DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0091
L V X E M B V R G V M>
VXEMBVRGVM ciuitas, MetropolisDucatus Luxemburgerifis,quam Ptolemaeus Att-
guftum Romaduorum nttncupat ethimologia fortitur,fecundum Latinos a Lucisburgo,
quia illius prouinciae incolae prae caeteris idolomaniae, praeftigi js lemurum effi£tae, penitus
mancipati.hanccjuc vrbem hocnominereliqUis.inftarLVCISpraEfulfifre/vhdeLucisbur-
gum,tanquam Lucis arcem appellari meruiflea Sole quem luminum patrem,& omriiunt
planetarumcaput cognominant.Sitaeftcommodo forti& amplo loco, varijs aedificio-
rum ftru&uris quondam confpicua, fed propterinfauftam bclli clade deftriic1:a,haud co-
mode pdft a ciuibus bello exefis reftaurari potuerunt.Quanquam prirhis huius vrbis incu
nabulis,temporibus Othonis magni Aug. Caftellum folfi cxtitifle fertur quod Sigifridus
quidam,fiue vt alij malunt Gilbertus Ricuini Arduennenfis filius,cum ab AbbareCeenO-
bij San&i Maximini Treuirenfis obtinuiflct,eo ampliato,confenfu Brunonis Ducis Lot haringiae, qui Othonis Iau
pcr.fratererat,Comitatum Luxemburgicuminftituit,VenceslaustandefraterIoannis Luxemburgici,exauthori-
t«eCaroliIV.Aug.cuiuseratpatruusDucatus titulumaflumpfit. Porroex haeplanitie, quain vrbemprimum t-
fcenditur.vnico omnino cliuo pons eft lapideus, fupra Alizuntem fluuium Vulgo Alfitz, & in rupe demum aita &
praerupta, ab vtraqueparteruinasfornicum arcis veteris,quaeLuxembuf gumolim , vel vtquidam volunt LutsScU
burgum,vnde&nomen mutuatam vrbemferurit.Eftin haevrbe FrancifcanoruminfigrieCcEnobium,cuiusfim-
damenta iafta aftruunt aetate D. Francifci.In quo poft fummum altaf e in capulo ligneo eocjue aperto, corpus i n; e-
grum fereIoannis regis Buhcmiae feruari folitum eft. qui fuit filius Imp. Henrici feptimi, ac pater Imp.Caroli IV»
Aug.qui anno fal.M.CCCXLIIX.dum Francorum Regi militat aduerfus Britannos, in prselio occubuit. Eft & hic
celeberrimum Ccenobium,quod vulgo Munfter nominant.cuius etiamnum Antiftes ob praedaras & exi m ias sni-
midotes,acfingularemliberalium, aliarumque venuftarumartiumcultoresamorem &merita ab omnibuslau-
dandus& meritocoledenduseft.ExhocCcenobiopauIatiminvrbem ipfam quam recentiorem nuncupant afce*
ditur,Vetusenim quae dicitur.ad huius rupis radices afiniftra,in profundifli m a valle, pro fuburbio nunc habetur,
Ea enim cum ob vndique impendentes montes praealtos, xgre defendi poflet, pro ea qua nunc vtuntur,oppugna-
tionis ratione,placuit ineorum altiore,vndeplurimum noceri potuit,& vrbi & caftro, oppidum idcondere.quod
recens vocant,mcenibus & propugnaculis egregie munitum, vt eanuncpafsim folent erigere ad excipiendos ma-
chinarum tormentariarum impetus.in arcenatifunt. Henricusfeptimus Rom.Imperator. &eius filij/oannes II-
lul.Rcx Bohemiae,ex quo Carolus eius nominis 4.1mp.& ex hoc VVenfelaus & Sigifmundus. Imp. procreati funt,
Quin etiam quamplurimiDuces,fic&Comitiflaevt vocant,&Ducifl"ae,hicnatKfuere. Cumetiam falieriticareac
aqua cifternas habct haec vrbs, ducenta vel trecenta plauftra continentes, in quibus aquam pluuialem colligunr,
Sunt tamen ibi duo putei.quorum vno in Monafterio S. Francifciialtero apud S.Claram ob proFurtditatem.rarius
vtuntur,Ciues tamen aquam fontanam.quam in inferioribus opidi rupibus habent,per ancillas apporf ari curant,
vnde natum eft,quod Luxemburgenfes ancillas afinas vocitartt, propterea quod fingulis diebus bis vel ter, aquam
hauftum defccndere cogantur. Huius DucatusGubernatoreft llluftriflimus Comes Petrus ErneftusMansfeldiuS
qui in fua hac Gubernatione fidelem & vtilem Regi Philippo operam fedulo praeftitit. Ampla porrO eft planitks
ad quam ex vrbe,quam ad leptentrionem vergcre corifpicuum eft, defcenditur, altis vndique incin£ta montibus,
quorum qui re£ta vrbem fpeftat.domum ipfam,quantacumque ea eft,finu quodammodo videtur excipere.fic bo-
naeius partead id excifa,& prorfus adaequato.fi quid erat accliue.in quo amcenitati a praefato Illuftrifsimo Comite
Mansfeldiobelleconfultum,&effe£tumeft,vtlapidesadtantum opusnon fintaliunde quaerendi. Hoc fanemo-
dotammagriamoles, multis tandcmopcrispaullatim aflurgit. Sedpraetercaetera,quaevtprotammagnificaedo-
mus captu,cOnftrucT:a iam aut aflurgere adhuc videntur.porticus inprimis amplae corifpiciuntur, quae ad id 3b eo-
Jem Illuftrifsimo Comite Mansfeldio deftinat£,vt in eis reponeret, quscumque nanciici poflet, antiquitatis mO-
jmmenta.quOrum magnamiamhabetcopiamexdiuerfislocis,&Arlunioinprimis petitam quod Arelunum db
ara Dex Lunae (vt Luxemburgum a Solis lumine) nomen fumpfiflc, vulgi opinio eft. prout etiam reliquos planetas
peculiaresfuas fcdes habuiflc inhocDucatucxHiftoria Egdberti Archiepifcopi Treuirenfis conftat. Itaque veluc
antiquitatis cbloniam huc deduxifle videtur,nec vllo alio in loco Arlunium illam antiquam quaerSdam efle. Sunt
autem maximacxparte fimulachradeorumgentilium&cpitaphia.quaein crepidinefontisiliiuspulcherfimi ^ac
claritudinis eximiae,quo dile&ae quondam coniugis Maris de Montmorenci memoriam fanfte conferu.it, crcbro
ad Mariaefontem (fieenim nuncupauit:) aduentando, ficfuntpariinteruallodifpofita, Vtliberfit ab omni pafte
ad fingulos lapides acceflus,& infcriptiones,quibus temporum iniuria minus noeuerat comiriode lcgi pofsin t.Sed
jpfam infcriptiOnem qua Illuftrifs.Princeps fontem hunc fuum dec6rauit,audiamris.
QVtSQVIS HVC ACCEDIS SI TH AEiTVS SITISVE VRGET. HICAESTVM QVIRTVS VITaTO , sjt;M
PRONVS EXTINGVITO. AQVaM M \NV HaVRITO. OS LAVaTO. AT PEDE NE TvRIUTO NvDO COR-
PORE NE POLLVlTO, QVIESCENTIBVS ENIM CARISSIMaE VXORfS M \NlBVS TRaNQVILLaM VM'^M
SACRAVIT. MARIAE DE NOMlNE M^RiAE FONtfM NVNCVPaVIT AETERNI SVI AMORIS TESTFS Li-
TENTES.VASTA SVB RVPE LYMPHAS ERVI. VIVO LAPlDE CINGI. AETERNASQVE FLVERE IViSIT.
MONVMENTVM ROMANVM IN VILLA.
MOSELLANA IGELL.
DMofellamflu.inviliaEGLErriiliari at Treuiri Lucelburgum vcrfus diftarite riidriumentum pcranti-
quu eonfpicitur.maiorc ex parte iritegrum,qualia non multa aritiqnitatum mater Italiae exhibet, Vt pro-
inde huic moriumerito fiue Epitaphio inuidere fortafle queat. Eius Apianus Antiquarum Infcriptio-
rtum volumitte talem mentionem facit.
Struttura antlqua, alta c&.&c varijs imaginibus Ornata,Nam itt fronfe imaigo eft, qua aliseduae irriSgiriCs iunclis
tettentmanibus. A tergo eftZodiacUs,& in niedio Solis currus, a lateribus vero triumphi & facrificia quam pluri-
maincolumnis,puerulinudi,inpedevero.i.bafi,imagincsiVriaiegens,&aliae circumftanteSj in alto Veroaquila
cxpanfisalisfuper globumftans,ied imagines.vtplurimumtemporc&tempeftate exeliefunt,pnttcipium vero
literarum delatum eft.
Luculentiusvero AbrahamusOrtteliusvir cxcelleris, &riOftfohOc tcmpore Geographicae profeflionisprin-
ceps,inBclgicofuoitinerario^EftjinquicaliudpaulloinferiusLuxcmburgicumoppidulumauilaeuam ^r^ffm
23
VXEMBVRGVM ciuitas, MetropolisDucatus Luxemburgerifis,quam Ptolemaeus Att-
guftum Romaduorum nttncupat ethimologia fortitur,fecundum Latinos a Lucisburgo,
quia illius prouinciae incolae prae caeteris idolomaniae, praeftigi js lemurum effi£tae, penitus
mancipati.hanccjuc vrbem hocnominereliqUis.inftarLVCISpraEfulfifre/vhdeLucisbur-
gum,tanquam Lucis arcem appellari meruiflea Sole quem luminum patrem,& omriiunt
planetarumcaput cognominant.Sitaeftcommodo forti& amplo loco, varijs aedificio-
rum ftru&uris quondam confpicua, fed propterinfauftam bclli clade deftriic1:a,haud co-
mode pdft a ciuibus bello exefis reftaurari potuerunt.Quanquam prirhis huius vrbis incu
nabulis,temporibus Othonis magni Aug. Caftellum folfi cxtitifle fertur quod Sigifridus
quidam,fiue vt alij malunt Gilbertus Ricuini Arduennenfis filius,cum ab AbbareCeenO-
bij San&i Maximini Treuirenfis obtinuiflct,eo ampliato,confenfu Brunonis Ducis Lot haringiae, qui Othonis Iau
pcr.fratererat,Comitatum Luxemburgicuminftituit,VenceslaustandefraterIoannis Luxemburgici,exauthori-
t«eCaroliIV.Aug.cuiuseratpatruusDucatus titulumaflumpfit. Porroex haeplanitie, quain vrbemprimum t-
fcenditur.vnico omnino cliuo pons eft lapideus, fupra Alizuntem fluuium Vulgo Alfitz, & in rupe demum aita &
praerupta, ab vtraqueparteruinasfornicum arcis veteris,quaeLuxembuf gumolim , vel vtquidam volunt LutsScU
burgum,vnde&nomen mutuatam vrbemferurit.Eftin haevrbe FrancifcanoruminfigrieCcEnobium,cuiusfim-
damenta iafta aftruunt aetate D. Francifci.In quo poft fummum altaf e in capulo ligneo eocjue aperto, corpus i n; e-
grum fereIoannis regis Buhcmiae feruari folitum eft. qui fuit filius Imp. Henrici feptimi, ac pater Imp.Caroli IV»
Aug.qui anno fal.M.CCCXLIIX.dum Francorum Regi militat aduerfus Britannos, in prselio occubuit. Eft & hic
celeberrimum Ccenobium,quod vulgo Munfter nominant.cuius etiamnum Antiftes ob praedaras & exi m ias sni-
midotes,acfingularemliberalium, aliarumque venuftarumartiumcultoresamorem &merita ab omnibuslau-
dandus& meritocoledenduseft.ExhocCcenobiopauIatiminvrbem ipfam quam recentiorem nuncupant afce*
ditur,Vetusenim quae dicitur.ad huius rupis radices afiniftra,in profundifli m a valle, pro fuburbio nunc habetur,
Ea enim cum ob vndique impendentes montes praealtos, xgre defendi poflet, pro ea qua nunc vtuntur,oppugna-
tionis ratione,placuit ineorum altiore,vndeplurimum noceri potuit,& vrbi & caftro, oppidum idcondere.quod
recens vocant,mcenibus & propugnaculis egregie munitum, vt eanuncpafsim folent erigere ad excipiendos ma-
chinarum tormentariarum impetus.in arcenatifunt. Henricusfeptimus Rom.Imperator. &eius filij/oannes II-
lul.Rcx Bohemiae,ex quo Carolus eius nominis 4.1mp.& ex hoc VVenfelaus & Sigifmundus. Imp. procreati funt,
Quin etiam quamplurimiDuces,fic&Comitiflaevt vocant,&Ducifl"ae,hicnatKfuere. Cumetiam falieriticareac
aqua cifternas habct haec vrbs, ducenta vel trecenta plauftra continentes, in quibus aquam pluuialem colligunr,
Sunt tamen ibi duo putei.quorum vno in Monafterio S. Francifciialtero apud S.Claram ob proFurtditatem.rarius
vtuntur,Ciues tamen aquam fontanam.quam in inferioribus opidi rupibus habent,per ancillas apporf ari curant,
vnde natum eft,quod Luxemburgenfes ancillas afinas vocitartt, propterea quod fingulis diebus bis vel ter, aquam
hauftum defccndere cogantur. Huius DucatusGubernatoreft llluftriflimus Comes Petrus ErneftusMansfeldiuS
qui in fua hac Gubernatione fidelem & vtilem Regi Philippo operam fedulo praeftitit. Ampla porrO eft planitks
ad quam ex vrbe,quam ad leptentrionem vergcre corifpicuum eft, defcenditur, altis vndique incin£ta montibus,
quorum qui re£ta vrbem fpeftat.domum ipfam,quantacumque ea eft,finu quodammodo videtur excipere.fic bo-
naeius partead id excifa,& prorfus adaequato.fi quid erat accliue.in quo amcenitati a praefato Illuftrifsimo Comite
Mansfeldiobelleconfultum,&effe£tumeft,vtlapidesadtantum opusnon fintaliunde quaerendi. Hoc fanemo-
dotammagriamoles, multis tandcmopcrispaullatim aflurgit. Sedpraetercaetera,quaevtprotammagnificaedo-
mus captu,cOnftrucT:a iam aut aflurgere adhuc videntur.porticus inprimis amplae corifpiciuntur, quae ad id 3b eo-
Jem Illuftrifsimo Comite Mansfeldio deftinat£,vt in eis reponeret, quscumque nanciici poflet, antiquitatis mO-
jmmenta.quOrum magnamiamhabetcopiamexdiuerfislocis,&Arlunioinprimis petitam quod Arelunum db
ara Dex Lunae (vt Luxemburgum a Solis lumine) nomen fumpfiflc, vulgi opinio eft. prout etiam reliquos planetas
peculiaresfuas fcdes habuiflc inhocDucatucxHiftoria Egdberti Archiepifcopi Treuirenfis conftat. Itaque veluc
antiquitatis cbloniam huc deduxifle videtur,nec vllo alio in loco Arlunium illam antiquam quaerSdam efle. Sunt
autem maximacxparte fimulachradeorumgentilium&cpitaphia.quaein crepidinefontisiliiuspulcherfimi ^ac
claritudinis eximiae,quo dile&ae quondam coniugis Maris de Montmorenci memoriam fanfte conferu.it, crcbro
ad Mariaefontem (fieenim nuncupauit:) aduentando, ficfuntpariinteruallodifpofita, Vtliberfit ab omni pafte
ad fingulos lapides acceflus,& infcriptiones,quibus temporum iniuria minus noeuerat comiriode lcgi pofsin t.Sed
jpfam infcriptiOnem qua Illuftrifs.Princeps fontem hunc fuum dec6rauit,audiamris.
QVtSQVIS HVC ACCEDIS SI TH AEiTVS SITISVE VRGET. HICAESTVM QVIRTVS VITaTO , sjt;M
PRONVS EXTINGVITO. AQVaM M \NV HaVRITO. OS LAVaTO. AT PEDE NE TvRIUTO NvDO COR-
PORE NE POLLVlTO, QVIESCENTIBVS ENIM CARISSIMaE VXORfS M \NlBVS TRaNQVILLaM VM'^M
SACRAVIT. MARIAE DE NOMlNE M^RiAE FONtfM NVNCVPaVIT AETERNI SVI AMORIS TESTFS Li-
TENTES.VASTA SVB RVPE LYMPHAS ERVI. VIVO LAPlDE CINGI. AETERNASQVE FLVERE IViSIT.
MONVMENTVM ROMANVM IN VILLA.
MOSELLANA IGELL.
DMofellamflu.inviliaEGLErriiliari at Treuiri Lucelburgum vcrfus diftarite riidriumentum pcranti-
quu eonfpicitur.maiorc ex parte iritegrum,qualia non multa aritiqnitatum mater Italiae exhibet, Vt pro-
inde huic moriumerito fiue Epitaphio inuidere fortafle queat. Eius Apianus Antiquarum Infcriptio-
rtum volumitte talem mentionem facit.
Struttura antlqua, alta c&.&c varijs imaginibus Ornata,Nam itt fronfe imaigo eft, qua aliseduae irriSgiriCs iunclis
tettentmanibus. A tergo eftZodiacUs,& in niedio Solis currus, a lateribus vero triumphi & facrificia quam pluri-
maincolumnis,puerulinudi,inpedevero.i.bafi,imagincsiVriaiegens,&aliae circumftanteSj in alto Veroaquila
cxpanfisalisfuper globumftans,ied imagines.vtplurimumtemporc&tempeftate exeliefunt,pnttcipium vero
literarum delatum eft.
Luculentiusvero AbrahamusOrtteliusvir cxcelleris, &riOftfohOc tcmpore Geographicae profeflionisprin-
ceps,inBclgicofuoitinerario^EftjinquicaliudpaulloinferiusLuxcmburgicumoppidulumauilaeuam ^r^ffm
23