DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0043
HISPALIS
lSPALIS,Famati(fimaHifpaniaeinBaetica ptouincia vrbs, tnari Gaditano Bartique flu-
mini iun&a, totius propemodiim Hifpaniae Emporium, & Indicarum occidentaiium
merciumreceptaculum celeberrimum.quod nouumorbcmclaflibusparcfecit Cccu-
ius appellatione& ortu eruditorum hominum rurba, non eandem fententiam tenet.I-
(idorusIib.Originum lj.ca.i. Hifpalim a fitu cognominatam ait, eo quod in loco palu-
ftri fuffixisprofundopalis locata fit.nclubrico atqueinftabili fundamentocaderer Ide
IoannesGerundenfis lib.i.Paralipomenum Hifpaniarufcribit.Bcnedidus Arias Mon-
tanus Hifpalenfis ad Clariflimum virum Abrahamum Ortelium Anuerpianum, Cof-
mographumRegium itadepatriafuf nominarionefcribir. HifpalisnomePhoenkum
eft.ex fpila vclfpaladeflexum.quodplanitiem fiuevirentemRegionem fignificat,qua-
liseius territorium confpicitur > A Grarcisvero additaeftafpiratio:Arabesautem, qudd P literam non habent,
ob idque pronunciare nequeunt,terc ad natiuam vocem referenres Sbilla dixerunt,deindeChriftianonrum vul-
gusSeuilla.vt nunc,appellauit.Silius Italicus Hifpal: Philoftratus Ifpolum.Ptolomaeus Ifpalim, DecretaSpalim»
Epifcopus Gerundenfis fcribit eam a Srrabone Iuliam Romuliam nominari. Quod etiam Kidorus in fuis Origi-
num libris t efert.Qui Hifpalim mquit Caefar lulius condit,quam ex fuo nomine & Romae vrbis vocabulo Iuliam
Rormilamnuncupmit.ApudPliniumlegitur,HifpalimColoniam Romulenfem cognominari. Vndeputatur
Iulij denominationem.Vulgari idiomate.in hodicrnum vfquediem retinere, vt ab ipfo IulioCaifareC uilia, id
eftCiuitasIulia, appeiletur.Sed lulium Caefarem Hifpalim conftruxifle, cum Hiftoriarum vcrirate non conue-
nit.quumapudTitumLiuium Commenrariaqucpraefati C.IulijCaefaris^acLucium, plurimos^ucantiquiores
fcriptores.fiateiusrnenrio:potuirtameniuIiusCaefarilIaminftaurafle labentemauxifleacdilaraffe. FrancifcuS
Tarapha lib.de HifpaniaeRegibus.haecdeHifpalocommemorar. Hifpalus filiusfuitHerculisLibyci,qui apatre
RexcreatusHifpaniasaccepir,tefteBerofo,anno36.BalciRegis Affyriorum ideft.antchumanaefalutisaduentfi,
vtinEufebiocomputatur.M.DC C. XXVII.HicH!fpalimciuitatcm,quaEnuncSibiliavuIg6Seuilladicitur,con-
didir,&totaHup3niaquafi Hifpalia, abciuscolonijsdi&a, vt aflentiturRodericusToleranus Antiftes, infignis
hiftoricus.Eft HifpalssciuirasadmareGadiranum.vbifuntaeftuaria.id eft^conu.flles replet.acmarinisaquis, in-
undahonibusque Pelagi:per quasinftar fluuiorum nauigantesafcendunt ad vicinaoppida Regnauitque Hifpa-
lus,tefteBerofo,annis xVn. HifpalimporroMarineusSiculuslib.deReb. Hifpanicisxix. ita paucisdefcribir,
Hifpalis& Corduba funt Beticae Prouinciae Ciuitatesinripa Baetisfluminisexpofitae, quarum Hifpalisaliquanto
maioriscftincolatus Hancab Hifpano Herculis nepoteconditam fuifle,vulgusaflerit.Cuiusego fententiaenec
accedo.nec refragor Incertumeftenim.quodnecauthorenec rarione probatur. Verumenimuerocuiufcumq;
fir opus,vrbs eft maxima & opulentiffima.meoque iudicio multis Hilpanije ciuitatibus.ne dicam omnibus,ante-
ponderat.Eftcnimambitumagna.formarorunda^vifu pulchra.templiscelcbris.fucerdotibus exculta,&multis
cquitibus nobilis^ciuibus plcna,domibusinfignisplareis& vicishilaris,horris & fontibusamcena, tuia propug-
naculis.n cenibuscinda>defenQportis&rurribus,campisiucunda>agrorumfrugibusabundans)oliuetis& ma-
gnisoliuis &oleofelix,mcrcatorumcommerci js d;ues,artibusadornara mechanicis, & liberalibusftudijs illu-
ftris plenamultispifciumgeneribus &magnisoftreis, palmetis &palmulis&arborum fruclibuscxuberans.o-
ftiomaris & nauigabih flumine ligneoque ponte.quem paruanauigia cateniscompa&um fuflinenr.admodum
deledabilis.BxtiscnimamnisnobililfimusHifpalimnonfinecommoditatefingulari cxornar. Quod quidem
in eofemperdeclarat tanta nauigiorum mulritudo.quatavixin vllo Marisportu hk apud Hifpalim inuenitur,
vndeamplilfimorumcommerciorum&mulrarumdiuitiarumoccafio. Cuiusetianiaqua,adinfiticndaslanas
plurimum valer,quam Martialis hoc modo commendauit:
B&tu oltfcracnnem redimitecorona,
Aurea ojui nitidis vellera tingit aquts.
A quo etiam,vt Strabo & Plinius aflerunt.Baet ica Prouincia nomen accepit.Et Seneca quoque refert:
Tiomen^ terru* cjtti dedit B<&tis fuis.
Ex hac igitur firus,commerciorum,portus,maris ac fluminis oportuna commoditate, Vero & finccro omnium
iudicio eft natum vulgi adagium.
Hotmmbm.cjuos Deutamat, Hi/pali domum largitur ejr viftum.
Ineafiquidemmultdmeliusviuitur&abundantiusquaminalia.quantumlibct Vrbe ditifllmatotiusorbis. Pe
cuiustcmplomaximo, &nauigiorumnumCroL. MarineusSiculusaliolocopraeclarafcripfit, & noshocvrbifi
Tomo magnificam ciusEcclefiae Turrim peculiari lamina accuratedelinearam feparatim exhibemus.
DeHifpalenfisEcclefiaemagnificentia.haecFrancifcusPaciecus HuiusEcclefisemaieftatcm dignitatemqueSc
opulentiam.breui compendiodicerenonpoflumus.hocfueritfatis, quantum excollegiafticis rationibuscolli-
gimus,ipfi Antiftiticentum & ampliusaureorum millia annui rcditus cedunr.Primarij rempla farta re&a }o. &
amplius millia: Senatus vero Ecclefiae I20ooo.ferr,quae in Canonicos 40.& n.praerogatiuae dign itatis facerdori-%
itidem in viginti portionarios.quos vocant.totidemque femiportionarios fodalesdiftiibuuntur, ea lege, vi Ci-
nonici&digniratcsexdiurnocanoneadbinamilliaaureorumquorannisaccipianr.portionarijs quadrante mi-
nus,femiportionarijs triensex dimenforeddatur. Horum poft praefulem fummaau&oritaspoft Decanum eft,
cuius dignitas ^ooo.aureorum cenferur.Suntpraeterea inea Ecclcfia facrifici ^o.quos a numero, Vicenarios vo-
camus.qui nofturnisdiurnis^ucpfalmodijsaflidui,ducenros&lius aurcos merentur:& ducenti alij facer-
dotes,qui ex priuatis facellis fatis commoda f erunt ftipendia.Beneficia adhax per omnem dicecefim opima fex-
cenrafere quorum multafingulis, & binisetiam aureorum millibusccnfentur: minorum vero facerdotiorunt
quas Capellanias vocanr.duo millia ferme numerantur.Sunt etiam in hac Dioeccfi innumera Monachorum &
facrarum Virgin»m monafteria, inquibusmulrumreligio viger,&inillisctiam facrarum lirerarum ftudium,
cummagnoReipubcommodoviget.mulraexhisfenaaureorummillia annui redirus fuerunt. Certe, vnum
Carthufianum,quodad Baetim in ipfo Hifpalisprofpe&u magnificentifllm^exftruftum eft, fupra 2SO00 refert.
Longefitetiam hofpitalespauperumdomos recenfere.cum in vnaHifpali tantum, vlrtacentum vjgintinume-
tentur egregie dotatae, vt multa- $00. aureorum, nonnullae 15000. annuis locupletatae fint.
Atque
7
lSPALIS,Famati(fimaHifpaniaeinBaetica ptouincia vrbs, tnari Gaditano Bartique flu-
mini iun&a, totius propemodiim Hifpaniae Emporium, & Indicarum occidentaiium
merciumreceptaculum celeberrimum.quod nouumorbcmclaflibusparcfecit Cccu-
ius appellatione& ortu eruditorum hominum rurba, non eandem fententiam tenet.I-
(idorusIib.Originum lj.ca.i. Hifpalim a fitu cognominatam ait, eo quod in loco palu-
ftri fuffixisprofundopalis locata fit.nclubrico atqueinftabili fundamentocaderer Ide
IoannesGerundenfis lib.i.Paralipomenum Hifpaniarufcribit.Bcnedidus Arias Mon-
tanus Hifpalenfis ad Clariflimum virum Abrahamum Ortelium Anuerpianum, Cof-
mographumRegium itadepatriafuf nominarionefcribir. HifpalisnomePhoenkum
eft.ex fpila vclfpaladeflexum.quodplanitiem fiuevirentemRegionem fignificat,qua-
liseius territorium confpicitur > A Grarcisvero additaeftafpiratio:Arabesautem, qudd P literam non habent,
ob idque pronunciare nequeunt,terc ad natiuam vocem referenres Sbilla dixerunt,deindeChriftianonrum vul-
gusSeuilla.vt nunc,appellauit.Silius Italicus Hifpal: Philoftratus Ifpolum.Ptolomaeus Ifpalim, DecretaSpalim»
Epifcopus Gerundenfis fcribit eam a Srrabone Iuliam Romuliam nominari. Quod etiam Kidorus in fuis Origi-
num libris t efert.Qui Hifpalim mquit Caefar lulius condit,quam ex fuo nomine & Romae vrbis vocabulo Iuliam
Rormilamnuncupmit.ApudPliniumlegitur,HifpalimColoniam Romulenfem cognominari. Vndeputatur
Iulij denominationem.Vulgari idiomate.in hodicrnum vfquediem retinere, vt ab ipfo IulioCaifareC uilia, id
eftCiuitasIulia, appeiletur.Sed lulium Caefarem Hifpalim conftruxifle, cum Hiftoriarum vcrirate non conue-
nit.quumapudTitumLiuium Commenrariaqucpraefati C.IulijCaefaris^acLucium, plurimos^ucantiquiores
fcriptores.fiateiusrnenrio:potuirtameniuIiusCaefarilIaminftaurafle labentemauxifleacdilaraffe. FrancifcuS
Tarapha lib.de HifpaniaeRegibus.haecdeHifpalocommemorar. Hifpalus filiusfuitHerculisLibyci,qui apatre
RexcreatusHifpaniasaccepir,tefteBerofo,anno36.BalciRegis Affyriorum ideft.antchumanaefalutisaduentfi,
vtinEufebiocomputatur.M.DC C. XXVII.HicH!fpalimciuitatcm,quaEnuncSibiliavuIg6Seuilladicitur,con-
didir,&totaHup3niaquafi Hifpalia, abciuscolonijsdi&a, vt aflentiturRodericusToleranus Antiftes, infignis
hiftoricus.Eft HifpalssciuirasadmareGadiranum.vbifuntaeftuaria.id eft^conu.flles replet.acmarinisaquis, in-
undahonibusque Pelagi:per quasinftar fluuiorum nauigantesafcendunt ad vicinaoppida Regnauitque Hifpa-
lus,tefteBerofo,annis xVn. HifpalimporroMarineusSiculuslib.deReb. Hifpanicisxix. ita paucisdefcribir,
Hifpalis& Corduba funt Beticae Prouinciae Ciuitatesinripa Baetisfluminisexpofitae, quarum Hifpalisaliquanto
maioriscftincolatus Hancab Hifpano Herculis nepoteconditam fuifle,vulgusaflerit.Cuiusego fententiaenec
accedo.nec refragor Incertumeftenim.quodnecauthorenec rarione probatur. Verumenimuerocuiufcumq;
fir opus,vrbs eft maxima & opulentiffima.meoque iudicio multis Hilpanije ciuitatibus.ne dicam omnibus,ante-
ponderat.Eftcnimambitumagna.formarorunda^vifu pulchra.templiscelcbris.fucerdotibus exculta,&multis
cquitibus nobilis^ciuibus plcna,domibusinfignisplareis& vicishilaris,horris & fontibusamcena, tuia propug-
naculis.n cenibuscinda>defenQportis&rurribus,campisiucunda>agrorumfrugibusabundans)oliuetis& ma-
gnisoliuis &oleofelix,mcrcatorumcommerci js d;ues,artibusadornara mechanicis, & liberalibusftudijs illu-
ftris plenamultispifciumgeneribus &magnisoftreis, palmetis &palmulis&arborum fruclibuscxuberans.o-
ftiomaris & nauigabih flumine ligneoque ponte.quem paruanauigia cateniscompa&um fuflinenr.admodum
deledabilis.BxtiscnimamnisnobililfimusHifpalimnonfinecommoditatefingulari cxornar. Quod quidem
in eofemperdeclarat tanta nauigiorum mulritudo.quatavixin vllo Marisportu hk apud Hifpalim inuenitur,
vndeamplilfimorumcommerciorum&mulrarumdiuitiarumoccafio. Cuiusetianiaqua,adinfiticndaslanas
plurimum valer,quam Martialis hoc modo commendauit:
B&tu oltfcracnnem redimitecorona,
Aurea ojui nitidis vellera tingit aquts.
A quo etiam,vt Strabo & Plinius aflerunt.Baet ica Prouincia nomen accepit.Et Seneca quoque refert:
Tiomen^ terru* cjtti dedit B<&tis fuis.
Ex hac igitur firus,commerciorum,portus,maris ac fluminis oportuna commoditate, Vero & finccro omnium
iudicio eft natum vulgi adagium.
Hotmmbm.cjuos Deutamat, Hi/pali domum largitur ejr viftum.
Ineafiquidemmultdmeliusviuitur&abundantiusquaminalia.quantumlibct Vrbe ditifllmatotiusorbis. Pe
cuiustcmplomaximo, &nauigiorumnumCroL. MarineusSiculusaliolocopraeclarafcripfit, & noshocvrbifi
Tomo magnificam ciusEcclefiae Turrim peculiari lamina accuratedelinearam feparatim exhibemus.
DeHifpalenfisEcclefiaemagnificentia.haecFrancifcusPaciecus HuiusEcclefisemaieftatcm dignitatemqueSc
opulentiam.breui compendiodicerenonpoflumus.hocfueritfatis, quantum excollegiafticis rationibuscolli-
gimus,ipfi Antiftiticentum & ampliusaureorum millia annui rcditus cedunr.Primarij rempla farta re&a }o. &
amplius millia: Senatus vero Ecclefiae I20ooo.ferr,quae in Canonicos 40.& n.praerogatiuae dign itatis facerdori-%
itidem in viginti portionarios.quos vocant.totidemque femiportionarios fodalesdiftiibuuntur, ea lege, vi Ci-
nonici&digniratcsexdiurnocanoneadbinamilliaaureorumquorannisaccipianr.portionarijs quadrante mi-
nus,femiportionarijs triensex dimenforeddatur. Horum poft praefulem fummaau&oritaspoft Decanum eft,
cuius dignitas ^ooo.aureorum cenferur.Suntpraeterea inea Ecclcfia facrifici ^o.quos a numero, Vicenarios vo-
camus.qui nofturnisdiurnis^ucpfalmodijsaflidui,ducenros&lius aurcos merentur:& ducenti alij facer-
dotes,qui ex priuatis facellis fatis commoda f erunt ftipendia.Beneficia adhax per omnem dicecefim opima fex-
cenrafere quorum multafingulis, & binisetiam aureorum millibusccnfentur: minorum vero facerdotiorunt
quas Capellanias vocanr.duo millia ferme numerantur.Sunt etiam in hac Dioeccfi innumera Monachorum &
facrarum Virgin»m monafteria, inquibusmulrumreligio viger,&inillisctiam facrarum lirerarum ftudium,
cummagnoReipubcommodoviget.mulraexhisfenaaureorummillia annui redirus fuerunt. Certe, vnum
Carthufianum,quodad Baetim in ipfo Hifpalisprofpe&u magnificentifllm^exftruftum eft, fupra 2SO00 refert.
Longefitetiam hofpitalespauperumdomos recenfere.cum in vnaHifpali tantum, vlrtacentum vjgintinume-
tentur egregie dotatae, vt multa- $00. aureorum, nonnullae 15000. annuis locupletatae fint.
Atque
7