DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0185
IAVRINVM, RAAB>
Avera, vel,vt pleriquehabent,Iaurinum, veleriamlaurium.memorabilisVngariae
vrbs eft,ad finiftrum Danubi j latus extenfa,ad dexteram ripam amnis, ibi Danubium in-
flucntis,cui nomenanigredineCoRVvseft,aquoetiamnunc,vulg6,idiomareGerma-
nico,vrbem ipfam, Xtfbnuncupant. Huncfluuiumpleriq^ie veterum Arrabonem, alij
Narrabonem,vt Plinius,nuncuparunt.& limitem conftituerunt,qui fuperiorem ab infc-
riore Pannoniadiuideret,loco,natura&conditioncfitusadmodumfirmo,in quem Vn-
gari,ditficili & diuturno bello.quod cum Carolo Magno per otto annosgefferunr, potif-
(imum fecura liberis,vxoribus & fortunis fuisreceperunt, & prxfertim in magnam vici-
n3m Danubij infulamSchuram,quam vallo.caftellifque impofitis, vbiquepraefidijs mu-
runt: cum enun vrbes nondum habcbant,quibustutiusfefe fuaq; tueri poffenr. Ipfi vcrocaftraad Arrabone, vbi
nunc Iaurinum eft.col!ocarunt,quib.munitis,contraFrancos prxfidio loci,fe tueri po(Te fperabant. Nam cum in-
ter Arrabonem & Danubium,ad confluentia confediffent,a duobus lateribus vtroque amne fe tuebantur, a caetc-
ris partibusaltifllma fo(fa,vaJlo4> femunieranr,quibus&paludes fpem defenfionis prarbebanr. Pari intentione,
& hoc noftro tcmpore Imperarores AuguftiVngariasReges hunc potiflimum locum delegerunt.vbi limitaneam
& validam Arcem,acfirmum praefidium contraTurcarum &Barbarorumtyrannidemcollocarent.DequoStc-
phanus Pighius in fuo Hercule Prodicio.Iaueram verfus,inquir,ex Comario opido.proficifcimur, Danubio ad fi-
niftramrelifto. Nihil occurritineoitinercnifivifutrifte.atquedolendumhominiChriftiano, Totus enimille
Pannonicilimitis traftus,Turcica,rabiedeuaftatus eft 5 Agri vbiquecernuntur inculri.monafteriorum &aedium
Sacrarum ruina? frequentcs, pagi defolati, & vici per campos rari,& exigui.in quib. vix aliud reperias.quam pafto-
rum &miferorum rufticorum quaedam tuguria.laueram appulit horapoft meridie tcrtia Princeps Carolus: gra-
tummoxeiusaduentumteftatureaciuitasepropugnaculis.ingenti aeneorum tormenrorumapplaufu. iacetin
barbarico.ad finiftram defluentis Danubij ripam,extenfa ad dcxtrum latus, amnis ibi Danubium influetis,cui no-
mena nigredine,Coruuseft,aquoetiam nunc vulgo,idiomatcGermanico, vrbem ipfam Ofafb/vel X»* jf nuncu-
pant.Epifcopatueftinfignis,& mercatura, negoriationibusque, pro temporum ftatu, non infrequens ob firus o-
portunkatem.Naturaerenimloci,vrbsvalidefirmaeftpaludib.Coruo,ac Danubio,magna expartecin&a Caftri
reliquia:antiqu2e,&cippifepulchrales,cum fculpturis^&imaginibnstogatisjcmpliparietibusinferfi.demoftrant
vrbis vetuftatem,& Romanorum olim eo loci fuiffe hyberna. Noftro fieculo tandem Diui Cefaris Augufti Ferdi-
nandus &MaximilianusImperatoresmurisingenribus, foffis,acpropugnaculis ampliffimisadeomunierunt, vc
nuncvideatur inexpugnabilis.Quapropterduovalidafemperillam obtinentprfcfidia , Hungarorum Videlicet e-
quitum,&Germanorumpedirum,qti3eperperuiseam excubijs, acftationibus, aduerfusTurcaruminfultusJnfi-
diasquetutantur. Stabantin ripaparari ponrones,quibusDanubium Carolus Princepscum fuocomiratu atque
impedimentistraijcerer,appellentiquc in ripamaduerfam,rormerttorum aeneorum cum magno tonitru, more
bellico,fit applaufus. Eranr in armis anreportaspraEfidiarijmilites,pra;fectivrbis,atquepriefidij,necnonmsgi-
ftratuscumpraecipuanobilitate quiobuiam venientes,aduentumgratulantur. Jpfeautem,nereliquumdiciper-
d^rer,petijt,vtimoxadoperavifenda circumducerctur.Promptefatisfactum eiusdefiderio.&confeftimaccitis
equis,quibus vehi ipfe familiarefque,fi videretur poffent; circumireccepit muros,& aggereS;perluftrare folTisac
propugnaculaampliflima,abarchitettisperitiflimiselaborata Recognouirtormenta, machinafcjuebellicasde-
pul/briaf,&penetrauit per meatusconcameratosfubaggeribusequibusfoflkdefendi,&propu^naculislaboran-
tibus,dari auxiliapoffent. Egreflus deindeportas,confiderauit propugnaculotum atqne moeniorum ftructuram,
foffarumq; larirudinem,atq= profundirarem /cundtarum rerum caufas& rationesdiiigenter indagauit Poftoc-
cafum itaquefolis,no&eiamfubobfcura,inpraetoriumdeductuseft,ad pracparatum hofpitium, vbi fumptibuS
Salmonijcomitis,cum tota cohortefuamagnificeexcipiturcpulis^tam rerum varierate&copiafplendidis.quam
conuiuarum exquifito dele&u PrincipedigniS. Adcrantenimineiusmenfa fempcrpraefecti.centuriones &viri
experienriamilirariinfignes.Poftridie mane,viditarmamentariu,&granaria:in turrimalumafcendit,ex quafi-
tum vrbis,Danubijcurfum,circumiecta?queregionis tractumacopidacontemplaretur.
Hxcex irincrarioPighij, in quoSereniffimi Principis Iuliae itcr Romanum doftiflimedcfcribitur.Sednuncla-
mcntabilis de Iaurino inftituenda narratio,quae maiorecalamitate afperfa eft, quo minus talis omnino cxpe&a-
batur cafus de ifto propugnaculo & munirione,quaecum prorfus inexpugnabilis iudicaretur.tanquam vnicu pro-
pugnacuIum&vallumbarbarisopponebatur.Annoi594.MenfeIulioSinanBafla,magnasTurcarum copiasin
Vng;riam introducens,arcem Doris,& montem S.Martini,in quoMonaftermm probemunitum.deditione oc-
cupat.mox laurinum acerrima obfidione cingit,fub vallorum mcenia,ad ipfas munitiones & foueas, barbaras &
infeftas cppias fubducens, muralium machinarum fulmina indefingter in obfeffbs emittit. Die 26. Auguft.naui-
gijsDanubium traijcit, multi&praeferrimTartari,natando flumenfuperant, & occupatainfulaSchuta,inqua
Chriftianorumcaftraerantdifpofita.nocturno rempore, (ubita irruprionefacta.magnam ftragemedit.caftra
occupat,omnia vaftar ac diripir,& multis ca;fis,totum exercitum diflipat, multam praedam & decem Galeras bene
munitas confequitur. HacvictoriaBaflaelatus.Iautinumdeindegrauioreobfidione, &frequetirioribusmachi-
narum ittibuspremit,factisetiam cuniculis,propugnaculaquaedam funditus euertit,& continuata quinquedie-
rum oppugnatione fatigat: Ita,vt Comes de Hardeck,Perlinus,& reliqui militares praefecti metu perculfi, dediti-
one,tantum Propugnaculum die i3.Septemb.hofti tradiderint,qui illudaliquandiu occupatum. non fine magno
Chriftianorumdamnorenuit, donectandem Anno 1597. Baronis Schuartzenbergij potifllmum opera,
(qui inde non tantum Comitis dignitatem, fed etiam non mediocres opes confecutus eft)
egregioftraragemate,abfq; vlloferenoftrorum fanguineeffufo, intercceptum,
iam vt vnicum ijslocistuendisfirmiflimum propugnaculum,ma-
gna cura & follicitudine iam cuftoditur,& Turcas in
officioquaficohibet,
54
Avera, vel,vt pleriquehabent,Iaurinum, veleriamlaurium.memorabilisVngariae
vrbs eft,ad finiftrum Danubi j latus extenfa,ad dexteram ripam amnis, ibi Danubium in-
flucntis,cui nomenanigredineCoRVvseft,aquoetiamnunc,vulg6,idiomareGerma-
nico,vrbem ipfam, Xtfbnuncupant. Huncfluuiumpleriq^ie veterum Arrabonem, alij
Narrabonem,vt Plinius,nuncuparunt.& limitem conftituerunt,qui fuperiorem ab infc-
riore Pannoniadiuideret,loco,natura&conditioncfitusadmodumfirmo,in quem Vn-
gari,ditficili & diuturno bello.quod cum Carolo Magno per otto annosgefferunr, potif-
(imum fecura liberis,vxoribus & fortunis fuisreceperunt, & prxfertim in magnam vici-
n3m Danubij infulamSchuram,quam vallo.caftellifque impofitis, vbiquepraefidijs mu-
runt: cum enun vrbes nondum habcbant,quibustutiusfefe fuaq; tueri poffenr. Ipfi vcrocaftraad Arrabone, vbi
nunc Iaurinum eft.col!ocarunt,quib.munitis,contraFrancos prxfidio loci,fe tueri po(Te fperabant. Nam cum in-
ter Arrabonem & Danubium,ad confluentia confediffent,a duobus lateribus vtroque amne fe tuebantur, a caetc-
ris partibusaltifllma fo(fa,vaJlo4> femunieranr,quibus&paludes fpem defenfionis prarbebanr. Pari intentione,
& hoc noftro tcmpore Imperarores AuguftiVngariasReges hunc potiflimum locum delegerunt.vbi limitaneam
& validam Arcem,acfirmum praefidium contraTurcarum &Barbarorumtyrannidemcollocarent.DequoStc-
phanus Pighius in fuo Hercule Prodicio.Iaueram verfus,inquir,ex Comario opido.proficifcimur, Danubio ad fi-
niftramrelifto. Nihil occurritineoitinercnifivifutrifte.atquedolendumhominiChriftiano, Totus enimille
Pannonicilimitis traftus,Turcica,rabiedeuaftatus eft 5 Agri vbiquecernuntur inculri.monafteriorum &aedium
Sacrarum ruina? frequentcs, pagi defolati, & vici per campos rari,& exigui.in quib. vix aliud reperias.quam pafto-
rum &miferorum rufticorum quaedam tuguria.laueram appulit horapoft meridie tcrtia Princeps Carolus: gra-
tummoxeiusaduentumteftatureaciuitasepropugnaculis.ingenti aeneorum tormenrorumapplaufu. iacetin
barbarico.ad finiftram defluentis Danubij ripam,extenfa ad dcxtrum latus, amnis ibi Danubium influetis,cui no-
mena nigredine,Coruuseft,aquoetiam nunc vulgo,idiomatcGermanico, vrbem ipfam Ofafb/vel X»* jf nuncu-
pant.Epifcopatueftinfignis,& mercatura, negoriationibusque, pro temporum ftatu, non infrequens ob firus o-
portunkatem.Naturaerenimloci,vrbsvalidefirmaeftpaludib.Coruo,ac Danubio,magna expartecin&a Caftri
reliquia:antiqu2e,&cippifepulchrales,cum fculpturis^&imaginibnstogatisjcmpliparietibusinferfi.demoftrant
vrbis vetuftatem,& Romanorum olim eo loci fuiffe hyberna. Noftro fieculo tandem Diui Cefaris Augufti Ferdi-
nandus &MaximilianusImperatoresmurisingenribus, foffis,acpropugnaculis ampliffimisadeomunierunt, vc
nuncvideatur inexpugnabilis.Quapropterduovalidafemperillam obtinentprfcfidia , Hungarorum Videlicet e-
quitum,&Germanorumpedirum,qti3eperperuiseam excubijs, acftationibus, aduerfusTurcaruminfultusJnfi-
diasquetutantur. Stabantin ripaparari ponrones,quibusDanubium Carolus Princepscum fuocomiratu atque
impedimentistraijcerer,appellentiquc in ripamaduerfam,rormerttorum aeneorum cum magno tonitru, more
bellico,fit applaufus. Eranr in armis anreportaspraEfidiarijmilites,pra;fectivrbis,atquepriefidij,necnonmsgi-
ftratuscumpraecipuanobilitate quiobuiam venientes,aduentumgratulantur. Jpfeautem,nereliquumdiciper-
d^rer,petijt,vtimoxadoperavifenda circumducerctur.Promptefatisfactum eiusdefiderio.&confeftimaccitis
equis,quibus vehi ipfe familiarefque,fi videretur poffent; circumireccepit muros,& aggereS;perluftrare folTisac
propugnaculaampliflima,abarchitettisperitiflimiselaborata Recognouirtormenta, machinafcjuebellicasde-
pul/briaf,&penetrauit per meatusconcameratosfubaggeribusequibusfoflkdefendi,&propu^naculislaboran-
tibus,dari auxiliapoffent. Egreflus deindeportas,confiderauit propugnaculotum atqne moeniorum ftructuram,
foffarumq; larirudinem,atq= profundirarem /cundtarum rerum caufas& rationesdiiigenter indagauit Poftoc-
cafum itaquefolis,no&eiamfubobfcura,inpraetoriumdeductuseft,ad pracparatum hofpitium, vbi fumptibuS
Salmonijcomitis,cum tota cohortefuamagnificeexcipiturcpulis^tam rerum varierate&copiafplendidis.quam
conuiuarum exquifito dele&u PrincipedigniS. Adcrantenimineiusmenfa fempcrpraefecti.centuriones &viri
experienriamilirariinfignes.Poftridie mane,viditarmamentariu,&granaria:in turrimalumafcendit,ex quafi-
tum vrbis,Danubijcurfum,circumiecta?queregionis tractumacopidacontemplaretur.
Hxcex irincrarioPighij, in quoSereniffimi Principis Iuliae itcr Romanum doftiflimedcfcribitur.Sednuncla-
mcntabilis de Iaurino inftituenda narratio,quae maiorecalamitate afperfa eft, quo minus talis omnino cxpe&a-
batur cafus de ifto propugnaculo & munirione,quaecum prorfus inexpugnabilis iudicaretur.tanquam vnicu pro-
pugnacuIum&vallumbarbarisopponebatur.Annoi594.MenfeIulioSinanBafla,magnasTurcarum copiasin
Vng;riam introducens,arcem Doris,& montem S.Martini,in quoMonaftermm probemunitum.deditione oc-
cupat.mox laurinum acerrima obfidione cingit,fub vallorum mcenia,ad ipfas munitiones & foueas, barbaras &
infeftas cppias fubducens, muralium machinarum fulmina indefingter in obfeffbs emittit. Die 26. Auguft.naui-
gijsDanubium traijcit, multi&praeferrimTartari,natando flumenfuperant, & occupatainfulaSchuta,inqua
Chriftianorumcaftraerantdifpofita.nocturno rempore, (ubita irruprionefacta.magnam ftragemedit.caftra
occupat,omnia vaftar ac diripir,& multis ca;fis,totum exercitum diflipat, multam praedam & decem Galeras bene
munitas confequitur. HacvictoriaBaflaelatus.Iautinumdeindegrauioreobfidione, &frequetirioribusmachi-
narum ittibuspremit,factisetiam cuniculis,propugnaculaquaedam funditus euertit,& continuata quinquedie-
rum oppugnatione fatigat: Ita,vt Comes de Hardeck,Perlinus,& reliqui militares praefecti metu perculfi, dediti-
one,tantum Propugnaculum die i3.Septemb.hofti tradiderint,qui illudaliquandiu occupatum. non fine magno
Chriftianorumdamnorenuit, donectandem Anno 1597. Baronis Schuartzenbergij potifllmum opera,
(qui inde non tantum Comitis dignitatem, fed etiam non mediocres opes confecutus eft)
egregioftraragemate,abfq; vlloferenoftrorum fanguineeffufo, intercceptum,
iam vt vnicum ijslocistuendisfirmiflimum propugnaculum,ma-
gna cura & follicitudine iam cuftoditur,& Turcas in
officioquaficohibet,
54