Braun, Georg [Hrsg.]; Hogenberg, Franz [Hrsg.]: Civitates orbis terrarvm (5): Vrbivm Praecipvarvm Mundi Theatrvm Qvintvm: [Coloni[a]e Agrippin[a]e. 20. die Septemb. Anno M.DC.XVII.] ([Coloniae Agrippinae], [1599?]) [VD16 B 7183] [VD17 12:656254M]

& dottum mnlriplicis Hfiguarum fcientixin viris quoque rarum, nedum in fce.ninis Porro Toleti Concilia cc-
cbratafaeruin xvij.quotnimiriKnaiibinarqiiam.Quorumquatuorannotata.pubSicatjnon funt, fcda Vafxoin
Chron.Hifpanicisdiligcnfercx Archiuis innotata.Porro.intcr multa alia vrbis Toletanaemir.ibi'lia, quxnon o-
mnia vnica hacpagina commcmorari pofctunr, ctiam cftccleberrimum PalariumaCaroIo V. reftauratum ,&
nouisftrudurisrcgioapparatuexornaHirn.in quomachinaeft hydraulica.miro lralorumingeniofabrkata.quae
cxTago flumine,operamagnx,vcrfatilis,&excauatxrot*,aquasin fiftulas & tubospcrftruftdes canalcsin fum-
miratem arcis&montis,artificiofoimpcru cogit& impeliit,vbi vnum inlocum,&amplum recepraculum colle-
aa-,invarios Arcis&totius vrbisvfusdel.]pfa.-diftribuuntur1qua£riuulosdcinde& fontcshortis^magnarumxdi-
bus,balneis;fullonibus,&ciuium viibusabundeluppeditanr.

Venionunc(fcribitL.MarineusSiculus)a3 alia.qux funt extra vrbem, & memoratu digna. Facit Toletum fce-
lix&opulentum Tagusamnisdiues&anrcenus.qui vbiproximusvrbi pontc,qucm vnusarcus.mirooperefufti-
net,tranfitur,hic Toletanis pifccsoprimos prxbet,hortos irrigat, materiam multam e nemoribuslongediftan-
tibus euchit,cuius aqua qnx pcr aureas arenas defertur,eft valde falubris,&Tolctanos hortos irrigans caufa eft,vt
fru&ibus &herbishortenfibustotaciuitasabundet. Vtraque fiquidem ripafluminisOricntem verfus hortis'&
arboribusadpafluum milliaferequinquefertiliflima eft,& ad Occidentem tantundem:adMeridicm vero & Se-
ptentrionem,prxteryineasmultas,funtetiam amygdalorum & aliarumarborumquafinemoraiucundifsima.
SeruiuntToletanx ciuitati tanquam dominx multis & varijs rebusoppida multa, pagorumque maximus nume-
rus,qui quidcm ciuitatem diuitcm faciunt&rebus omnibus abundantem. Alia prxterea multa de rebus Toletanx
ciuitatismemoratu digna mihi veniebant in mentem.qux caufabreuitatisomitto.Cxteriim.deconditoreTole-
ti aftirmarecertinihilpolTum,tamctfi non dcfunt quiabHerculeconditam fuiflefabulantur. Quorum fentetia
quoniam finetcfteloquuntur,mihi ccrtenon fatisfacit, cum prxfertimlibrum legerim antiquifsimum,fed fine
principio,& fine nomine eius qui fcripferat.in quo mihi multa vera efle videbanrur,vbi Toletum a Ptolomxo &
Bruto conditum fuifle fcriptum erat.Sed a quo Ptolomxo & a quo Bruro declarauit.Eft autem Toletum xdificiu
antiquum,dequoPlinius&alijfcriptoresmeminerunt. Vbi fuitolimmagnum Theatrumextramuros,adpar-
tem Septentrionalem.quod etiam nuncetfi dirutum & quaficomplanatum eft,eius tamen veftigia form'aq;cer-
nuntur. Quod opusRomani magisquamalixgentesvllxfacereconfueuerunr.

Scribit Fot talitium fidei contra Iudxosli.4.Qu6d Toletum gloria quondam & honor Gothorum Anno 1095.
wenfc Maio Chriftianis reftitutum fit.per CaftellxRegem Alphonfum VI.Qui Regiam deinde ibi coftituit,& fel
cit exMefquitamaiore EcclefiamCathedralem,diaamS.Marix.Erordinauir,vteligeretur Archiepifcopus, qui

Primas efletrotius Hifpanix, UlamqueEcclefiamdotauitplurimis villis,caftris, &poflefsionibus,&indie
confecrationis cum Reginarerumpreciofarum,&reliquiarum facrarumthefaurumin '
eandem obtulit, & illiusfeftiuirarisanniuerfariamrne-
moriaminftituit.