DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0107
FLISSINGA>
LTSSINGA,eft tertia ex prxcipuis, vrbs V Valacrix, qux cft Zclandix Infu!a,fitu oppofi ta Flandri»,
olim fub annum 1400. campus erat tranfitui in Flandriam natura commodus, (vt ex Chronicis conftat)
Quamobrem abhinc annis 6o.eam Adolphus Burgundus mcenibus portisq; cinxit, & iis,qux ad porturo
neceffaria videbantur,inftruxit. Itaq; dici poteft, eam nunc effe vrbem, ex qua terrarum quocunquc lol-
ui,nauig3riqj pofsit,Eo maxime nomine,qudd ta.m amplo & opportuno firmetur portu,vt quecunq; na»
ues,fiue exoriente, fiueex Occidente,meridiequecommeant,eo illas neceffario oporteatadpellere. Qua?
vrbsjcum tanti momerttifit,iuremeritoqueClauis Belgicimarisdicipoteft. Ergo velisacrcmisconan-
dum eft,vt fedulo confeructur, fic enim Carolus V. Cxfar Philippo Regi filio, inter arcana mandauit, vt
prae cxreris omnibus hatc ei precipuxcurx foret. Et merito quidem, Nam, qui Flifsingfifi portu potitur,
maris fibi dominium promittere poterit.Verum Albani Ducis imprudentia,vt certe" putatur,tampotent
&exceilensmarisportus, Regiiscripitur. Nam anno l^yi.Flifsinga.Enchlufa, &plerequevicinx vrbes,ab Albano Duce, decimuna
hummum nimis impotenter exigente, deficiunt. Qua quidem ratione, Geufiorum vires multum funt adauftx; Et Flifsingenfes,caput
Crittamque erigere cceperunt,accedente vi<5toris,qua ad Teruenfeam de Hifpanis potiti fuerunt, & qua munitifsimam V Valachrix m«
fulae maritimam arcem Rammeken, non optima Capitanei fide,capiunt,& in poteftatem Principis Auriaciredigunt, Quji fe ctiam,vt ia
tutiorem locum cum omnifamiIia(ua recepit.quando AlemonijinftitutuminBrabantiaminusfceliciterruccefsit.
DehacFlifsingenfi vrbe,itaLeuinusLemniusfcribit,lib.quarto deoccultis naturemiraculis.DiftataMetclliburgoverfusAfricuni
feuOccafum hybernum,interuallo fexdecim ftadiorum , qux bis mille paffusconficiunt,autbina milliaria, Vrbeculaexiguo quidem
murorum ambitu,(ed arteac natura munito,qua parte mari obuerfa eft, quae ftrenuispifcatoribusatq; exercitatis nauderis,quos Pilo-
tas vocant, referta,Flifsinga nominatur,non Vlyffea ab Vlyffe, vtquidam nugantur,produdxaorigine,fedab Vrceo,aut lagena potius,
quod poculi genus fiiftile.fijperne anguftioris elt.ne imprudenter liquor tffundi pofsit,in mediodiftento ac capaciore ventriculo, qui
circa imum gracilefcit,ac fenfim cxtenuatur, Belgis dtt§.'(tfc^ nominata, cuius imagine, Ciuitatis huius vcxilla.ac manipuli,quos ettl
nauium malisin verticeereftosconfpicimus,infigniti funt. Cum autemloci huiusincolaefuauiterfepoculisreficiant, necabiisetiam
abhorreantfceminx,aliquandoin hoccerramen virispotentioresabamplexu lagenae, quafingulariterafficiuntur.eamqueidentidem
exhauriregcftiunt,nomen hocconfequuti funt,aut idipfum fibi a potandi confuetudineafciuerunt.que quidem inter hosinoleuit,noa
vt inebricntur,fed inter fe,exhilarefcaut,atq; animi nebulas difcutiant.Sunt enim complures in hac rcgione retrici,mcefti,fupcrciliofit
melancholici,quiaffe&usa BrabantisacFlandrisfuntalieni, vtquos no trifteSaturni acMartis,fedIxtum &falutare touis,& Mercu-
rij fidus informat.eoque fit, vt Zelandi,qui percipiunt excutiendas illas animi moleftias, geniales effe ftudeant,atque afHuentiore putu,
has animi carnificinas opprimere.
Qyod vero ad populares,& Flifsingx indigenasciuesque attinet, cum fimpatriotis Zelandis fagacem quandam aftutiam, callidamq,
prudentiam communem habent, ( fi modo prudcnria? aftutia:callidltas adfcribenda) nufquam enim gentium tam dextri, atque Zelan-
di,tantaquefagacitate in odorandis explorandisqueimpoftoribus captiofis, fraudulentis fubdolis,infidiofis,affentatoribus ,quamlibec
fcit£ adulentur,palpent,blandiantur, aures titillent ac icalptunanc,ade6,vt non facile horum technis,fucis, fallaciis,verlutiii decipian-
tur,fed illas eueftigid deprehendant,
dinofcere cauti
Qutd folidum crepet,&p'<clx tetloria lingus,
Ne qua fubsratu mendofum ttnniat auro ( Perf.Sat. 1.)
Vt affoletiis.quibus aliud claufum in pectore, aliud in hngua p* omptum. Ab hacdijudicandi peritiaemerferunt inBelgasaliquot
(exhibita aliquando populari Comcedia)hxc vulgata di&eria diftanie morione ne quis offenderetur.
BRABANTVS, hilaris,feftiuus,ndiculusinlcenicis.comicisquemoribusimraodicus.
F L A NDER, mulierofus,falax,inremperans,libidinofus,petulcus,lafciuus.
HOLLANDVS, fimplex,improu'dus,iniautus,infacetus,iners,fegnis,fomnicuIofus,ftolidus,acmintm5aftutus,
ZELANDVS, Callidus,vafer,verfipellis,altutus,fubdolus,captiofus,verfutus,
Qui affeftus etia ingrauefcentexrate ac tenedtute vires accipiunt,fefeq;efficaciusproferunt,nifi domitanaturxpropenfioneatq'; ?n-
ftitutionc aliter condocefacta ad me! iorem frugem perducatur. Siquidl infimae plcbis ifta funt vitia, ac gentilitij mores,non patricioru
autvirorumilluftrium,qui liberalitereducantur. UtZelandisvulgocelebrantur hiverficuli;Crefcitnequitia,fimulcrefcentefene<fta.
In Zelandinis.non fallit regula talis. Cum au tem omni nationi fui adfint affe&us ac vitia, mores,propenfiones,ftudia,hoc eft,inftituta,
quibus fe quifque applicare folet, tum huic quoquegenti.a qua nihil humani alienum, non defiint genuini,infitiq; affectus,ad quos na-
turae inclinatione feruntur,partim ex circumfufo aere,qui manifefto corpora afficit;partim,vt alimenta praeteream.ex parentum natu-
raauitifquemoribus.ac vulgari vitaeconfuetudine,quae ahquando ita inolcuit ac menti infixa eft, vt vixeximi queat/qud fit( fi Patri-
cios demas,qui nufquam non cultu ac doftrina expoliti funt) vt gregaria ac promifcua multitudo pafsim inhumana fit, rudis, agrettis,
ferox,crudelis,indomita,atque a ciuili vitxconfiietudinealiena, qualcunque etiam nationes excutias.Verum quo inueteratuserror,ac
deprauati mores,qui ab incunabilis ac prima infantia inolefcereZelandorum animis incipiunt, ita vt eos cum lafte nutricis fuxifle vi-
deantur,eximantur,progenitorum munus ac officium eft (quod nunc fedul-o praeftare enitunturjvt ex fe prognati liberal iter inftituan-
tur,eumque animo cultum ac fomenta adhibere curcnt,vt exuta natiua,infitaque feritate, ad omnia humanitatis officia inclinentur. Vt
enim filueftresarbores curaatqueinduftria hominummitefcunt:immanesbelluae officioacmolli traftationemanfuefcuntac cicuran-
tur: ita quoque humanus animusnon prorfus ferreusautadamantinus fle&i poteft, atquead artes humaniores, ad probitatem,decus,
virtutem,pietatcm,religionem informari. Quae res effccitapud Zelandos,vt pifcatores gens rudis ac pelago affuera,quorum apud Ziri-
zxos fupra quingcntos effe conftat, praeter hos qui nondum fatis adulti,in huius negotij tirocinio verfantur,paulo poft in nautas ac ve-
teranosaffumendi,ea fintmorum ac vitx integritate, vtnunquam inter illosvllxcontentiones, iurgia,fimultates,difsidiaexoriantur,
nec vnquamintcr felites confectentur, aut iure cum xqualibus contendant, ita vt magiftratus nunquam, nifi in vrgentifsimis caufis fe
horum controuerfiis interponat, fedomnes interfefc coaAis comitiisdirimuntacconfbpiunt.Nullum interfuos gregalestolerant m£-
dicum,acprobroducunt, fi quis exeo oftiatim ftipem emendicet,aut quidaliud eblandiatur, quin ipfa Pifcatoria focietas, &qui inter
illos eft primarius, quemDecanum vocant fingulisalantquibusresdomianguttacft & contradior , quam vt familiam,acfuftentent,
ex communi xrario fuum dimenfum conftituit, ita vt non defit,que famem frugaliter ac liberaliter folenrur.Cum autem tam numero
fa multitudo pifcatu fe exerceat,ac paulo Iongius in Oceanum progreffa', viftum in mari venetur, fi quando parce & malign^
pifcari contingat,nullus vnquam horum fe vexat aut excruciat, nec cuiquam male precatur,fed omnia placideac fedati
perfert,me!iorum fpcatquefiducia.Iftaautem animi moderatio in hominibustam incultis,non prxfcriptis legi-
bus,aut fapientum doftrina,mentibus illorum impreffa eft,fed inftin&u duftuquc naturx,ac rationis
iudicio concepta, quo difcernunt, qux honeftati ac decoro deieruiunt.quxque
illi funt aduerft.
2S
LTSSINGA,eft tertia ex prxcipuis, vrbs V Valacrix, qux cft Zclandix Infu!a,fitu oppofi ta Flandri»,
olim fub annum 1400. campus erat tranfitui in Flandriam natura commodus, (vt ex Chronicis conftat)
Quamobrem abhinc annis 6o.eam Adolphus Burgundus mcenibus portisq; cinxit, & iis,qux ad porturo
neceffaria videbantur,inftruxit. Itaq; dici poteft, eam nunc effe vrbem, ex qua terrarum quocunquc lol-
ui,nauig3riqj pofsit,Eo maxime nomine,qudd ta.m amplo & opportuno firmetur portu,vt quecunq; na»
ues,fiue exoriente, fiueex Occidente,meridiequecommeant,eo illas neceffario oporteatadpellere. Qua?
vrbsjcum tanti momerttifit,iuremeritoqueClauis Belgicimarisdicipoteft. Ergo velisacrcmisconan-
dum eft,vt fedulo confeructur, fic enim Carolus V. Cxfar Philippo Regi filio, inter arcana mandauit, vt
prae cxreris omnibus hatc ei precipuxcurx foret. Et merito quidem, Nam, qui Flifsingfifi portu potitur,
maris fibi dominium promittere poterit.Verum Albani Ducis imprudentia,vt certe" putatur,tampotent
&exceilensmarisportus, Regiiscripitur. Nam anno l^yi.Flifsinga.Enchlufa, &plerequevicinx vrbes,ab Albano Duce, decimuna
hummum nimis impotenter exigente, deficiunt. Qua quidem ratione, Geufiorum vires multum funt adauftx; Et Flifsingenfes,caput
Crittamque erigere cceperunt,accedente vi<5toris,qua ad Teruenfeam de Hifpanis potiti fuerunt, & qua munitifsimam V Valachrix m«
fulae maritimam arcem Rammeken, non optima Capitanei fide,capiunt,& in poteftatem Principis Auriaciredigunt, Quji fe ctiam,vt ia
tutiorem locum cum omnifamiIia(ua recepit.quando AlemonijinftitutuminBrabantiaminusfceliciterruccefsit.
DehacFlifsingenfi vrbe,itaLeuinusLemniusfcribit,lib.quarto deoccultis naturemiraculis.DiftataMetclliburgoverfusAfricuni
feuOccafum hybernum,interuallo fexdecim ftadiorum , qux bis mille paffusconficiunt,autbina milliaria, Vrbeculaexiguo quidem
murorum ambitu,(ed arteac natura munito,qua parte mari obuerfa eft, quae ftrenuispifcatoribusatq; exercitatis nauderis,quos Pilo-
tas vocant, referta,Flifsinga nominatur,non Vlyffea ab Vlyffe, vtquidam nugantur,produdxaorigine,fedab Vrceo,aut lagena potius,
quod poculi genus fiiftile.fijperne anguftioris elt.ne imprudenter liquor tffundi pofsit,in mediodiftento ac capaciore ventriculo, qui
circa imum gracilefcit,ac fenfim cxtenuatur, Belgis dtt§.'(tfc^ nominata, cuius imagine, Ciuitatis huius vcxilla.ac manipuli,quos ettl
nauium malisin verticeereftosconfpicimus,infigniti funt. Cum autemloci huiusincolaefuauiterfepoculisreficiant, necabiisetiam
abhorreantfceminx,aliquandoin hoccerramen virispotentioresabamplexu lagenae, quafingulariterafficiuntur.eamqueidentidem
exhauriregcftiunt,nomen hocconfequuti funt,aut idipfum fibi a potandi confuetudineafciuerunt.que quidem inter hosinoleuit,noa
vt inebricntur,fed inter fe,exhilarefcaut,atq; animi nebulas difcutiant.Sunt enim complures in hac rcgione retrici,mcefti,fupcrciliofit
melancholici,quiaffe&usa BrabantisacFlandrisfuntalieni, vtquos no trifteSaturni acMartis,fedIxtum &falutare touis,& Mercu-
rij fidus informat.eoque fit, vt Zelandi,qui percipiunt excutiendas illas animi moleftias, geniales effe ftudeant,atque afHuentiore putu,
has animi carnificinas opprimere.
Qyod vero ad populares,& Flifsingx indigenasciuesque attinet, cum fimpatriotis Zelandis fagacem quandam aftutiam, callidamq,
prudentiam communem habent, ( fi modo prudcnria? aftutia:callidltas adfcribenda) nufquam enim gentium tam dextri, atque Zelan-
di,tantaquefagacitate in odorandis explorandisqueimpoftoribus captiofis, fraudulentis fubdolis,infidiofis,affentatoribus ,quamlibec
fcit£ adulentur,palpent,blandiantur, aures titillent ac icalptunanc,ade6,vt non facile horum technis,fucis, fallaciis,verlutiii decipian-
tur,fed illas eueftigid deprehendant,
dinofcere cauti
Qutd folidum crepet,&p'<clx tetloria lingus,
Ne qua fubsratu mendofum ttnniat auro ( Perf.Sat. 1.)
Vt affoletiis.quibus aliud claufum in pectore, aliud in hngua p* omptum. Ab hacdijudicandi peritiaemerferunt inBelgasaliquot
(exhibita aliquando populari Comcedia)hxc vulgata di&eria diftanie morione ne quis offenderetur.
BRABANTVS, hilaris,feftiuus,ndiculusinlcenicis.comicisquemoribusimraodicus.
F L A NDER, mulierofus,falax,inremperans,libidinofus,petulcus,lafciuus.
HOLLANDVS, fimplex,improu'dus,iniautus,infacetus,iners,fegnis,fomnicuIofus,ftolidus,acmintm5aftutus,
ZELANDVS, Callidus,vafer,verfipellis,altutus,fubdolus,captiofus,verfutus,
Qui affeftus etia ingrauefcentexrate ac tenedtute vires accipiunt,fefeq;efficaciusproferunt,nifi domitanaturxpropenfioneatq'; ?n-
ftitutionc aliter condocefacta ad me! iorem frugem perducatur. Siquidl infimae plcbis ifta funt vitia, ac gentilitij mores,non patricioru
autvirorumilluftrium,qui liberalitereducantur. UtZelandisvulgocelebrantur hiverficuli;Crefcitnequitia,fimulcrefcentefene<fta.
In Zelandinis.non fallit regula talis. Cum au tem omni nationi fui adfint affe&us ac vitia, mores,propenfiones,ftudia,hoc eft,inftituta,
quibus fe quifque applicare folet, tum huic quoquegenti.a qua nihil humani alienum, non defiint genuini,infitiq; affectus,ad quos na-
turae inclinatione feruntur,partim ex circumfufo aere,qui manifefto corpora afficit;partim,vt alimenta praeteream.ex parentum natu-
raauitifquemoribus.ac vulgari vitaeconfuetudine,quae ahquando ita inolcuit ac menti infixa eft, vt vixeximi queat/qud fit( fi Patri-
cios demas,qui nufquam non cultu ac doftrina expoliti funt) vt gregaria ac promifcua multitudo pafsim inhumana fit, rudis, agrettis,
ferox,crudelis,indomita,atque a ciuili vitxconfiietudinealiena, qualcunque etiam nationes excutias.Verum quo inueteratuserror,ac
deprauati mores,qui ab incunabilis ac prima infantia inolefcereZelandorum animis incipiunt, ita vt eos cum lafte nutricis fuxifle vi-
deantur,eximantur,progenitorum munus ac officium eft (quod nunc fedul-o praeftare enitunturjvt ex fe prognati liberal iter inftituan-
tur,eumque animo cultum ac fomenta adhibere curcnt,vt exuta natiua,infitaque feritate, ad omnia humanitatis officia inclinentur. Vt
enim filueftresarbores curaatqueinduftria hominummitefcunt:immanesbelluae officioacmolli traftationemanfuefcuntac cicuran-
tur: ita quoque humanus animusnon prorfus ferreusautadamantinus fle&i poteft, atquead artes humaniores, ad probitatem,decus,
virtutem,pietatcm,religionem informari. Quae res effccitapud Zelandos,vt pifcatores gens rudis ac pelago affuera,quorum apud Ziri-
zxos fupra quingcntos effe conftat, praeter hos qui nondum fatis adulti,in huius negotij tirocinio verfantur,paulo poft in nautas ac ve-
teranosaffumendi,ea fintmorum ac vitx integritate, vtnunquam inter illosvllxcontentiones, iurgia,fimultates,difsidiaexoriantur,
nec vnquamintcr felites confectentur, aut iure cum xqualibus contendant, ita vt magiftratus nunquam, nifi in vrgentifsimis caufis fe
horum controuerfiis interponat, fedomnes interfefc coaAis comitiisdirimuntacconfbpiunt.Nullum interfuos gregalestolerant m£-
dicum,acprobroducunt, fi quis exeo oftiatim ftipem emendicet,aut quidaliud eblandiatur, quin ipfa Pifcatoria focietas, &qui inter
illos eft primarius, quemDecanum vocant fingulisalantquibusresdomianguttacft & contradior , quam vt familiam,acfuftentent,
ex communi xrario fuum dimenfum conftituit, ita vt non defit,que famem frugaliter ac liberaliter folenrur.Cum autem tam numero
fa multitudo pifcatu fe exerceat,ac paulo Iongius in Oceanum progreffa', viftum in mari venetur, fi quando parce & malign^
pifcari contingat,nullus vnquam horum fe vexat aut excruciat, nec cuiquam male precatur,fed omnia placideac fedati
perfert,me!iorum fpcatquefiducia.Iftaautem animi moderatio in hominibustam incultis,non prxfcriptis legi-
bus,aut fapientum doftrina,mentibus illorum impreffa eft,fed inftin&u duftuquc naturx,ac rationis
iudicio concepta, quo difcernunt, qux honeftati ac decoro deieruiunt.quxque
illi funt aduerft.
2S