DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0030
irrximo hominum concurfu atq; frequentia,proptef commercioruftpoftiirqufioppoftunitatcm.laderriq; viaContfafeptCBtriG-
tcm progredicnti od Iiuam portorium vetus obijcitur.vbi promercibus importatis,publicaRegi vedtigalia nuper pendebantur.
£ rcgione htiiusportorij forum,quod veterispali vocatur,apparet.
Dthincrctloitinereadtemplum Mifcricordixitereft,contraq\ieeiusveftibulum ex orientalilaterequartuapparet|aedificium,
regisIoannis,hocnominetertij pcrpetua memoriadigniffimii.Duplex nepemagnificaruaedium ftrudtura totide porticib. vtrinq;
triginta duobusarcubus.odogintaq; celliscxomata,anguita,aequaliq;areolainteriefta, quamdomufrumentariam Reip.acquafi.
I.ufitaniae nutricem meritonominarepofils. Ea fiquidem mentehorrcum ibipublicum aRege optimoacprudentiffimoconftitu-
tum eir,vt fublato frumenti leguminumq; omnium portorio,quod non fine fifci magno detrimento, iple omnium Regum Lufita-
nia? prittius plcbi elargitus eft;Speq; ingentis qusftus mercatoribus propofita,frumentum vndiq; ab eis conuehitur.Eopafto breui
plcbs annonascaritatefiibleuatur. Quodfar.emagnoReip.commodofa&umeffenuperexpertifumus.
Poft huius tergum,nouu Portorium inhaeret,ipfam mariscrepidine attingens, immanisquaedS lapidum moles.tignis trabalibuS
co fcrtim immifiis,ac fiftucationibus in mareadactis fuffulta,Regifcj; eiufde iuflu fumptuq; coftructa,cui meritoob f dium magnifi-
ccntia & operispu!chritudine,quintum in hocordinelocutribuendueffeduximus.Eodetraftufecundomari.campuslatusadmo-
dum incfi a noua Portorij horreiq;ftruftura,tum afeptetrionali,tum abocciduolaterepulcherrimaruacdiuferiecircufeptus, tum
maxime a meridianeli porticuiucundiftimaafpe£tu,ad litus vfq; ornatufummodeduftus. Namaliudlatus, cjorientehibcrnure-
fpkir,mareincludit.ln eoforumineft pifcarium,vnaq;forucupedijs conftitutum, quo cetarij, fartores, cupedinarij.lanij.panifices
dukiarij grcgatim quotidieconcurrut,omnia,qadvrbemvefcendicauffaaff^
cauporiijfiabulariorujintrariorumq; taberna;ibideinftru<Siffimgvifuntur.Inhocver6pifcarioforo,certa quantitas corbiu depo»
fitacft magiftratuu edicl:o,quib.cymbispifcatorijsappulfis,pifcesamediaftinisinforum advenditricesaduehuntur.Hi quide" cor-
bes fingulis annis a magiftratu pifcatorib.plus min» duob.millibus ducatoru locantur.-In huius ver6 campi occiduo finu,eodcm pi-
jcario foro atergo re!ic"to,mercatuq; panificu,holitorum,fruSuum venditorum,aucupumq;interiefto,necnonmacellodomuf#
Scptcmfcm quam nominant,fitaeft,inquaregijpraefe&inegotiaadbeIlum Africanum fpe&antia expcdiunt.
Non procul prseterca ab hac domo,contiguo aediu ordine,fextu monumentu,opereadmirabili fac~tuextat,praeda, Ipolijfq; mul»
taiii gentiurcgumq; referti(fimu,qucdabIndicisnegotijs,qua;ibi pertractantur,domum Indicam vulgusappellat. Attamen meos
quide iudiciOjaromatum^margaritarum^carbunculorumjfmaragdorUjaliarumqueeiusgenerisgemmarum.qus quotannis hucex
India dcportantur.emporium copiofiflimum,tum auri quoq;&argentifa6tiinfeftiq;horrcumampliffimumverius appellarcpo-
teris,quod ccllas ibi qua plurimas miro artificio atq; ordine diftributas,maxima omnifi harum reru copia afBuentes, ab omnibus
confpici poffe palameft,vt me hercules,fidem resfuperaturafit,nifi idomnium oculisobijci,manibufq;in horaspaenecontra&ari
vidcremus.Proinde ex rcgia.quam ibi defuper D.Emanuel ampliffimS & (umptuofiffimS fibi fabricatus crat,porticus latiflima,ve-
lut mufculus,in mare prorupit,in cuius fronte ad orientc verfus,turris,vndiq; quadrato faxo mire exculta,litori imminet. Ad hoc
ibidem in ipfo littorealiud aedificium operemirabiliafundamentisfacercoccaepitpotentiffimusloanneslll. Rex.
Poftrem 6 ei regia°,quam diximus Emanuele aedificaffe & regione huius nouae ftru&urae occidente verius platea interpofita,'c6ti*
guum eft feptimu vl timumq; publicum monumentum,cellis quam plurimis.ac triclinijs quaq; verfum artificiosefabrefaftis inftru-
<Sum,vt ob interioru aedium multiplices reccffus.adi tufque diuerfos Labyrinthu effe vere exiftimesJbi Rcges Lufitaniae armamen-
tarium,ingenti armorum omnis generis copia refertu conftituerun t,machinarum item & tor mentoru,tum rerum omniu, quae ad
bellum terramariq;gerendum pertinentapparatu^adeoinftruftum^vtcaeteris omnjbus,quaeEuropa Afiave hodie inftructifllma
copiofiflimaq^haberefertur.&multitudinemachinarUj&infiniroarmorum telorumq; numero facile prseftet, Idvero hocargu*
mento mecuius facilius probaturii puto,tj> rex in ordinarijs tantum naualib.expeditionibus.nauespluresducentisomniugenerum
perpetuo inftrufias,optimcq;armatasin Afia,Africa,Europaq; haberecogitur.Trib.autem harumaediucellis, quadraginta millia
peditum armatorum corpora,ac tria millia cataphradtorum integra quafi exdepofito,diligentiflime nitidiffimequeeuftodiuntur,
praeter ea quae ad quotidianos & extraordinarios motus depromutur. Bombardici quoq; generis Mortarios,Scorpiones,Bafilifcos,
Lcones,Colubrinos,CameIos,Petrarios, Difpcr fores,Ruptorefq; inufiratae magnitudinis & pondcris, tum reliquorum etil vulga-
riummiflilium,quosFalcones,Bercios,ScIoppofq;vu1gus appelIat:Pulueris item &globorum,tamexfaxo,qu5exferro,tantavim
& copia afferuari compertum eft,vt fi fingulas omnium,diuerfafq; formas,numerum ,pondufq; per partes explicare coner,vcrear,
ne falfa iis, pro veris huic narrationi videar inferuiffe,quibus haec legendoduntaxat,veI audiendopercipcrefufficiet.
Ad reliquum ergo pergamus. Vr bs ex ea parte qua murisTagus adluitur,vt pauloante demonftrauimus,vtpotcnobiliflimaeius
parte portis duab.& viginti diftinguitur: pars vero quae continentem refpicit,fedecim,quib.omnibus,propter infinitam hominum
multitudinem,ciufq;ambitum Iatiffimum,maximeindigere videtur.Turrib.autcm per murorum gyrumfeptuagintafeptemmu-
nitur.TempIa vero quae aGrarcisparaecia?appellantur,in quib.Sacramentafidelib. omnib. fubminiftrantur,quinq; & vigintinu*
merantur,praeter eaqua?plurimamonachis,Anachoretis, veftalibufq; virginibusfuntattributa.Huiclocononnihilin laudemEc-
cleliafticae Muficae adijciam,idq; veriffimum,copertiffimumq; inter omnes ciues habetur. Nempe c^ in praecipuisanni feftisdiebus,
ex ipfa vrbe Olifipone vltra triginta abfolutos cantorum choros.ad facra modulato cantu in pagis villilq; circumuicinis canenda,
vnadiecuncl:iexeant,omnibusvrbistemplis,inquibusmufica modulata canitur,exeonihil dctrimenti ad fuascelebrandas feftiui-
tatcsc:.pientibus.Societatesver6,quasConfraternitates vocant,CXXXI.funt,in quarum vfum,ingensalbdalib.quotannisc6rlatur
pccunia,quae in pauperes &alios vfusneceffarios fummoordineelargitur. Quod autem ad loci fitufq; falubritatem &aeristempe-
ramentumattinet.tanta certefoliscaeliq; dementia &amoenitaseft,vcnu]loferevnquamannitempore,necxftasnechycmsimmo
derata fcntiatur:quofactueft,vt multimortales ex diuerfisnationib terrifq;remotiffimis.coelipuritateperlefti,illuc commigra-
rut:dereIidoq; folo natali,& patriae cura pofthabifa.perpetuam ibi fedem vitaeq; domiciliu pofuerint. Vrbisvcro territorium, fub-
urbanis,rufticifq:,vilIisaedificijfq;magnificis,quocumq;oculos verterispropteragrifoecunditatem,vndiqi refertum videas,tanta
etiam hominum frcquentia,vti fecundis iampridem reb.perpetuaq; pace cu finitimisparta,complures tam ruri potiusquam in vr-
be commorandi defidcriu teneat. Agros enim paffim.non vicispagifq; folum.fcd templis etiam clauftrifq; innumcris & ornatiffimis
frequentari,cum tantaanimi voluptatevidereIicet,vt villaetam rufticaequam fuburbanaenumeriifexccntarium excedant. Pagos
vero qui ab vibisMagiflratibus ius petereccguntur,ducentos quadraginta numerant,inter quosfex & trigintapriuatis proprijfq;
iudicijsac prxtorib.vtuntur,fuifq; opidanisiurisdicendi poteftatem habent,incolarumque controuerfiasper feomnesdiju-
dicant & finiunt,nifi cum de caufis capitalibus grauioribufque agitur: Tunc* enim ad fummum vrbis
magiftratum prouocantur, eiulq; fententiam requircre
compclluntur.
tcm progredicnti od Iiuam portorium vetus obijcitur.vbi promercibus importatis,publicaRegi vedtigalia nuper pendebantur.
£ rcgione htiiusportorij forum,quod veterispali vocatur,apparet.
Dthincrctloitinereadtemplum Mifcricordixitereft,contraq\ieeiusveftibulum ex orientalilaterequartuapparet|aedificium,
regisIoannis,hocnominetertij pcrpetua memoriadigniffimii.Duplex nepemagnificaruaedium ftrudtura totide porticib. vtrinq;
triginta duobusarcubus.odogintaq; celliscxomata,anguita,aequaliq;areolainteriefta, quamdomufrumentariam Reip.acquafi.
I.ufitaniae nutricem meritonominarepofils. Ea fiquidem mentehorrcum ibipublicum aRege optimoacprudentiffimoconftitu-
tum eir,vt fublato frumenti leguminumq; omnium portorio,quod non fine fifci magno detrimento, iple omnium Regum Lufita-
nia? prittius plcbi elargitus eft;Speq; ingentis qusftus mercatoribus propofita,frumentum vndiq; ab eis conuehitur.Eopafto breui
plcbs annonascaritatefiibleuatur. Quodfar.emagnoReip.commodofa&umeffenuperexpertifumus.
Poft huius tergum,nouu Portorium inhaeret,ipfam mariscrepidine attingens, immanisquaedS lapidum moles.tignis trabalibuS
co fcrtim immifiis,ac fiftucationibus in mareadactis fuffulta,Regifcj; eiufde iuflu fumptuq; coftructa,cui meritoob f dium magnifi-
ccntia & operispu!chritudine,quintum in hocordinelocutribuendueffeduximus.Eodetraftufecundomari.campuslatusadmo-
dum incfi a noua Portorij horreiq;ftruftura,tum afeptetrionali,tum abocciduolaterepulcherrimaruacdiuferiecircufeptus, tum
maxime a meridianeli porticuiucundiftimaafpe£tu,ad litus vfq; ornatufummodeduftus. Namaliudlatus, cjorientehibcrnure-
fpkir,mareincludit.ln eoforumineft pifcarium,vnaq;forucupedijs conftitutum, quo cetarij, fartores, cupedinarij.lanij.panifices
dukiarij grcgatim quotidieconcurrut,omnia,qadvrbemvefcendicauffaaff^
cauporiijfiabulariorujintrariorumq; taberna;ibideinftru<Siffimgvifuntur.Inhocver6pifcarioforo,certa quantitas corbiu depo»
fitacft magiftratuu edicl:o,quib.cymbispifcatorijsappulfis,pifcesamediaftinisinforum advenditricesaduehuntur.Hi quide" cor-
bes fingulis annis a magiftratu pifcatorib.plus min» duob.millibus ducatoru locantur.-In huius ver6 campi occiduo finu,eodcm pi-
jcario foro atergo re!ic"to,mercatuq; panificu,holitorum,fruSuum venditorum,aucupumq;interiefto,necnonmacellodomuf#
Scptcmfcm quam nominant,fitaeft,inquaregijpraefe&inegotiaadbeIlum Africanum fpe&antia expcdiunt.
Non procul prseterca ab hac domo,contiguo aediu ordine,fextu monumentu,opereadmirabili fac~tuextat,praeda, Ipolijfq; mul»
taiii gentiurcgumq; referti(fimu,qucdabIndicisnegotijs,qua;ibi pertractantur,domum Indicam vulgusappellat. Attamen meos
quide iudiciOjaromatum^margaritarum^carbunculorumjfmaragdorUjaliarumqueeiusgenerisgemmarum.qus quotannis hucex
India dcportantur.emporium copiofiflimum,tum auri quoq;&argentifa6tiinfeftiq;horrcumampliffimumverius appellarcpo-
teris,quod ccllas ibi qua plurimas miro artificio atq; ordine diftributas,maxima omnifi harum reru copia afBuentes, ab omnibus
confpici poffe palameft,vt me hercules,fidem resfuperaturafit,nifi idomnium oculisobijci,manibufq;in horaspaenecontra&ari
vidcremus.Proinde ex rcgia.quam ibi defuper D.Emanuel ampliffimS & (umptuofiffimS fibi fabricatus crat,porticus latiflima,ve-
lut mufculus,in mare prorupit,in cuius fronte ad orientc verfus,turris,vndiq; quadrato faxo mire exculta,litori imminet. Ad hoc
ibidem in ipfo littorealiud aedificium operemirabiliafundamentisfacercoccaepitpotentiffimusloanneslll. Rex.
Poftrem 6 ei regia°,quam diximus Emanuele aedificaffe & regione huius nouae ftru&urae occidente verius platea interpofita,'c6ti*
guum eft feptimu vl timumq; publicum monumentum,cellis quam plurimis.ac triclinijs quaq; verfum artificiosefabrefaftis inftru-
<Sum,vt ob interioru aedium multiplices reccffus.adi tufque diuerfos Labyrinthu effe vere exiftimesJbi Rcges Lufitaniae armamen-
tarium,ingenti armorum omnis generis copia refertu conftituerun t,machinarum item & tor mentoru,tum rerum omniu, quae ad
bellum terramariq;gerendum pertinentapparatu^adeoinftruftum^vtcaeteris omnjbus,quaeEuropa Afiave hodie inftructifllma
copiofiflimaq^haberefertur.&multitudinemachinarUj&infiniroarmorum telorumq; numero facile prseftet, Idvero hocargu*
mento mecuius facilius probaturii puto,tj> rex in ordinarijs tantum naualib.expeditionibus.nauespluresducentisomniugenerum
perpetuo inftrufias,optimcq;armatasin Afia,Africa,Europaq; haberecogitur.Trib.autem harumaediucellis, quadraginta millia
peditum armatorum corpora,ac tria millia cataphradtorum integra quafi exdepofito,diligentiflime nitidiffimequeeuftodiuntur,
praeter ea quae ad quotidianos & extraordinarios motus depromutur. Bombardici quoq; generis Mortarios,Scorpiones,Bafilifcos,
Lcones,Colubrinos,CameIos,Petrarios, Difpcr fores,Ruptorefq; inufiratae magnitudinis & pondcris, tum reliquorum etil vulga-
riummiflilium,quosFalcones,Bercios,ScIoppofq;vu1gus appelIat:Pulueris item &globorum,tamexfaxo,qu5exferro,tantavim
& copia afferuari compertum eft,vt fi fingulas omnium,diuerfafq; formas,numerum ,pondufq; per partes explicare coner,vcrear,
ne falfa iis, pro veris huic narrationi videar inferuiffe,quibus haec legendoduntaxat,veI audiendopercipcrefufficiet.
Ad reliquum ergo pergamus. Vr bs ex ea parte qua murisTagus adluitur,vt pauloante demonftrauimus,vtpotcnobiliflimaeius
parte portis duab.& viginti diftinguitur: pars vero quae continentem refpicit,fedecim,quib.omnibus,propter infinitam hominum
multitudinem,ciufq;ambitum Iatiffimum,maximeindigere videtur.Turrib.autcm per murorum gyrumfeptuagintafeptemmu-
nitur.TempIa vero quae aGrarcisparaecia?appellantur,in quib.Sacramentafidelib. omnib. fubminiftrantur,quinq; & vigintinu*
merantur,praeter eaqua?plurimamonachis,Anachoretis, veftalibufq; virginibusfuntattributa.Huiclocononnihilin laudemEc-
cleliafticae Muficae adijciam,idq; veriffimum,copertiffimumq; inter omnes ciues habetur. Nempe c^ in praecipuisanni feftisdiebus,
ex ipfa vrbe Olifipone vltra triginta abfolutos cantorum choros.ad facra modulato cantu in pagis villilq; circumuicinis canenda,
vnadiecuncl:iexeant,omnibusvrbistemplis,inquibusmufica modulata canitur,exeonihil dctrimenti ad fuascelebrandas feftiui-
tatcsc:.pientibus.Societatesver6,quasConfraternitates vocant,CXXXI.funt,in quarum vfum,ingensalbdalib.quotannisc6rlatur
pccunia,quae in pauperes &alios vfusneceffarios fummoordineelargitur. Quod autem ad loci fitufq; falubritatem &aeristempe-
ramentumattinet.tanta certefoliscaeliq; dementia &amoenitaseft,vcnu]loferevnquamannitempore,necxftasnechycmsimmo
derata fcntiatur:quofactueft,vt multimortales ex diuerfisnationib terrifq;remotiffimis.coelipuritateperlefti,illuc commigra-
rut:dereIidoq; folo natali,& patriae cura pofthabifa.perpetuam ibi fedem vitaeq; domiciliu pofuerint. Vrbisvcro territorium, fub-
urbanis,rufticifq:,vilIisaedificijfq;magnificis,quocumq;oculos verterispropteragrifoecunditatem,vndiqi refertum videas,tanta
etiam hominum frcquentia,vti fecundis iampridem reb.perpetuaq; pace cu finitimisparta,complures tam ruri potiusquam in vr-
be commorandi defidcriu teneat. Agros enim paffim.non vicispagifq; folum.fcd templis etiam clauftrifq; innumcris & ornatiffimis
frequentari,cum tantaanimi voluptatevidereIicet,vt villaetam rufticaequam fuburbanaenumeriifexccntarium excedant. Pagos
vero qui ab vibisMagiflratibus ius petereccguntur,ducentos quadraginta numerant,inter quosfex & trigintapriuatis proprijfq;
iudicijsac prxtorib.vtuntur,fuifq; opidanisiurisdicendi poteftatem habent,incolarumque controuerfiasper feomnesdiju-
dicant & finiunt,nifi cum de caufis capitalibus grauioribufque agitur: Tunc* enim ad fummum vrbis
magiftratum prouocantur, eiulq; fententiam requircre
compclluntur.