Braun, Georg [Hrsg.]; Hogenberg, Franz [Hrsg.]: Civitates orbis terrarvm (5): Vrbivm Praecipvarvm Mundi Theatrvm Qvintvm: [Coloni[a]e Agrippin[a]e. 20. die Septemb. Anno M.DC.XVII.] ([Coloniae Agrippinae], [1599?]) [VD16 B 7183] [VD17 12:656254M]

P R AE F A T I O.

CAESS. TEMPLVM. MARTIS.

MILITARIS. VETVSTATE. CO-

LAPSVM. AVR. SlNTVS. PRAE-

EEC. IM. S. A. SOLO. RESTI-

TVIT. DIE. XIII. M. OC.

TVSCO. ET. ANVLINO. COS.
AgrippinaColoniafanumhabuit,&MartisArafrifupraportamRhenanarriad ortum.
Vndchocetiam tcmporejis vicUSjAd Martis portarri,vulgo yftattyCtfyvocatur. Ad quam
quidem AgrippinenfemMartis Aram^Aluus VitelliuspugionerriRoma ex votb trafmifit,
quo fe Otho Syluiuslmperator transfoderat*ApudRomanos namq; morereceptum erat,
vt Magnatum gladiosD jsTuistutelarib.acpotifiimumMarti dedicarent.Rcfert in Vitellio
Suetonius,cum Imperatordefignaretur,DiuiIulij gladiiim delubroMarti detra&um, pri-
magratulatione,oblatum,quodin AgrippinaColoniafadumexiftimo.ItaSceuinusquiin
coniurationecontraNerorem praecipuus erat,pugionem ternpid Salutis in Hetruria For-
tuna!detracl:um,velutimagnioperisfacrumgeftabat.

L.XXX. V. V. Hoccft,LegiotrigefimaVlpia Viclrix,qu2advetera,riuncSantem,ex
difpofitioneTraianilmperatorisrefeditjMartishabuit celebreFanilm,Quodportae&pla-
teae eodem Opido,hoc etiam tempore,nomen reliquit.Cuius quidam Vdtiuarri infcripti-
onem,adportamSantenfeminuentam,StephanusPigius, inHercule fuoPrddicio, talem
defignat.

M A R T I.
S A C R V M.
E X. V I S V
SECVNDINI
V S MARTIVS
L. L. P.

Quemadmodum autem Martem vrbium,Leg;onum,acPortarum,ItaHercuIemRegio-
numdefenforcm,aclimitumcuftodem Veteresconftituerunt»Cui proinde Regionu iunt
dedicataveftibula.Hincin Gadibus,ad VVeftCapelkm Zelandiae, &in Frifijs, Herculesli*
mitaneus colebatur,vbiquefinium Oceani prote&or &rcuftos:lbi fiquidemOceani limites
conftituebantur.Inquorumcuftodia&defenfione,prudentia,&fortitudinemaxime opus
eft,qua?amba2virtutesHerculiadfcribebantur , Sed deLimitaneo ifto Hercule pluravide
quinto,huiusoperis.folio,vbiGadesoccidua?,defcribuntur.

Etdemum,vrbes&;communttates,vt vniuerfum DeQrumco2tumprcpitiumfibi,&:cle*
mentemhaberent,Pantheon,multisfimulachrisconfpicuu,erexerunt,&Mercunoftatuas
facraq;fecerunt,qui vt Planetarumcftmedius,ita ipfum Mediatorem & intercefTorc inter
Deos,Deafq;elegerunt.Certe,memorabileeft,quoddeferreaMercurij imaginelegitur,in^
terresftupendas, Galbam ViatoreLucinioSophift2eretulifle,Treuiri,Galli^nobili ciuita-
te,vifam fibi ferream effig e Mercurij volantis magni ponderisin aerependentem,magnetis
vi,fuprainfornicetempli,atq;infrainpauimento ferrum medium sequaliter attrahente,

Atquehicquidemfuperftinofusacfalfusfalforumdeorum cultus,exfalfa infidelium re*
ligioneoriginemtraxit,qua?,quandoauradiuinsegrati£eadfpirante,per veras Religionis &
iuftitijefolemin vniusveriacviuentisDeicultumcft immutata(quod temporibus Confta-
tinim3gniaccidit,cuiusedicl:o,Deorumaraefubuerfa;,templaclaufa,&: Dij in priuatorum
acdiuitumaedesfuntrelegati.J) Tuncara?,in quibus Dijs ignotis facrafiebant,in veri Dei
cultumfuntimmutatie}&amotisfalforumDeorumfimulachris,ara!&:templa vni,trino-
que Deoconfecrata,varijsdeindeamicorum Dei,hoceft,beatorumnominibusfuntintitu-
lata.Eumplanead modum,quoomnesChriftiani,perfacramentumBaptifmi, vniac vero
Deo confecrati,templafiunr Deiviuentis/eddiueffanominafortiuntur.Quemadmodum
igitur olimextravrbes,in portis,&editionbuslocis , Martem,vtvrbis,&c6munitatispro-
te&orem , infideles colebant , qui in pradijs , & bellorum expeditionibus ipfis opitula*
retur.Ita,Maiorcs noftri , primi Chnftiani, impium Martis cultum deteftantes , eius
aras Deo vero ac viuo confecrantes, D. Michaelis memorias & tutelae attribuerunt»
Qui,vt olima Deo, Danieli afiignatus eft Hebreorum Ecclefia; defenior , ita militantis
Chriftianorum Ecclefia?aciem,&flud;uantemexercitum, vt Archiftrategus,dux,&:Praefe-
&us,per gratiamDeitueretur,atquedefenderet.Multarum vrbium chriftiana acpia eon#
fuetudineitaobfcruatum,confirmari poteft.

DeMartisdelubroinDucatu Slefwicenfi, Luneburgi,&r Iulini diximus, vbiquejS.
MichaeliscftfubftitutaEcclefia. Antuerpix,templum Martis inS. Michaelis honorcm
conuerfum,primapaftoribuspopuli fedesfuit.Nunc, magnificaeft.S. Michaelis ordinis
Pra?monftratenfium Abbatia . Martis etiam delubrum in monte fuit extra Lcodium,