DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0136
£ rchiepifccpo dcferto.ad Vualdemarum Slefuici Epifcopum fe contulerant,seque S.Petrcvt afierebanr,fcruituri,
qui & leiuico.&Bremxprxfideretpatronus. DatiEpifcopoobfides. Proinde Danicxcoronx iuncti, vfq;3d dicm
pugnse in Bornehouede,quando infigni perfidiatransfugcrunt denuo, ad Holfatis fcomitem fnalefidcm ieruarut.
Etenim vicefimopoft miileducentOs, annoanatoChrifto,cum inter Adolphum prioris filium acLubecenfes &
Regein DartixVaidetnauum iuxta prxdium Bornhouedc,acrefieretprceIium,effenrq: in copijsRegijsDiethmarfi,
nefariopra ridixcrimine, Rcgem hoftibus prodiderunt. Pcpigeruntoccukecum Hoifatis ante confli&um, fe,dc-
ferto Rege>ad ipfostranfiruros,eiufque reiindicium forc, fi imasclypcoru orasconuertiflent. Itaque, vt ad manus
ventum eft,ipfi in extremiscollocati,vbi iam pugnaferuerct, fcutis inuerfis, atergo Danos adoriuntur, quo infpe-
rsto cafu perculfusRegiusexcrcitus, premcntibus vndiquaquehoftibus, fuperatus, & Otho DuxBraunfuiccnfis,
ncpos Regis ex forore captus eft. Ipfo Rege, Regifque fiiio, vix ab hofte fugx prxfidio feruatis. Ita, cum infami fin-
guiarjsprxfidixnota^inlibertatemfefe vindicarunt. Sed& huic Adolpho HoIfatixComiti, eam,quam perfidi fo-
Jent,fidcm fcruarant. Dcinde fxpeabHolfatistentati, fempereos repulcrunt; Henricum, Holfuixac Srormarix,
&Ioannem Vagria:Comitesprceliofuperarunt.<jerardiHolfatixcomitis,eiufquefratris, loannis vidricescopias
profuderunt. Gerardum randcm ipfum trucidarunt. nouumcjue eius cxcrcitum tanta feritare deleucnmr. vr prx-
terDUcem occubuerint bifieni cqueftri honOre infignes,&ex nobilitate trecenti.quorum nomina in annalibus ex-
tant Ntqueeocontenti Diethmarfi, quodin pugnantes.caderefq; immanem crudchtatem & feuitiam,pro mofe,
intemperanter exercuiflent,in ipfa quoque caeforum cadauera,mifere pafiim agros fcedantia, dum fepulturam ho-
neftam ipfis negant, fxuiunt, & dirum immoderatumque animoru furorem fatiant. Poft funeftam hanc cladem,
inducix inter Holfat os & ipios, renouatis antiquis fcederibus initx funt, quas decimo tamen anno poft Diethmarfi
violare non reformidarunt.
Certe ob tam frequentem, & crudelem Thietmarforfi perfidiam, hicincidenter meminifle placet, hominum
animosex qualitate& conditione loci, indolem ccrtam & affedioneminduere. Sic Infulani, communi iudicio,
plerunque deprauati cefentur. Orientales,efFceminati ac molles, quod in Turcis videre eft, qui omne fcelicitatem,
& in hac prxfenti, & in futura vita in fceminis collocant, vt licitum fit tot haberefceminas,quot quis alcrepofiir.
Vt igitur continua cxli clementia,& delicatiffimorum fru&uum adundantia animos hominum emollit: Ita rigor
viciftim in contrarijs traftbus, quemadmodum in hac, de qua modo agimus Thietmarfia, facit bello indomitos,
crudeles,& hoftdis fanguinisauidos. Montani fcreafperi funt & inculti; molliorescorporeatquemoribusPraten-
tenfesrC ampeftres manfueti & cmiles: rudes & refra&arij yluicolx:Paludiculxfraudulenti,incoftantes,& hebeti
ingenio: littorales,duri,horridi,immanes,latrocinijs dcditi,omnium deniquepeflimi: Vndenatumprouerbium.
Maritimi mores quafi in ijsomnisomniumcrudelitas, &barbariesperfun£tonecontinerctur.
Tandem circaannum m . ccc. lxxxiii. Fridericus III. ]mperator,OrdinumImperijconfenfu,Diethmarfos
DucatustituIo^contulitRegi Danix,Chrifternoprimo,AdolphiHolfatie;ComitisexfororeNcpoti,cui homagiu
praftarerecufantjBremenfium Antiftitismagiftratumcaufati. Eiuspoftobitum,filiusIoannesinRegnis Aquilo-
nar;busfucceflbr,armisSucti3eregnodomito,anno m.d.in Dithmarfosexercitum ducit.Scddumob loci,aerifq;
incornmoditatem infeliciter dimicat,&vix fugaelabitur, amittit eaclade Adolphum,&OrtonemcomitesOi-
denburgicos, ac praerer viros equeftris ordinis, nobilefque Danos, & aliarum Regionum, ex vna Holfatia, ad fexa-
ginta nobileSjquorum nomina in annalesrelataleguntun Sed tandem.
Adolphus,filiusRegisDanixFriderici,hxresregniNOfUegix,DuxSIe^^
marforum petulantiam,annois49.militesconfcribit,cui rexDartieFridericus II. &Ioannes frater,fOciaarmaiun-
gunt. Coilcftis copijs,capitur Meldorpium cum tota parteauftrali. DcindeinrefiecT:ispaucis diebuS per valJum
TilenbruggecopixducuntunquibusThietmarfi &Hemmingftadio,anteopidum Heydam obuiam proficifcutur,
expulfuri pugna milites, cx itinere dcfatigatos: fed aliquoties rcpulfi,pi celiumquerenouantes,demum cxduntur,
fuganturque, & opidum incenditur. Cxfa funreo dieThietmarforum rria mi llia. Hac clade accepta, Regi & Prin-
eip.bus fuppliccs fa&i, veniaque impetrata,in gratiam redierunt: atque ita Thietmarfia, qux annos trecentos, tri-
ginraduos, libertatem fuam armistutataeft, nuncfereniflimoDanixRegi, Fridericoll.parct. Quieam inpro-
uinciam reda&am, Illuftri & Magnificoviro, HenricoRanzonio, Nobili Holfato,gubernandam commifir. Si
quis vberiorem Thietmarfix hiftoriarri defiderat, is Saxonem Grammaticum legat: Saxoniam Crantii; Chronica
Holfatix,Stormarix,Thietmarfixac Vvagrixloannis Peterfen,& Petrum Bokelium. Prodijt ctiam nuper libellus
quidam anonymus Bafilex, ex officina Samuelis Regi j,in quo poftremum hoc bellum,& alia qux ad cognitionem
huius traftus non parum conducunr,defcribuntur.
Porrb, politica Dithmarforum gubernatio talis eft, Habuerunt quadraginta o£to viros, totius Rcgionis prxfi-
dcs.ad hos fingulisparochijsappellatio deuolucbatur. Hiludicium excrcebant. Subac"tisautcm illis, ciim iam diui-
fi fint in duas partes, in fingulis prxcipui eliguntur viri, ex incolis eius terrx x!l. vna cum Prxfcdo, qui plerunq; cft
Doftor fiue LicentiatusIuris. Hi omncshoneftahabentfalaria aPrincipibtiSjadditurquei!lisScriba, necnon In-
ipcttor fiue Prxfes ex nobi li tate Holfatix. Horum alter in parte Regia plerumque cft Prxfeclus Steinburgenfis. Al-
tervero in parte DucisAdolphi, eft Prxfe&usGottorpenfis. Hinunciudicio prxfunt in fingulis partibus,omnefq;
difcutiuntcaufas. Subditistamen liberaconcediturappellatioadPrincipes& Senatores vtriufqueDucatus Stepu-
cenfis, quam Holfatienfis/ed non alterius: Id enim in Capitulatione ita tranfaftum eft, Habuerunt antea ius fcri-
ptum,quodpaululum iammutatum eft, &fecundum iuscommunereformarum compilatumqueabsHenrico
Ranzouio, Vicario, Sigefrido Ranzouio. Dominoquondamin Nienhaus, D.AdamoTratzingero ,& D.trafmo
Kiftemio, fecundum quod iuscaufxdcciduntur,&pcenx delidorum irrogantur. Nullaprxftantfcruitia
Principibus. Sed dc fingulis terrx paludofx iugeribus, tenentur foluere florenum, dc
iugeribus autcm arenofx, dimidiam partem fe-
mcnti dependunt.
qui & leiuico.&Bremxprxfideretpatronus. DatiEpifcopoobfides. Proinde Danicxcoronx iuncti, vfq;3d dicm
pugnse in Bornehouede,quando infigni perfidiatransfugcrunt denuo, ad Holfatis fcomitem fnalefidcm ieruarut.
Etenim vicefimopoft miileducentOs, annoanatoChrifto,cum inter Adolphum prioris filium acLubecenfes &
Regein DartixVaidetnauum iuxta prxdium Bornhouedc,acrefieretprceIium,effenrq: in copijsRegijsDiethmarfi,
nefariopra ridixcrimine, Rcgem hoftibus prodiderunt. Pcpigeruntoccukecum Hoifatis ante confli&um, fe,dc-
ferto Rege>ad ipfostranfiruros,eiufque reiindicium forc, fi imasclypcoru orasconuertiflent. Itaque, vt ad manus
ventum eft,ipfi in extremiscollocati,vbi iam pugnaferuerct, fcutis inuerfis, atergo Danos adoriuntur, quo infpe-
rsto cafu perculfusRegiusexcrcitus, premcntibus vndiquaquehoftibus, fuperatus, & Otho DuxBraunfuiccnfis,
ncpos Regis ex forore captus eft. Ipfo Rege, Regifque fiiio, vix ab hofte fugx prxfidio feruatis. Ita, cum infami fin-
guiarjsprxfidixnota^inlibertatemfefe vindicarunt. Sed& huic Adolpho HoIfatixComiti, eam,quam perfidi fo-
Jent,fidcm fcruarant. Dcinde fxpeabHolfatistentati, fempereos repulcrunt; Henricum, Holfuixac Srormarix,
&Ioannem Vagria:Comitesprceliofuperarunt.<jerardiHolfatixcomitis,eiufquefratris, loannis vidricescopias
profuderunt. Gerardum randcm ipfum trucidarunt. nouumcjue eius cxcrcitum tanta feritare deleucnmr. vr prx-
terDUcem occubuerint bifieni cqueftri honOre infignes,&ex nobilitate trecenti.quorum nomina in annalibus ex-
tant Ntqueeocontenti Diethmarfi, quodin pugnantes.caderefq; immanem crudchtatem & feuitiam,pro mofe,
intemperanter exercuiflent,in ipfa quoque caeforum cadauera,mifere pafiim agros fcedantia, dum fepulturam ho-
neftam ipfis negant, fxuiunt, & dirum immoderatumque animoru furorem fatiant. Poft funeftam hanc cladem,
inducix inter Holfat os & ipios, renouatis antiquis fcederibus initx funt, quas decimo tamen anno poft Diethmarfi
violare non reformidarunt.
Certe ob tam frequentem, & crudelem Thietmarforfi perfidiam, hicincidenter meminifle placet, hominum
animosex qualitate& conditione loci, indolem ccrtam & affedioneminduere. Sic Infulani, communi iudicio,
plerunque deprauati cefentur. Orientales,efFceminati ac molles, quod in Turcis videre eft, qui omne fcelicitatem,
& in hac prxfenti, & in futura vita in fceminis collocant, vt licitum fit tot haberefceminas,quot quis alcrepofiir.
Vt igitur continua cxli clementia,& delicatiffimorum fru&uum adundantia animos hominum emollit: Ita rigor
viciftim in contrarijs traftbus, quemadmodum in hac, de qua modo agimus Thietmarfia, facit bello indomitos,
crudeles,& hoftdis fanguinisauidos. Montani fcreafperi funt & inculti; molliorescorporeatquemoribusPraten-
tenfesrC ampeftres manfueti & cmiles: rudes & refra&arij yluicolx:Paludiculxfraudulenti,incoftantes,& hebeti
ingenio: littorales,duri,horridi,immanes,latrocinijs dcditi,omnium deniquepeflimi: Vndenatumprouerbium.
Maritimi mores quafi in ijsomnisomniumcrudelitas, &barbariesperfun£tonecontinerctur.
Tandem circaannum m . ccc. lxxxiii. Fridericus III. ]mperator,OrdinumImperijconfenfu,Diethmarfos
DucatustituIo^contulitRegi Danix,Chrifternoprimo,AdolphiHolfatie;ComitisexfororeNcpoti,cui homagiu
praftarerecufantjBremenfium Antiftitismagiftratumcaufati. Eiuspoftobitum,filiusIoannesinRegnis Aquilo-
nar;busfucceflbr,armisSucti3eregnodomito,anno m.d.in Dithmarfosexercitum ducit.Scddumob loci,aerifq;
incornmoditatem infeliciter dimicat,&vix fugaelabitur, amittit eaclade Adolphum,&OrtonemcomitesOi-
denburgicos, ac praerer viros equeftris ordinis, nobilefque Danos, & aliarum Regionum, ex vna Holfatia, ad fexa-
ginta nobileSjquorum nomina in annalesrelataleguntun Sed tandem.
Adolphus,filiusRegisDanixFriderici,hxresregniNOfUegix,DuxSIe^^
marforum petulantiam,annois49.militesconfcribit,cui rexDartieFridericus II. &Ioannes frater,fOciaarmaiun-
gunt. Coilcftis copijs,capitur Meldorpium cum tota parteauftrali. DcindeinrefiecT:ispaucis diebuS per valJum
TilenbruggecopixducuntunquibusThietmarfi &Hemmingftadio,anteopidum Heydam obuiam proficifcutur,
expulfuri pugna milites, cx itinere dcfatigatos: fed aliquoties rcpulfi,pi celiumquerenouantes,demum cxduntur,
fuganturque, & opidum incenditur. Cxfa funreo dieThietmarforum rria mi llia. Hac clade accepta, Regi & Prin-
eip.bus fuppliccs fa&i, veniaque impetrata,in gratiam redierunt: atque ita Thietmarfia, qux annos trecentos, tri-
ginraduos, libertatem fuam armistutataeft, nuncfereniflimoDanixRegi, Fridericoll.parct. Quieam inpro-
uinciam reda&am, Illuftri & Magnificoviro, HenricoRanzonio, Nobili Holfato,gubernandam commifir. Si
quis vberiorem Thietmarfix hiftoriarri defiderat, is Saxonem Grammaticum legat: Saxoniam Crantii; Chronica
Holfatix,Stormarix,Thietmarfixac Vvagrixloannis Peterfen,& Petrum Bokelium. Prodijt ctiam nuper libellus
quidam anonymus Bafilex, ex officina Samuelis Regi j,in quo poftremum hoc bellum,& alia qux ad cognitionem
huius traftus non parum conducunr,defcribuntur.
Porrb, politica Dithmarforum gubernatio talis eft, Habuerunt quadraginta o£to viros, totius Rcgionis prxfi-
dcs.ad hos fingulisparochijsappellatio deuolucbatur. Hiludicium excrcebant. Subac"tisautcm illis, ciim iam diui-
fi fint in duas partes, in fingulis prxcipui eliguntur viri, ex incolis eius terrx x!l. vna cum Prxfcdo, qui plerunq; cft
Doftor fiue LicentiatusIuris. Hi omncshoneftahabentfalaria aPrincipibtiSjadditurquei!lisScriba, necnon In-
ipcttor fiue Prxfes ex nobi li tate Holfatix. Horum alter in parte Regia plerumque cft Prxfeclus Steinburgenfis. Al-
tervero in parte DucisAdolphi, eft Prxfe&usGottorpenfis. Hinunciudicio prxfunt in fingulis partibus,omnefq;
difcutiuntcaufas. Subditistamen liberaconcediturappellatioadPrincipes& Senatores vtriufqueDucatus Stepu-
cenfis, quam Holfatienfis/ed non alterius: Id enim in Capitulatione ita tranfaftum eft, Habuerunt antea ius fcri-
ptum,quodpaululum iammutatum eft, &fecundum iuscommunereformarum compilatumqueabsHenrico
Ranzouio, Vicario, Sigefrido Ranzouio. Dominoquondamin Nienhaus, D.AdamoTratzingero ,& D.trafmo
Kiftemio, fecundum quod iuscaufxdcciduntur,&pcenx delidorum irrogantur. Nullaprxftantfcruitia
Principibus. Sed dc fingulis terrx paludofx iugeribus, tenentur foluere florenum, dc
iugeribus autcm arenofx, dimidiam partem fe-
mcnti dependunt.