DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0103
A N T VV E R P I A>
NTVVERPIA Brabantiar vrbs valde magnifica,Emporium longe celeberrimum,
de cuius fitu,fplendore aedificiorum, populi induftriaac d'uirijs,quorundam extant
fcripti libelli,&nosaliqualem eius hiftoriam ,primo vrbium Tomodedimus. Ve-
rum .quia tantae vrbis magnificentia breui orarione explicari non poteft^eandem
iamdenuo, fed acuratius,in Theatrumfpeftandam producimus.
ANTVERPI Adextram Scaldis ripam, longo traciu, mcenibu<. &turribuscoro^
nans; abOceano fecundum flumenquindecim circirer miliiaribus Brahanticisdiftat,
quorumfingulain terram tantum fpacij complectuntur, quantum fi expcdiruspedcs
fiato &ordinariogradu,intrahoram vnamabfoluar,& laborisfatis fit habirurus, &
iion nimiumuirhcultatis. Verum quoniam haecrudis eft & pinguis delineatio : accuratius celebcrrimi in ro-
toorbcMercatus pofitio adeorum regulamdefcribarur, qui ex cceleftium circulorum inclinatione& fyde-
rum ortu,terraruminteruallametiutur,GemmaPhryfius Antuerpiar vltra vnu &quingenta latirudinis gradtis
fcrupulos 0&0& vigintiadfcripfit .longitudinem autemfex& viginti temporum partibus fex &triginra mi-
nutijsprimis terminauit. Becanus tamen diligentiffime lineameridianain planopriusdefcriptaaccrebrius
examinataex frcquenti folarisfupra finitorem circulum altitudinisobferuationedeprehendit,vlrra vnum &
quinquagintagradus,vixviginti fcrupulosprimoslatitudinieffetribuendos.Longitudinemautem nanaliam
comperit,quameamquaeexPhryfioeftannotata.
De primo vrbis Antverpiaefundatoreenominis origine,non vna eftomnium fententia: Suntquifcribant
olim, Gigantem hancScaldisripam tenuiffe ,qui manus iter hac facientium, loco ve&igalis amputaret; ac
venifletandemBrabone,quiinitocertamine,beluamillafuperaucrit,&talionem fceleribusreddens,dextrae-
ius refcifam in Scaldimquanta vi potuit,coniecerit:atq; ad eius fadti memoriam caftrum efleconftru^um, no-
mine Hantvverpumideftmanus proiettionem, hincmanuumamputararuminfignia: hinc Giganris & filio-
rum eiusamburbalia pegmata rcftare,&,quo magiscredas,domum ha&enusextarequaeO^cfcnbaufj/ideft Gi^
gantisdomus vocatur: & inipfaCuria,nontamoflaeiusingentiamagno miraculo fpe&ari: fedin marmorco
ctiamcoloffo.quiterribili vultuexaltoforumdefpicit,mcmoriam reftare fempiternam.
Haecquiafuntc6mento,qnamvcropropiora,excufarequoddamodo.tantumnon perfuadereloannesBu^
chiusconatur,eidemReipubl.afecretis,inopere,quodediditdefpectaculisibiexhibitis,inSerenifllmi Princi-
pis Ernefti Auftriae Archiducis, Belgiopraefe&i ineam vrbem aduentu, his verbis: Etiamfi vero menon prae-
terit,hancnarrationemquorumdamargumentisvelpotiusconie£turis,quarum fidem a feipfis, vtargumen-
ta petunt, refelli & cxplodi, nos tamen in Coloffo Antuerpienfi defcribendo, ab eius hiftoria defledtcre non
potuimus,q,fiminusalijsnationbusprobabitur,quodfcriptanobisdefitau£toritas,folis Antvverpienfibusco-
ftare fufficiat ad antiquitatem patriaefuae comendandam,qu3jpublicafamaamaioribustpadira vetuftatisqui-
bufdaretentisveftigijsadnoftravfquetepora peruenit:Quonia autemau£torc Thucydide,coie£turk, & t< fie
Liuio fama rcrum in hiftori js ftandum eft.cum nihil ccrti habcamusproptcr qui longitudinem,vel cum fidcm
vetuftasderogatj&quiafinevllaexaminationealiorurelatainreb^etiadomefticisadmittimusnomagisequu
cft difficilcm rei geftaeinueftigationem ab Antvverpicnfibus moroseexigereqincertas aliarumgentium ori-
gines admirari: Neq;enim minuscredibilc cftquodde Brabone fuo Brabanti & Antuucrpienfes dictitant,
quamdeRomulofuoRomanijdeThefio iadtant Athenienfes. Haecille,,Sed hisreie&isalia videamus.
Sunt qui ababie&u Adie&am Germanice2lnwrtp/ ANTVVERPIAM dictamperhibeant eoquod triplici
augmentoprioribus moenibusaliafintadie&a.CumcnimlongelatequcScaldis, qui nulliscoercebarur agsc-
ribus ,nullocerto continebaturalueo,pcrlocapaludofa,'vliginofa,arquearundineralibereexpatiaretur,effc-
£tu effe,vt & crebroaeftu"idianoacceffuatq; rcceffu maris, crebrisq;alluuionibus paullarimeaediriora
ficrent,vthincnomenfortitameffe,fit verifimile. Videmusenim quotidie,dum aedificijalicuiusfundamen-
ta Antvverpiaeiaciunturquam variusfitdiftin&usfundus,moxarenofus,mox argilloliis,rnoxccenofus,mox
concharummarinaruvarijsgeneribusconfirus. Quaex rccertifffimisac firmiffimisargumentispcrfpicue co-
flat, Antvvcrpi2fitumvndiq;fuiffehumilem,paludofum,vliginofum,eamq;exquotidianisalluuionibusin-
cremcntum,ab incrementoautem nomen accepiffe,&inde ANVVERPIAM numcupatam.
IoannesGeropiusBecanus.in fuisBeccefelanorum Atuaticis.origines Antvverpianasinueftigans,mulris
gumentisexIulioCaefareconfirmar,primuminirium Atuaticoruinter Ambiuaritos Neruios.&Eburonesfu-
iffe ad ipfum Scaldim,eoipfo loco,quonunc ANTVVERPIA cerniturquaerunc Atuatici nomine,a Cim-
brorureliquijsfitc6ditaq;,alijidcirc6vetus nomen Atuaticu.recenseffe ANTVERPIAM.HuncautemCjefa-
rislocuallegat.Ipfi,inquit.de Atuaticis loquens,eranr cxCicnbris,Theutonisq;procreari,qui cum iterinpro-
uinciamnoftram&Iraliamfacerent, hisimpcdimentis,quaefecumagerc&portatenonpoterant,citraflunic
Rhcnum depofitis,'cuftodiae ex fuisac praefidio fex millia hominti vnareliquerunt. Hi pofteorum abitu mul-
tisannisafinitimisexagitati, cumalias belluminferret.aliasillatum defenderent,confcnfu eorum omnium
pacefatta hunc fibi domicilijlocumdelegerunt. Neceffeigitureft.locuminuenire.citra Rhenum,qui fatisde-
fendi aduerfus omnesBelgas potuerit fex milliu pr^fidio,alij euna qujdeminrer Eborones& Neruios,quo loco
aCaefarecoliocantur. Et vtCaefarcitra Rhcnulocumdefignat.itaPtolomaeusvlrra Thabudam fiue Scaldim,
Atuaticum inThungrorumfinibusinuenit,Siigituraccuratetorius huiusregionisfitum.quaeEburonu, Ncr-
uiorum,& Ambiuaritorum erarmedia,cofideremus,nullum locuinueniemus,hoc.inquo Antverpiacondita
cft impedimentis cuftodiendis,aptiorem. AbOccidenteenim latiflimo, profundiffimo,&aefluofo flumine
claudebarur&,vttemporisreseranr,vndiq;aflumine paludes inuiae,altum illud,in Antvverpiaftatf^da vligi-
necingebant. His accedebat fyluaru horror, quarum reliquiae haftenusad ipfaprope moenia contingunt. Adde
vttumlocaerantaggeribusfortaffeparutnmunitalongaper Ambiuaritorum fines aftiiaria.Sed praecipuaad
defentionem vis inpaludibusfuir,quae vrbem ha£tenusambiunt,quamuisinduftria &Jaborehominum altio-
rcs fa£tae,nunc laeta pafcua iumentis praebeat.Nccalius ab Oceano Scaldim aduersu fubcuntibus prius locum oc-
curritinfluminisripahabitationic6modus,quicitraaggeru munimenta,vndasexcludat:qu^mad hunc tumu-
Jum venias,quiabarc ANTVVERPlANAfiueBurgam,adKeilam vfquc,fuburbanum pagum .modiceleni-
tcrq; eflumine confurgit. HaecBecanus ha&enus, quiex fituloci,ex fignificationenominis, ex ratione infig-
nium,rcie&ofalfocommcnto,de VERPOdelubro Antvverpiani nominisetymon a proieftis, fublicijsq; ri-
pisdcducit^Bgfpcn/inquit,idemeftquod Latinisproijcere^&qucmadmoduinaedibusproiedtaquarda lannis
quae vltra janctisperpendiculumlongius extant,lurifconfultimceniana vcl fuggtunda.L242.ff.de vcrb.fign.
nomi-
27
NTVVERPIA Brabantiar vrbs valde magnifica,Emporium longe celeberrimum,
de cuius fitu,fplendore aedificiorum, populi induftriaac d'uirijs,quorundam extant
fcripti libelli,&nosaliqualem eius hiftoriam ,primo vrbium Tomodedimus. Ve-
rum .quia tantae vrbis magnificentia breui orarione explicari non poteft^eandem
iamdenuo, fed acuratius,in Theatrumfpeftandam producimus.
ANTVERPI Adextram Scaldis ripam, longo traciu, mcenibu<. &turribuscoro^
nans; abOceano fecundum flumenquindecim circirer miliiaribus Brahanticisdiftat,
quorumfingulain terram tantum fpacij complectuntur, quantum fi expcdiruspedcs
fiato &ordinariogradu,intrahoram vnamabfoluar,& laborisfatis fit habirurus, &
iion nimiumuirhcultatis. Verum quoniam haecrudis eft & pinguis delineatio : accuratius celebcrrimi in ro-
toorbcMercatus pofitio adeorum regulamdefcribarur, qui ex cceleftium circulorum inclinatione& fyde-
rum ortu,terraruminteruallametiutur,GemmaPhryfius Antuerpiar vltra vnu &quingenta latirudinis gradtis
fcrupulos 0&0& vigintiadfcripfit .longitudinem autemfex& viginti temporum partibus fex &triginra mi-
nutijsprimis terminauit. Becanus tamen diligentiffime lineameridianain planopriusdefcriptaaccrebrius
examinataex frcquenti folarisfupra finitorem circulum altitudinisobferuationedeprehendit,vlrra vnum &
quinquagintagradus,vixviginti fcrupulosprimoslatitudinieffetribuendos.Longitudinemautem nanaliam
comperit,quameamquaeexPhryfioeftannotata.
De primo vrbis Antverpiaefundatoreenominis origine,non vna eftomnium fententia: Suntquifcribant
olim, Gigantem hancScaldisripam tenuiffe ,qui manus iter hac facientium, loco ve&igalis amputaret; ac
venifletandemBrabone,quiinitocertamine,beluamillafuperaucrit,&talionem fceleribusreddens,dextrae-
ius refcifam in Scaldimquanta vi potuit,coniecerit:atq; ad eius fadti memoriam caftrum efleconftru^um, no-
mine Hantvverpumideftmanus proiettionem, hincmanuumamputararuminfignia: hinc Giganris & filio-
rum eiusamburbalia pegmata rcftare,&,quo magiscredas,domum ha&enusextarequaeO^cfcnbaufj/ideft Gi^
gantisdomus vocatur: & inipfaCuria,nontamoflaeiusingentiamagno miraculo fpe&ari: fedin marmorco
ctiamcoloffo.quiterribili vultuexaltoforumdefpicit,mcmoriam reftare fempiternam.
Haecquiafuntc6mento,qnamvcropropiora,excufarequoddamodo.tantumnon perfuadereloannesBu^
chiusconatur,eidemReipubl.afecretis,inopere,quodediditdefpectaculisibiexhibitis,inSerenifllmi Princi-
pis Ernefti Auftriae Archiducis, Belgiopraefe&i ineam vrbem aduentu, his verbis: Etiamfi vero menon prae-
terit,hancnarrationemquorumdamargumentisvelpotiusconie£turis,quarum fidem a feipfis, vtargumen-
ta petunt, refelli & cxplodi, nos tamen in Coloffo Antuerpienfi defcribendo, ab eius hiftoria defledtcre non
potuimus,q,fiminusalijsnationbusprobabitur,quodfcriptanobisdefitau£toritas,folis Antvverpienfibusco-
ftare fufficiat ad antiquitatem patriaefuae comendandam,qu3jpublicafamaamaioribustpadira vetuftatisqui-
bufdaretentisveftigijsadnoftravfquetepora peruenit:Quonia autemau£torc Thucydide,coie£turk, & t< fie
Liuio fama rcrum in hiftori js ftandum eft.cum nihil ccrti habcamusproptcr qui longitudinem,vel cum fidcm
vetuftasderogatj&quiafinevllaexaminationealiorurelatainreb^etiadomefticisadmittimusnomagisequu
cft difficilcm rei geftaeinueftigationem ab Antvverpicnfibus moroseexigereqincertas aliarumgentium ori-
gines admirari: Neq;enim minuscredibilc cftquodde Brabone fuo Brabanti & Antuucrpienfes dictitant,
quamdeRomulofuoRomanijdeThefio iadtant Athenienfes. Haecille,,Sed hisreie&isalia videamus.
Sunt qui ababie&u Adie&am Germanice2lnwrtp/ ANTVVERPIAM dictamperhibeant eoquod triplici
augmentoprioribus moenibusaliafintadie&a.CumcnimlongelatequcScaldis, qui nulliscoercebarur agsc-
ribus ,nullocerto continebaturalueo,pcrlocapaludofa,'vliginofa,arquearundineralibereexpatiaretur,effc-
£tu effe,vt & crebroaeftu"idianoacceffuatq; rcceffu maris, crebrisq;alluuionibus paullarimeaediriora
ficrent,vthincnomenfortitameffe,fit verifimile. Videmusenim quotidie,dum aedificijalicuiusfundamen-
ta Antvverpiaeiaciunturquam variusfitdiftin&usfundus,moxarenofus,mox argilloliis,rnoxccenofus,mox
concharummarinaruvarijsgeneribusconfirus. Quaex rccertifffimisac firmiffimisargumentispcrfpicue co-
flat, Antvvcrpi2fitumvndiq;fuiffehumilem,paludofum,vliginofum,eamq;exquotidianisalluuionibusin-
cremcntum,ab incrementoautem nomen accepiffe,&inde ANVVERPIAM numcupatam.
IoannesGeropiusBecanus.in fuisBeccefelanorum Atuaticis.origines Antvverpianasinueftigans,mulris
gumentisexIulioCaefareconfirmar,primuminirium Atuaticoruinter Ambiuaritos Neruios.&Eburonesfu-
iffe ad ipfum Scaldim,eoipfo loco,quonunc ANTVVERPIA cerniturquaerunc Atuatici nomine,a Cim-
brorureliquijsfitc6ditaq;,alijidcirc6vetus nomen Atuaticu.recenseffe ANTVERPIAM.HuncautemCjefa-
rislocuallegat.Ipfi,inquit.de Atuaticis loquens,eranr cxCicnbris,Theutonisq;procreari,qui cum iterinpro-
uinciamnoftram&Iraliamfacerent, hisimpcdimentis,quaefecumagerc&portatenonpoterant,citraflunic
Rhcnum depofitis,'cuftodiae ex fuisac praefidio fex millia hominti vnareliquerunt. Hi pofteorum abitu mul-
tisannisafinitimisexagitati, cumalias belluminferret.aliasillatum defenderent,confcnfu eorum omnium
pacefatta hunc fibi domicilijlocumdelegerunt. Neceffeigitureft.locuminuenire.citra Rhenum,qui fatisde-
fendi aduerfus omnesBelgas potuerit fex milliu pr^fidio,alij euna qujdeminrer Eborones& Neruios,quo loco
aCaefarecoliocantur. Et vtCaefarcitra Rhcnulocumdefignat.itaPtolomaeusvlrra Thabudam fiue Scaldim,
Atuaticum inThungrorumfinibusinuenit,Siigituraccuratetorius huiusregionisfitum.quaeEburonu, Ncr-
uiorum,& Ambiuaritorum erarmedia,cofideremus,nullum locuinueniemus,hoc.inquo Antverpiacondita
cft impedimentis cuftodiendis,aptiorem. AbOccidenteenim latiflimo, profundiffimo,&aefluofo flumine
claudebarur&,vttemporisreseranr,vndiq;aflumine paludes inuiae,altum illud,in Antvverpiaftatf^da vligi-
necingebant. His accedebat fyluaru horror, quarum reliquiae haftenusad ipfaprope moenia contingunt. Adde
vttumlocaerantaggeribusfortaffeparutnmunitalongaper Ambiuaritorum fines aftiiaria.Sed praecipuaad
defentionem vis inpaludibusfuir,quae vrbem ha£tenusambiunt,quamuisinduftria &Jaborehominum altio-
rcs fa£tae,nunc laeta pafcua iumentis praebeat.Nccalius ab Oceano Scaldim aduersu fubcuntibus prius locum oc-
curritinfluminisripahabitationic6modus,quicitraaggeru munimenta,vndasexcludat:qu^mad hunc tumu-
Jum venias,quiabarc ANTVVERPlANAfiueBurgam,adKeilam vfquc,fuburbanum pagum .modiceleni-
tcrq; eflumine confurgit. HaecBecanus ha&enus, quiex fituloci,ex fignificationenominis, ex ratione infig-
nium,rcie&ofalfocommcnto,de VERPOdelubro Antvverpiani nominisetymon a proieftis, fublicijsq; ri-
pisdcducit^Bgfpcn/inquit,idemeftquod Latinisproijcere^&qucmadmoduinaedibusproiedtaquarda lannis
quae vltra janctisperpendiculumlongius extant,lurifconfultimceniana vcl fuggtunda.L242.ff.de vcrb.fign.
nomi-
27