Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Braun, Georg [Hrsg.]; Hogenberg, Franz [Hrsg.]
Civitates orbis terrarvm (5): Vrbivm Praecipvarvm Mundi Theatrvm Qvintvm: [Coloni[a]e Agrippin[a]e. 20. die Septemb. Anno M.DC.XVII.] — [Coloniae Agrippinae], [1599?] [VD16 B 7183] [VD17 12:656254M]

DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0167

DWork-Logo
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
HALLA SAXONVM<

, AL LA SAXON V M, Etymolejia grxca,f;nevc GeropiusBecanusinfuisHyp»rboreis, non grxea.fed cymbric»
deriuatioueafa'i>projcncunominita, quemad«iodum&HallaSueuica, Halla inRltetiis, &Halla , nobileio
Hermundurisopidum.Et Hals.fiueHalisin ComitatuTyrolenfi.vbi plurimum coquitur falis. Et, in Armenia Ha-
lisflunius.grxca voce.falfus.vtStraboni Geographo placcc.Et demum & HallaBrabantia peregrinationefacrail-
luliris.lta Halla adSalam nnn ignobileSaxonix flumen(quod in cclebri illo Pinifero monte, cum aliiscribusflumi-
nibusortum.qux mirabili naturar maieftite.adquatuorcardinesmundi promanant, vt Egra, Mocnus, & Nabaprx-
clarasSaxonixvrbes,&intereasHallam,graca vicinitate falutans, in Albim fe candem exonerac.Qiiam afalis pro-
uencu.nomen habcre putamus.Cuius quidem falis fontes.admodum frudtuofi & falutares , primum inuenti funt
ante Chriftt naralcm a Vvcndis, quos Hcrmunduros vocamus, quorum vbercas, vbi vicinis gencibus innotuifler,
haud feciis, quam aureis fodinis, magnis conacidus iis infidiati fuerunc, Hinc Cacti anno Chrifti L X. eos, vc fuos fa-
cercnr, Hermunducos bcllorentarunt,aquibus viclifunc& profligati.Multopoftcempore,vtCranmusIib. XI, Saxonix.cap./j.refert.Guiuhe-
rus Maedcburgenfis Archiepifc-Hallenfibus mulca incommoda intulit.quia Salinaru prouencus,fibi,canquam cerrx domino, pro iufta parce de-
bericontendebac.Rurfus.Anno i47J.Halenfcs,Salinarumcaufa,mutuafedicione,nonfinegrauiincommodofueruncdifFcdti,quodidemGranc2i.
us lib.Saxouixu.cap.ii.commemorac,Ec infuaMecropolilib.il.cap.i^.TumuIruacum inquic,inciuicaccHallenfi, propricrarijSarcaginum inSa-
lina eius vrbis.ftoneftum diu collcgium,fed per opulenciam infolefcens; non vidcbanturquiefcere in opibus & vitxdeliciis,nifi etiam aduerfus
plcbem fuperbirent.omnia in fuacommoda vcrtere vidcbantur.ldcum boni viri explebeferrcnc indigne.oppofuerefe maioribus: &ihdigna-
tioneconcepta,armiscorrepus,libertatemdefenfitabant.StabatdiuifaciuitasArchiepifcopus imploracusaplebc,fuperuenit,&quod AEfopia-
nahabetfabula,muremacranam colligatos,vccranarent,paritcrabduxit, hoceft,propnetariis &plebidurus erat. MagnamSaliux partem in
Ecclefia opusconucrtit, conftituitquea fe peti vacuatarum pofleffionem. Ita per ipforum ciuium inftantiam & propriam interfetumultuatio-
nem,libertas vcrorumquemagnacxparte eftcorrepta:cccpicqueextruereid moeniainfuperabilemarcem,domatriceminfuturuminfolcfccnti»
excrefcentis cumarxEcclefixaltera non indclongepermaneac,exantiqiiis tctnporibus ibi firmata.cui nomen Gebekenften.

HarumSaIinarumoccafione,ex pagoDoberabora,prxclarahxcvrbsHallacxcitata,absOttoneeiusnominis fecundo,ciuibus eft priuilegiis
dotata Nunc adminiftracoris MagdeburgiciMarchionisBrandeburgenfisfedes. Cuius elogium ex Georgio Sambino,clanffimofuitenoporis
pocta hic latius commemorare libec.

FumantibusHalla Salinis FuJgentemq; manu gladium.fr.fpenfaqj collo, Xs pia folenni feu carmina voce canebit,

Cernitur.vrbsoculisfadcaPropinqua meis Anrea Phryxexvelleragefratouts. SiueprecabarurfupplicementeDeum:
Cuiusamoenavirent.vt Tempe,pafcua: cuius Aftat& Albertus.qui taliafumptibusemit, Omnes quotquoceratmagnates,omnevideres

Seminibusmultisfaetusabundatagcr. Hxcquibuseft xdcs condecorata.fuis. Vulgusadhuncoculoscompofiiifle fuos:

Huc vbi peruentum:confultireciafubibam, Grandibus hicduphcegeminisauroqjcoroni Nam quasprincipibus multis nitura neg3uit,

Hofpiciocuiusnon femel vfuserara. Frontegerit,dextrapontifica)epedum. ' Innumcrasdocescorporis vnushabec.

Dulcia fecuris hicocia rebusagenccm Talibusinnumcrisfimulachrisara replecur: Grandibusacceditfaciesheroica membris,

Concinuoscenuic me moraquinquedies. Aracer excelfos quacuor alca gradus. Qua vetut Heroum fegenus efleprobat:

Intercatemplum memorabile.celfaq; vidi Atfupcr cffigicsargenteuseminetomnes, Etpatriismagnum virrutibusxquat Achillem,

Principis egregium regia quicquid habet. Qu i patrio ritu ftat cataphradtus cques. Egregia cuius laude fuperbi t aui:

ScilicetadZephyriflatos.folcmqjcadenretn Mauricijq; refert procerocorpore formam, Elucecpiecas vultutcei tiffimns index

QtiaSalacontiguis tncenia ftringita quis. Cuiusclaufa pij militisoflj tenet. Vultusenim tacitipedtoriseffefolet.

Erigicur miris lapidum compagibus xdei, Multus & extremo lapishic orientepecicus Nulla patencoculismetuendifignatyranni:

Condidit Albertusnobileprxful opui, Eit in Erythreis ledfaq, gcrmma vadis. Mitior hoc vnquam principencmo fuit.

Mauritio,diuxq;facrum,q.iX vidit adorans Idtibusinfragiie s Adaiuantes: torqjSmaragdij Ipfefuospopulosfinevi.finecxdegubernat:

Prima,refurgentisiiumcn &»ra Dei, Qtiotvixdiue tuusMarcefenatus habct, Afperanecprxfert laudibusarma togx,

Qnado fubhortorucuitoris tmagine Chriftus Albaq; concharum pretiofxgemina bacc x, Huius adhucfemperciuiliabella diremic.

Adcumulumflenci,quid lacrymarisJaic. Eftquibus ingentis fprma rotunda globi. L-Ognicusin dubio tempore pacis anior,

Veftibulumfculptisinfignibus.areatempli Hxcegodefixisoculis dum fingula luftro, Necfibidmitias&aiiaruspoffidetaurum:

Stratapauimentoverfieoloreniter, Miror&immenfisde ftu?ef.idt:is opes: Largus habctpromptasad piadona manus,

Cingicuraulxis pariesfeltisq; tapctis, Principe magnificam pomparo ducetefucroru, Fo?lices6Roma tuosomnesque futurcs,

Quxgens artifici Belgica pinxitacu: Tympanacum lituismota dedere fonos, Aufenium quotquotnomeninorbecolunt:

Inqutbusclucent fuluo radiantc mctallo, Feftus agebatur,qui teparitura tonancem Tem poracriplicibus gefturus cindcacoronis,

Aureafolertiftamina dudh manu. Edidit in lucem.virgo beata.dies. Si regat hic lacerum paftor ouileDei.

Organa marmoreopendentfubfornicis arcu: Longa ficerdotum qua templtiturba fubibac, Quxmodopalantesfinecuraroribuserranc,

Aemula cantantcshxcimitanturaues: Latopandebat liinite vulgus iter. Nullxprxda lupo deftituentur oucs.

Acficvcrenouofrondentibusabdita fyluis, Ipfefubinfignipretiofistegminegctnmis, Dura coercebunt inclufum vincula lanum,

Mille daret volucrum turbacanora modos. Dudfuscegali prxfes honore fuit. Nc trifti referetcondica bella manu.

Hxc eadem raucisclangonbus rracubarum, Inter texta.genus patrium trahit vnde, nicebac Aurea reftituet folidam concordia pacem:

Et referuntfonitutergoratenfaboum, InclycaMarchiacxfigna vidcndadomusi Prifcaqjfulciferi fecula regiserunt.

Tergora tenfa,quibus violentos incitathofles, Terribilcs aquilx, formidandiq; Leones, At propedelubrum foffis murita profundis

BellicusinfaniMatris adarmafuror. Etquos femiferosIndiaGryphasalir. Arxftat,&aeriumtollitinaftracaput.

Quidloquarinfignes,adquascollata tabellas, Magnanimosinccrproceres,equicesq;f>ciitos Bucchemcruseratquimecomitatuscuncem,
Cedac Apellxo pidtacolore Venus? Quorum turbafrequensacpopulofafuic: Hancquoque vifuri, nunquid eamus>air.

Nullafcdcffigicsiftic obfco?na,nec vllum Principis orando quifummancgotiatradcat, Necmora,feftinomed<ixitinatriagreflu,

Spurcalocumturpismateramoris habcc Vir celcbrididlusnomineTurons erat, Inforibusquorum pidta cabella fuit,

Cafta reprarfencaccabulis pidtura, lucrunt Cuiusaborevelutrefoluti nubibus imbres Arr.bigua referens ipfius imagine vultus,
Quamgrauefupplicium curba profefla fide Verbapcriclxocnlta leporefluunc. Qiti regitimnienfi Carolusorbisopes!

VtqucpianacusdevirginercdlorOlympi Iftemihi vacuum monftransex xrc fepulchru pCr cercsinfpiciasnifi luminisorbe foramen,

Nosdocuit fummi lufla verendapatrii. Hxceafunt,dixit,quxmonimenta vides, Hancfimilemcurux dixeriseflerati.

Etdacusipfenecigenushoc mortale redcmit, Inquibus Antiltes poftvkimafataquiefcet, Qiiin eciam noftrisignocam vidimus oris

Qttod voluicpreciumfanguiniseflefui. Tuncvbi ventura morte folucus crir. Exiguam pennxverficoloris auem.

Qualis&extremovcnturus temporcmundi, Dignafacrotumbainfentenciaprxfulefign jc HxcallataproculNabathxis venit ablndist
Ad nigra damnatos tartara Chriftus aget. Qiix quod vita breuis fitq; caduca, docct; a pcdibus quibus eft orba, vocacur Apus.
Necq»imaginibuscantumraodoluminapafcit, Mortcnecintereat virtus, quxfola perenms Jpfegerit fimili, rarasexalitepennas
Diues in hunc vfum talia prxful habet: EfFugit extremi triftia fata rogi. (t v $ Thracius 111 com vertice Turca fui.

Indefcdvtdifcantexemplafcquendapiorum, Tahaiuffit.n. VivitPost Fvnera Vir- In mediisaulxpenctralibus,xnea moles,
Hiftorix fiquicognitionecarent. Grandibusinfcribi verba legenda notis: Pyramidisfadtumfurgit&inftaropus:

F.ft locusin medioquaiadcacadxcheratcmplo Hxc vbividiflem, culci facrariatempli Idfeptena mouerreuolutis fydera fphxris,

Sedulusalternacarmina vocechorui, Ingrediordocfo me comitanteviro: Qtix vagusambiguiscurfibuserroragit.

Ferreacancellisignobilcianuavulgus Pharmacaquoncmo mifcenteperitius xgris Taliserasftellasimitacaqjmachina Coelunt,

Arcrtibimagnxconfpiciunturopes. Pxoniamedicasapplicatarcemanus. FadfaSyracnfijquxfuicarcefenis.

Plenaqjcollucencrutilisalcariaflammis; Innumeroscaliceshic aurea vafaquevidi, Quidmemoradatibirefcra fimulachra deoru,

Fulgetvtaftrorum lucidus igncpolus. Aptaminifteriis.vfibusaptapiis. Qux vecus arcificum duxit in xrclabor?

Omnequodargentii fodit,omneq>eruitauru Acplures chlamidesgemmisauroq; rigentes, itquibusexhibuitfacrum rtide vulgushonorc

Tota metalliferisPannonisoramgis: Quam quot luciferosinteger annushaber. Mundusadhucexpers cum pietatiserati

Qiiodqj Tagus,diuefqjvehitPadfolusin vnum Mollia prxtereoquxSeres vellera quondam Extrahit hxrentem mccrens e vulnerefpinam,

Hoctibicongeftumdixeris eflelocum. Nere.fcd Aufonidesiam didicere nurus. Indoluit fixum qua C ytherxa pedem,

Aureanamgazas&opesxquantiaCroefi, NecreferotindfasconchaSidoniileveltes: Tuncvbipurpureum rofa,qiixfuiralba,co!orc

Srantfuperextrudtis hic fimulachra rholts. Nerno facerdotnm quas mimerarepoteft. DuxitjAcidalixfangttine rindca dex.
Carolusinfignifpcdlandus imagineCxfar, Aedituusdecies cenceniimillibusauri Prompta pharetratusiaculaturtelactipido:

Hicftat,& Auguftum fercdiademacomis, AEftimat.hoctepIiinobileqmcquid habet. Aegidacoelatam GorgonePallas haber.
Qtialegeritfummacummaieftatcvcrendus, At nihilintantisopibus confpecxius iplo Thvrfiferopendent Lenxofronte corymbL'
«.egiapriucipibus dicereiurafolct: l'rxfulc, rc.u facram <ium faciebat.erac. Mcrcuriusloculisconditalucrogeriu

48
 
Annotationen