfc quoque de fua ferttentia ad-
iungit.Sic & Hifpanias a contetu Afride.mare eripuit.Pari rationc &Sicilia ab Italia erepta,ac
fcparata fuitVfriufque ruptUrx auulfionis hax funt Valerij Flacci carmina.
neijj eritm Rex Aeohts tllic Oceanus: cumflens fftculds Aenotriafines
Re&orerdt,LtbjramcumrumperetAduenaCalpem Perderet,&medijsintrarentmontibmvnde.
Eft ih eadem infula,eiufdem quoque nomirtis Vrbs cclebris,cuius frequens eft apud hiftoricos mentio. ArttcHercu.
lisaduentumdicebatutTarteflus.Pofteavero,qu4mHerculesadeamperuenit,ftatUitqueirteacolunirtasad scmulati-
onem alterius Herculis Aegypti j.qui alias columnas ftatuerat ad alteram Libyae oram.fecurtdu Diodorum libro quaf-
to.ab ipfis columnis ere&is,Gades Herculis irtfula,& illius vfbs appellata eft. Hxc Prifcianus.Quanquam StrabolibrO
tertio referat,Pbtybium dicete,eam regionem,qU?circa B^tim eft.cOgnominariTarteflUm.Gades veroprius Ery mea
vocitatam cum duabus adiacentibus infulis.Dionyfius Alexandrinus infulam vocat maxime occiduam extremas Ga-
des.in medioportarumqUxiuxta Iberiam funt.vndeetiamIbericx vOcarttUrtefte Arriano. Eft aUtem infula illartoii
mulro maior centum ftadijs irt longitudinem.in latitudinem vero alicubi ad ftadij vnius fpatium patet.Gades ver6 ift
finibus Oceani fitx funt,nempeiuxta occiduum mare,Cotinufa priusab hominibus vocata,quafi xonvdewvt id eft, mul-
tis.Ko-rfvoi? hoc eft oleaftris referta.poftea vero Gades ab irtcolis didra vbi Iouis filium Herculem coli ait.-qui vel 1 heba-
hus erat Hercules vel iuxta quofdam Phccnix.id eftTyrius,nam & Phcenices olim in ihfulam illam colonias traduxe-
rUrtt.Cum enim negotiatores effent Phcenices,& in omnes regiones nauigarent,ibi etiam habitarurtt, GadCsque prO-
pter loci anguftiam,quafi terrae ceruicem vocarunt.vtpaulo ante eftdi&u. Quod autem Phcenices tbColonias rradu-
xerunt,Dionyfius Alexandrinusindicat:Phcenicesque vfquein Iberam(inquiens)& Allam,&extra Columnas colo-
hiasduxerunt.ArrianusetiamTartefumaitaPhidenicibus efleconditam.Aelianuspr^tefeain libellodeProuidentia:
In Gadibus,inquit,ata Anno erefta eft.aliaque Menfi, in honorem temporis breuioris & longioris.Eft prxterea apud
eofdem(inquit)templum Sene&uti extru£tum,quod etati multa edo£t£ hunc deberi hortOrem Cxiftimcrtt.Aliud vef 6
Morti,in communis quietis hortorem,quod hic fit vltimus omhium terminUs. Adh£c, ara apud eofdem pofita & paU-
pertati,& arti,illi quidem.placandx eius gratia:huic vero,tanquam parato contra illam f emcdio f uturoCzterum nd-
uigandi quoque pcritia excclluntGadium incolx: vnde, licet in cxtremisfitainfula, celebcfrimum tamcn eft homerl
fortita.Quin & GaditanxpuelJxaJs hiftoticisolim commehdatx, quod ad qualemcunqUemUficnmcohcemm & hu-
meros.elegantes choreas.atque rripudiaducere norint. Qiiae hac etiam aetate a maiorUm feftiuitate hon degeneranc*
Sed Dionyfium ipfum,qucm aliquotics citauimus,de Gadibusloquentem audiamus.
Pvrrb in tnedio fub vejpertims colmnnis, Infula a circumflua,in finibus Ocearit, Venerantes magrit louisfilium Herculem:
txtrema Gades apparent hominibtts, Ui Phcemcum hominumgenus inhabitant. Atcu hanc quidem incoU,aprioribm hominibtts.
Sed in hunc Gaditanum Herculem libet pauld accuratius inquirete, Quem,qualemcUnque fcriprOres ftatuant.nos
Herculemcuftodem,fiuelimitaneum,autHercule Marchufanum exiftimamus,Dodefabulantur Poetae, Herculemi
operaquaequelaboriofa arqueatduain vfumhumanumperpetfaflc.cumorbemterrarumpcragraffet. AtquCipfum
monftra,nonfolumfuftulifle,hoceft,^ coercuifle.atquenefariamalignotum
puni jfle fcelera,verum etiam defertis in terris,vrbes,oppida,& caftra condidifle, pottus & naualia cOnftrUxiflc, Vias dif-
fkiles & impcruias muniuifle,damnofa auertifle flumina,& ftuftibus marirtis oppofuifle clauftra,hoc eft, terminis,lc-
gibusq*uciuftis interdifcordespopulosdiremiffebellorum femina pacem atq; amicitiasvbiquecortciliafle, rtegotia-
tiationibus atquccommercijs,inter ignotas & longe diflltas gentes viam aperuifle.Et,propter haec fimilia^ benefitia»
tcmplisVbique 10corum,& diuinishonOribUscUltum,coghominiaque,vel&fadis.velalocis,inquibusColebatuf, di-
uctfafortitumferunt.Hinc GaditanumHerculemdittum, quiainhacinfulaGeryones olimhabitaffef aqUibufdant
exiftimatur,cuiusatmentaHerculcs abduxcrit:qug quideGeryonem Hifpaniae Regem trimembrem finxerunt Poctar,
quia tribus infulis pr^fuerit , Etbicipitem habuifle canem , quia nauali & terreftri ccrtamine plutimum potuc-
rit Hunc Herculcm viciffe, qui ideo fingatUr ad eum olla xrea tranfve&us.qudd naucm habuerit fortcm ,& aete rtiuni-
tam.Cuiusbeneficij Gaditani memores.in altero infulx fux cornu.Herculi templum erexerint.ipfis religione opibuS,
&vetuftate illuftre,dc quo.cur fanftum fit(inquit Mela) offa eiusibi fita efliciunt. Irt hoc templo Alexandti Magni U
maginem confpexit Cxfar,refcrenre in eius vita Suetonio.Porr6,inter aliaHcrculis cognomina, quaefunt quam plu-
tima,Hercules cuftos,in vctuftis monumentis vocatur.Romx in nona regione,ad circum Flaminium, xdes HetculiS
cuftodis fuitjadiunfto(vt videtur)templo MufarumiVt ille hatum .ficuti ditx, ita cuftos eflct.Ouidius in Faftis Hetculis
huius meminit,ita cahens.
Aherapars Circi cufiode fub Hercule tuta eft.
Ita & Herculcs Mufagetcs,id eft,dudtor & cuftos Mufa rurti.Cuftos igitur Herculcs fuit.vt Mufatum.ita ref um eew-
rafumomnium.quasdefenfionefuatuetUr.HincHerculi veftibula tcmplorum & Regionum ihtroirusprimiadcu-
ftodicndum dedicantur.quod in ijs tuendiS &prudentia,&fottitudine maxime opus: quxambx virtutes Hefculi tri-
buuntur.Quamob caufamhicinGadibus,&olimin2elandia,&Tacititempore ia Frifia colebatur, vbique finium
Oceanicuftosatqueprote&or.EftinZelandiapagus, GcrmaniamadOccahum, &illud Schaldisoftium tefmihans,
quod proximum eft Gallix,n6mine V Veft CapeUn eo olim fanum fuit Herculis Limitanei, quia hic exttemUm effct
limitanc?regionis, quaGermaniaad Galiiam finirctur.Cernitur apudVVeftcapcllanoslapis ih baptiftefiomuto in«
fixus,cum hacinfcriptione.
HERCVLI MARCHVSA^O.
Marc.Cimbtis&SaxOhibus limitcm5Hus,domum,abHu,id eft,cuftodio,tueor:vndeHerculesMa'rchufarius,limi-
tis dcfcnfor & cuftos.Vcl,Marchus,Domus limitis.vel domus flgni dicebatUr.Erat ehim in Zelandia fignum nautis cx-
pofitum.quo clauum recl:e tenerent ad SchaldiS oftia fubeunda, cuius loco nuhc turris eft VVcftcappallana.Et eundg
turtium Herculis in Gadibus.cx vafto Oceano nauigantibus vfum fuiffc,noh eft vllum dubium*
Fuerunt
s
ADES, hodie Calis,in capite Hifpanix iBeticx infula eft.pfotenfa fecUndum Vctcres inftar faf1
ci«>ficdiftx,ciuafitcrra;ccruix,propter<^ntinentiSanguftiam, vtrimquebfeue illudfrerum
conftringentis.Contincnti.quemadmodumnuncPeloponncfus, olim adha:fifl"e>& Iftbmus
fuifle putatur.Nam olim rnare Mediterraheum inclufum fuit,necOceanus in illud^nec hoc in
Oceanum influebat,eratq; ficcus trafitusa Calpe monte in HifpahiX ad Abylam in Africa.qui
Herculis columnx appellantur fortafle quod ipfe ibi mate inOceanii emiferat:de qua re,& de
Onere,& de ftagnatione, & fremitu,& tUmore maris inclufi,multa Strabo,& iectu iueunda,&
fcitu digna operose fcribit.Quod & Pl ihius,& Plato, &Seneca affirmant.qui de caufis rerumj,
poft multas multorum Philofophorum opiniones, tidem & ipfc quoque de fua ferttentia ad-
iungit.Sic & Hifpanias a contetu Afride.mare eripuit.Pari rationc &Sicilia ab Italia erepta,ac
fcparata fuitVfriufque ruptUrx auulfionis hax funt Valerij Flacci carmina.
neijj eritm Rex Aeohts tllic Oceanus: cumflens fftculds Aenotriafines
Re&orerdt,LtbjramcumrumperetAduenaCalpem Perderet,&medijsintrarentmontibmvnde.
Eft ih eadem infula,eiufdem quoque nomirtis Vrbs cclebris,cuius frequens eft apud hiftoricos mentio. ArttcHercu.
lisaduentumdicebatutTarteflus.Pofteavero,qu4mHerculesadeamperuenit,ftatUitqueirteacolunirtasad scmulati-
onem alterius Herculis Aegypti j.qui alias columnas ftatuerat ad alteram Libyae oram.fecurtdu Diodorum libro quaf-
to.ab ipfis columnis ere&is,Gades Herculis irtfula,& illius vfbs appellata eft. Hxc Prifcianus.Quanquam StrabolibrO
tertio referat,Pbtybium dicete,eam regionem,qU?circa B^tim eft.cOgnominariTarteflUm.Gades veroprius Ery mea
vocitatam cum duabus adiacentibus infulis.Dionyfius Alexandrinus infulam vocat maxime occiduam extremas Ga-
des.in medioportarumqUxiuxta Iberiam funt.vndeetiamIbericx vOcarttUrtefte Arriano. Eft aUtem infula illartoii
mulro maior centum ftadijs irt longitudinem.in latitudinem vero alicubi ad ftadij vnius fpatium patet.Gades ver6 ift
finibus Oceani fitx funt,nempeiuxta occiduum mare,Cotinufa priusab hominibus vocata,quafi xonvdewvt id eft, mul-
tis.Ko-rfvoi? hoc eft oleaftris referta.poftea vero Gades ab irtcolis didra vbi Iouis filium Herculem coli ait.-qui vel 1 heba-
hus erat Hercules vel iuxta quofdam Phccnix.id eftTyrius,nam & Phcenices olim in ihfulam illam colonias traduxe-
rUrtt.Cum enim negotiatores effent Phcenices,& in omnes regiones nauigarent,ibi etiam habitarurtt, GadCsque prO-
pter loci anguftiam,quafi terrae ceruicem vocarunt.vtpaulo ante eftdi&u. Quod autem Phcenices tbColonias rradu-
xerunt,Dionyfius Alexandrinusindicat:Phcenicesque vfquein Iberam(inquiens)& Allam,&extra Columnas colo-
hiasduxerunt.ArrianusetiamTartefumaitaPhidenicibus efleconditam.Aelianuspr^tefeain libellodeProuidentia:
In Gadibus,inquit,ata Anno erefta eft.aliaque Menfi, in honorem temporis breuioris & longioris.Eft prxterea apud
eofdem(inquit)templum Sene&uti extru£tum,quod etati multa edo£t£ hunc deberi hortOrem Cxiftimcrtt.Aliud vef 6
Morti,in communis quietis hortorem,quod hic fit vltimus omhium terminUs. Adh£c, ara apud eofdem pofita & paU-
pertati,& arti,illi quidem.placandx eius gratia:huic vero,tanquam parato contra illam f emcdio f uturoCzterum nd-
uigandi quoque pcritia excclluntGadium incolx: vnde, licet in cxtremisfitainfula, celebcfrimum tamcn eft homerl
fortita.Quin & GaditanxpuelJxaJs hiftoticisolim commehdatx, quod ad qualemcunqUemUficnmcohcemm & hu-
meros.elegantes choreas.atque rripudiaducere norint. Qiiae hac etiam aetate a maiorUm feftiuitate hon degeneranc*
Sed Dionyfium ipfum,qucm aliquotics citauimus,de Gadibusloquentem audiamus.
Pvrrb in tnedio fub vejpertims colmnnis, Infula a circumflua,in finibus Ocearit, Venerantes magrit louisfilium Herculem:
txtrema Gades apparent hominibtts, Ui Phcemcum hominumgenus inhabitant. Atcu hanc quidem incoU,aprioribm hominibtts.
Sed in hunc Gaditanum Herculem libet pauld accuratius inquirete, Quem,qualemcUnque fcriprOres ftatuant.nos
Herculemcuftodem,fiuelimitaneum,autHercule Marchufanum exiftimamus,Dodefabulantur Poetae, Herculemi
operaquaequelaboriofa arqueatduain vfumhumanumperpetfaflc.cumorbemterrarumpcragraffet. AtquCipfum
monftra,nonfolumfuftulifle,hoceft,^ coercuifle.atquenefariamalignotum
puni jfle fcelera,verum etiam defertis in terris,vrbes,oppida,& caftra condidifle, pottus & naualia cOnftrUxiflc, Vias dif-
fkiles & impcruias muniuifle,damnofa auertifle flumina,& ftuftibus marirtis oppofuifle clauftra,hoc eft, terminis,lc-
gibusq*uciuftis interdifcordespopulosdiremiffebellorum femina pacem atq; amicitiasvbiquecortciliafle, rtegotia-
tiationibus atquccommercijs,inter ignotas & longe diflltas gentes viam aperuifle.Et,propter haec fimilia^ benefitia»
tcmplisVbique 10corum,& diuinishonOribUscUltum,coghominiaque,vel&fadis.velalocis,inquibusColebatuf, di-
uctfafortitumferunt.Hinc GaditanumHerculemdittum, quiainhacinfulaGeryones olimhabitaffef aqUibufdant
exiftimatur,cuiusatmentaHerculcs abduxcrit:qug quideGeryonem Hifpaniae Regem trimembrem finxerunt Poctar,
quia tribus infulis pr^fuerit , Etbicipitem habuifle canem , quia nauali & terreftri ccrtamine plutimum potuc-
rit Hunc Herculcm viciffe, qui ideo fingatUr ad eum olla xrea tranfve&us.qudd naucm habuerit fortcm ,& aete rtiuni-
tam.Cuiusbeneficij Gaditani memores.in altero infulx fux cornu.Herculi templum erexerint.ipfis religione opibuS,
&vetuftate illuftre,dc quo.cur fanftum fit(inquit Mela) offa eiusibi fita efliciunt. Irt hoc templo Alexandti Magni U
maginem confpexit Cxfar,refcrenre in eius vita Suetonio.Porr6,inter aliaHcrculis cognomina, quaefunt quam plu-
tima,Hercules cuftos,in vctuftis monumentis vocatur.Romx in nona regione,ad circum Flaminium, xdes HetculiS
cuftodis fuitjadiunfto(vt videtur)templo MufarumiVt ille hatum .ficuti ditx, ita cuftos eflct.Ouidius in Faftis Hetculis
huius meminit,ita cahens.
Aherapars Circi cufiode fub Hercule tuta eft.
Ita & Herculcs Mufagetcs,id eft,dudtor & cuftos Mufa rurti.Cuftos igitur Herculcs fuit.vt Mufatum.ita ref um eew-
rafumomnium.quasdefenfionefuatuetUr.HincHerculi veftibula tcmplorum & Regionum ihtroirusprimiadcu-
ftodicndum dedicantur.quod in ijs tuendiS &prudentia,&fottitudine maxime opus: quxambx virtutes Hefculi tri-
buuntur.Quamob caufamhicinGadibus,&olimin2elandia,&Tacititempore ia Frifia colebatur, vbique finium
Oceanicuftosatqueprote&or.EftinZelandiapagus, GcrmaniamadOccahum, &illud Schaldisoftium tefmihans,
quod proximum eft Gallix,n6mine V Veft CapeUn eo olim fanum fuit Herculis Limitanei, quia hic exttemUm effct
limitanc?regionis, quaGermaniaad Galiiam finirctur.Cernitur apudVVeftcapcllanoslapis ih baptiftefiomuto in«
fixus,cum hacinfcriptione.
HERCVLI MARCHVSA^O.
Marc.Cimbtis&SaxOhibus limitcm5Hus,domum,abHu,id eft,cuftodio,tueor:vndeHerculesMa'rchufarius,limi-
tis dcfcnfor & cuftos.Vcl,Marchus,Domus limitis.vel domus flgni dicebatUr.Erat ehim in Zelandia fignum nautis cx-
pofitum.quo clauum recl:e tenerent ad SchaldiS oftia fubeunda, cuius loco nuhc turris eft VVcftcappallana.Et eundg
turtium Herculis in Gadibus.cx vafto Oceano nauigantibus vfum fuiffc,noh eft vllum dubium*
Fuerunt
s