DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0149
L V N AE B V R G A-
VNAEBVRGA ciuitas Saxonix infcrioris cclcberrima,cuiusIongitudoeft3LG.i5»M.Lati-
tudo.54.G.fic di&a: vel ab idolo Lunx,quodmonti,qui calcis nomine infignitur, quod ea c >.
piosc ibi eftbditur.totusque ex ea fcrc pauca tantum afperfa tcrra conftct,quondam impofn
fuinvel a fluuiolo prxtcrlabete ciuitatem.qui nuncElmena,Mc tfJmcnotD q:(£uicn£>a> ab vn-
decim riuulis in cum flucntibus,dicitur,olim Luno vel 4unOR> vocatus ab Ifide itcr facifte ad
Gambriuium agnatum loca tcncntem vbi nuncHamburga &Gamma fita funt,qux multis 1 i-
uulis fluminibusque&locis in Marchia Brandenburgenfi &ducatu Luneburgico nomina vel
aproprio nomine,vel a fofma.quaculta fuit, in modum videlicercornicularxLunx, impo-
fuit.Eftquevcro fimilius eiusftatuamonti precclfoimpofiram &culram abinquilinis,quam
quod Iulio C^fari id Chronica Saxonum tribuunt. Hoc idolum.cuifcunque fuerit, ab Egifto
cx feptuaginta difcipulis vno,qui in his oris Euangelium \efu Chrifti propagauit.vel ercttu rurfus ab incolis, ad idolo-
latriam prolapfis, aVVipertoabbateAnglico, Benedi&inxprofeflionis&EpifcopoVerdenfiprimo,deftru&um,&
huncin eodem monte ccenobium in honorem B. Mariae Virginis gloriofxxdificafle^annales VerdenfiumEpifcopo-
rum referuntcirca A.C.incarnati D.CCLXXX.
FuiflevcrohocopidumetiamantequamBardevvicum ab HenricoLcone duce Bauarix &SaxonixPalatinotjue
Rheni ac Electorc deftru&umeft.teftaturhiftoriaCaroliMagni Impcratoriscuiustempore(vrhabetHcrmanusCot-
nerus) VVillam.vel VVilzam princeps Obotritorum, quem in ordinem redegeratlmperator A. a natoChrifto fiflua-
torc D.xxlxxxix.cum exerciium contraSaxoncseidcmadducere veller,oppreflus &interfettuseft, abhiscircaLu-
narburgam A.anatiuitateChriftiD. cccvil EtDitmarusEpifcopus Mersburgenfisachiftoricus, qui vixit tempore
HericiSan&iImperatoris lib 6.Chtonicorum ait; In ciuitateBernhardi(hiceft Benno duxSaxoniaeEle&orprimus &
Dux Lunxburgicus filius Hermanni Bilingi j)£ujnbcrg(qux eft Lunaeburga a patria pronunciatione ita a Ditmaro cnu-
ciata)ditta,eodem anno,aChrifto videlicetincarnato M.xiii.acrisfitmiramutatioarqucmotio & immenfus terrae
hiatus.Hoc ftupet accola & fxpius nunquam vidifle teftatur.Montiitaque etiam tunc Ciuitas quaedam eiufdem nomi-
nis coniun&a fuit.qux pars adhuc nomen a veteri ciuitate retinet.Deftrutta vero Bardevviga, cum intra mcenia ciui-
tatisaflumereturvicusvelpagusSKaeD<[{orp/veteriCiuitati ad Orientcm fitus , adiuftammagnitudincm vrbisop-
p i d um cxcrcui t, circa A.Chrifti M. c x c.
Longobardos Saxones hanc regionem inhabitafle oftendunt vicina loca,a Bardis,qui poftea Longobardi,nomina-
ta: vtpote Bardovvicum,q: bcr Q^abcr ^jtf/qua voccafylumveteresSaxonesfignificauit,&Bardengea, Cathedralis
Ecclefi? Ramefloenfis.randatx ab Ikia muliere pia & honefta, vt eflet quafi afylum Ecclefix Hamburgenfis,a Danis fae-
pius affli&x.pagus in confirmatione Ludouici Germanici ita dittus.
Eft in hac vrbe Salis fons vberrimus Dei Opt.Max.beneficium ingens & admirandum,cuius initium ignoratur qui-
dem,vcrum,in hiftoria Ottonis.I.eius primum fit mentio.Defenfus hiclegitur in Helmoldo hiftoricoab Henrico Lc-
oneduceBauariae &SaxoniaeElectorePalatinoque acPrincipcLunxburgico<ontrafcaturigincs falfasin Oldeslore-
pertas,quas obftrui iuflit.ne Refpublica Lunxburgenfis quid detrimcnti caperet.Sub pronepotc vero eius loanne duce
Lunxburgenfi longe vberiores aquae falfae erupcrunr nouusque fons inuentus eft.priuilegi js. Ciuitas ornata & Ludi c,
queftres in vrbc,qui folito more celebrantur feria quinta ante dics qui a Baccho nomen habent, a patriti js,qui bonis
falinarijs frui cupiunt,inftituti funt circa A.C.M.CCLxix.Muria huius vberrimi fontis olim vrnaingens pendula ad
trabemmobilemantiquiflimxcdlumnaeimpofitamfunibusligata perviros procerae ftaturae prxcipue duos extra&a
eft vfquead A.ChriftiM.D.lxix.quodieMagaritxfacro,SalinxPrxfetto tumtemporisprudentiflimo virodorhino
Georgio Toebingio nunc Confule, mutatio fattaeft, & per Siphonem magnum ad profunditatem putei collocatum
hauftainhuncvfquediem incafasdiftribuiturquinquagintaquatuor,quarumquxlibct continet farraginesquaruor,
inquibus.quodmirum.explumbofadismuriainfufadiesnociesquecoquitur & binis horis maturatus fal indomi-
bus ad hoc fabrefa&is vehiturvelcuilibetementivcnditur,Sartagines ctiam deficientesex ignis ardore, intra dieS
quatuordecim fere,liquefa£tx rurfus refici untur.Omnibus etiam ciuibus & inquilinis muriam ad condiendas carnes
petentibuseaetiamfineprecionondenegatur.Prouentus vero Salinx huius paflim diftributi &ecclefiafticiscontri-
buti funt, vt de bonis falinari js vittitent non tantum Patritij: fed omnes in toto ducatu arque alijs ctiam regionibus,
monaftcrijs inclufx vel facris initiatx perfonx.quxque literis honeftis addi&x lunt,& pr^cipua negotiatio Ciuium ac
Incolarum cft cx eodem bcneficio diuino & maximo.
Monafteriaintramceniaquondam habuithxcVibs.I.adD.MichaelcmordinisD Beneditti, quodinmontcpriuS
fitum fuit,cuius fundamcnta,tefte HermannoCorneroin A.Chriftiincarnari.D.cccciv.iecit; OttoMagnusillcdux
Saxonix patcrHcnrici Aucupis Imperatoris, exxdificatum vero eft ab HermannoBilingioduceSaxonix&dynafta
Lunxburgico.Sccundum D.VirginiMarixconfecratum ordinisS.Francifci.Tertium Vallis facranominaturPrfmd-
ftrarenfium. Quartum Paulicorum nuncin fcholam redattum,in qua pueri in legendo & fcribendo Germanicalin-
guam,ac in Arithmetica inftituuntur.Vnum Virginum facrarum fui t,qu$ Conuentuales ccrulee. funt nominat^.Qui-
bus&Prxpofituraad S.Ioanncm cx Archidiaconaru in tyftxbtflorp fatta& Collcgium Conuenralium fratrumvulgo
tcr€o!ant><6 J^nrrn/annumcraripoffunt.ExhisquodadD.Michaelemeft.in quo&aureaconfpiciturara, fua adhuc
tetinet bona,reliquorum a monachis defertorum Miniftris fcholx,ftudiofis & pauperibus diftribuuntur.
TcmplaAuguftanxConfeflioniaddic\a,fex haber.I.adD.Ioannem.II.D Michaeliconfccraru. III. adD.Lambertfi.
IV.D Nicolaofacrum.V.adD.Virgincm anrcannosquatuordccimexfundamenroexrrucH.VI.S.San&oinfignitum
circa quod & domus in qua paupercs alunrur: quibus addirur Domus mifcricordix vel Nofocomium.
Tora communio diftribura eft,Romano morc.in Ciues,cu patritios tum plebcios &inquilinos. Vigetin ca ac ftoree
Optimxpolitix ratio.ftudia literarum,iuftitia, pax & concordia intcr clerum & Gubernatorcs Reip. quorum fumma
poteftas eft pencs patritios.
Diftat ab Hamburgo feptc.Lubcca dece, Vlcena quinq;,Bergerdorfta quinq;,VVinfena ad Lunam tribus,Brunfuiga
decg& fex miliaribus.In perantiquo Hanfiaticofoedereinter fexprimarias vrbesrcccnfetur.exquarum arbitratu con-
Uentus.vcl totius Hanix,vclaliquarum,pro vt res exigir,Ciuiratum precipuarum indicatur confcribuntur^.Huius vr-
bis clogium breui & eleganti Acroftichidc M.Thomas Ma vverus Paftor quondam ad D.Michaclcm ita cxprcflit.
LunsburguDElUtaberitantetrtbunaL MJVD P61RI LlN^bHbRGH
Vnanimi retinens Verba facrataftat V Nec tu noRiuag&,quagauAts nomine LVNAE,
Nec non iuftitia Neruum venerabile numt N Vrbibus es reliquisperpete laude minor.
AEqualt tribuens AFqua cuift vicE Calcifer eximittsfub mcenibm accubat ipfts,
Barbarus btnc abertt Bona qui rapit vrbibui Acba B Etgignens purumfceta faltna falem.
Vfaferes larga Vtbona cunSapen V QtXerapratereo.Nam funtpulcherrima cunttd,
V.;tpta tibi nunquam Rapiet concordta robu R. Etfadum tota frorftts in vrbe nihil.
Geg precul binc absrtt Grandit & tnft Mago G 42
VNAEBVRGA ciuitas Saxonix infcrioris cclcberrima,cuiusIongitudoeft3LG.i5»M.Lati-
tudo.54.G.fic di&a: vel ab idolo Lunx,quodmonti,qui calcis nomine infignitur, quod ea c >.
piosc ibi eftbditur.totusque ex ea fcrc pauca tantum afperfa tcrra conftct,quondam impofn
fuinvel a fluuiolo prxtcrlabete ciuitatem.qui nuncElmena,Mc tfJmcnotD q:(£uicn£>a> ab vn-
decim riuulis in cum flucntibus,dicitur,olim Luno vel 4unOR> vocatus ab Ifide itcr facifte ad
Gambriuium agnatum loca tcncntem vbi nuncHamburga &Gamma fita funt,qux multis 1 i-
uulis fluminibusque&locis in Marchia Brandenburgenfi &ducatu Luneburgico nomina vel
aproprio nomine,vel a fofma.quaculta fuit, in modum videlicercornicularxLunx, impo-
fuit.Eftquevcro fimilius eiusftatuamonti precclfoimpofiram &culram abinquilinis,quam
quod Iulio C^fari id Chronica Saxonum tribuunt. Hoc idolum.cuifcunque fuerit, ab Egifto
cx feptuaginta difcipulis vno,qui in his oris Euangelium \efu Chrifti propagauit.vel ercttu rurfus ab incolis, ad idolo-
latriam prolapfis, aVVipertoabbateAnglico, Benedi&inxprofeflionis&EpifcopoVerdenfiprimo,deftru&um,&
huncin eodem monte ccenobium in honorem B. Mariae Virginis gloriofxxdificafle^annales VerdenfiumEpifcopo-
rum referuntcirca A.C.incarnati D.CCLXXX.
FuiflevcrohocopidumetiamantequamBardevvicum ab HenricoLcone duce Bauarix &SaxonixPalatinotjue
Rheni ac Electorc deftru&umeft.teftaturhiftoriaCaroliMagni Impcratoriscuiustempore(vrhabetHcrmanusCot-
nerus) VVillam.vel VVilzam princeps Obotritorum, quem in ordinem redegeratlmperator A. a natoChrifto fiflua-
torc D.xxlxxxix.cum exerciium contraSaxoncseidcmadducere veller,oppreflus &interfettuseft, abhiscircaLu-
narburgam A.anatiuitateChriftiD. cccvil EtDitmarusEpifcopus Mersburgenfisachiftoricus, qui vixit tempore
HericiSan&iImperatoris lib 6.Chtonicorum ait; In ciuitateBernhardi(hiceft Benno duxSaxoniaeEle&orprimus &
Dux Lunxburgicus filius Hermanni Bilingi j)£ujnbcrg(qux eft Lunaeburga a patria pronunciatione ita a Ditmaro cnu-
ciata)ditta,eodem anno,aChrifto videlicetincarnato M.xiii.acrisfitmiramutatioarqucmotio & immenfus terrae
hiatus.Hoc ftupet accola & fxpius nunquam vidifle teftatur.Montiitaque etiam tunc Ciuitas quaedam eiufdem nomi-
nis coniun&a fuit.qux pars adhuc nomen a veteri ciuitate retinet.Deftrutta vero Bardevviga, cum intra mcenia ciui-
tatisaflumereturvicusvelpagusSKaeD<[{orp/veteriCiuitati ad Orientcm fitus , adiuftammagnitudincm vrbisop-
p i d um cxcrcui t, circa A.Chrifti M. c x c.
Longobardos Saxones hanc regionem inhabitafle oftendunt vicina loca,a Bardis,qui poftea Longobardi,nomina-
ta: vtpote Bardovvicum,q: bcr Q^abcr ^jtf/qua voccafylumveteresSaxonesfignificauit,&Bardengea, Cathedralis
Ecclefi? Ramefloenfis.randatx ab Ikia muliere pia & honefta, vt eflet quafi afylum Ecclefix Hamburgenfis,a Danis fae-
pius affli&x.pagus in confirmatione Ludouici Germanici ita dittus.
Eft in hac vrbe Salis fons vberrimus Dei Opt.Max.beneficium ingens & admirandum,cuius initium ignoratur qui-
dem,vcrum,in hiftoria Ottonis.I.eius primum fit mentio.Defenfus hiclegitur in Helmoldo hiftoricoab Henrico Lc-
oneduceBauariae &SaxoniaeElectorePalatinoque acPrincipcLunxburgico<ontrafcaturigincs falfasin Oldeslore-
pertas,quas obftrui iuflit.ne Refpublica Lunxburgenfis quid detrimcnti caperet.Sub pronepotc vero eius loanne duce
Lunxburgenfi longe vberiores aquae falfae erupcrunr nouusque fons inuentus eft.priuilegi js. Ciuitas ornata & Ludi c,
queftres in vrbc,qui folito more celebrantur feria quinta ante dics qui a Baccho nomen habent, a patriti js,qui bonis
falinarijs frui cupiunt,inftituti funt circa A.C.M.CCLxix.Muria huius vberrimi fontis olim vrnaingens pendula ad
trabemmobilemantiquiflimxcdlumnaeimpofitamfunibusligata perviros procerae ftaturae prxcipue duos extra&a
eft vfquead A.ChriftiM.D.lxix.quodieMagaritxfacro,SalinxPrxfetto tumtemporisprudentiflimo virodorhino
Georgio Toebingio nunc Confule, mutatio fattaeft, & per Siphonem magnum ad profunditatem putei collocatum
hauftainhuncvfquediem incafasdiftribuiturquinquagintaquatuor,quarumquxlibct continet farraginesquaruor,
inquibus.quodmirum.explumbofadismuriainfufadiesnociesquecoquitur & binis horis maturatus fal indomi-
bus ad hoc fabrefa&is vehiturvelcuilibetementivcnditur,Sartagines ctiam deficientesex ignis ardore, intra dieS
quatuordecim fere,liquefa£tx rurfus refici untur.Omnibus etiam ciuibus & inquilinis muriam ad condiendas carnes
petentibuseaetiamfineprecionondenegatur.Prouentus vero Salinx huius paflim diftributi &ecclefiafticiscontri-
buti funt, vt de bonis falinari js vittitent non tantum Patritij: fed omnes in toto ducatu arque alijs ctiam regionibus,
monaftcrijs inclufx vel facris initiatx perfonx.quxque literis honeftis addi&x lunt,& pr^cipua negotiatio Ciuium ac
Incolarum cft cx eodem bcneficio diuino & maximo.
Monafteriaintramceniaquondam habuithxcVibs.I.adD.MichaelcmordinisD Beneditti, quodinmontcpriuS
fitum fuit,cuius fundamcnta,tefte HermannoCorneroin A.Chriftiincarnari.D.cccciv.iecit; OttoMagnusillcdux
Saxonix patcrHcnrici Aucupis Imperatoris, exxdificatum vero eft ab HermannoBilingioduceSaxonix&dynafta
Lunxburgico.Sccundum D.VirginiMarixconfecratum ordinisS.Francifci.Tertium Vallis facranominaturPrfmd-
ftrarenfium. Quartum Paulicorum nuncin fcholam redattum,in qua pueri in legendo & fcribendo Germanicalin-
guam,ac in Arithmetica inftituuntur.Vnum Virginum facrarum fui t,qu$ Conuentuales ccrulee. funt nominat^.Qui-
bus&Prxpofituraad S.Ioanncm cx Archidiaconaru in tyftxbtflorp fatta& Collcgium Conuenralium fratrumvulgo
tcr€o!ant><6 J^nrrn/annumcraripoffunt.ExhisquodadD.Michaelemeft.in quo&aureaconfpiciturara, fua adhuc
tetinet bona,reliquorum a monachis defertorum Miniftris fcholx,ftudiofis & pauperibus diftribuuntur.
TcmplaAuguftanxConfeflioniaddic\a,fex haber.I.adD.Ioannem.II.D Michaeliconfccraru. III. adD.Lambertfi.
IV.D Nicolaofacrum.V.adD.Virgincm anrcannosquatuordccimexfundamenroexrrucH.VI.S.San&oinfignitum
circa quod & domus in qua paupercs alunrur: quibus addirur Domus mifcricordix vel Nofocomium.
Tora communio diftribura eft,Romano morc.in Ciues,cu patritios tum plebcios &inquilinos. Vigetin ca ac ftoree
Optimxpolitix ratio.ftudia literarum,iuftitia, pax & concordia intcr clerum & Gubernatorcs Reip. quorum fumma
poteftas eft pencs patritios.
Diftat ab Hamburgo feptc.Lubcca dece, Vlcena quinq;,Bergerdorfta quinq;,VVinfena ad Lunam tribus,Brunfuiga
decg& fex miliaribus.In perantiquo Hanfiaticofoedereinter fexprimarias vrbesrcccnfetur.exquarum arbitratu con-
Uentus.vcl totius Hanix,vclaliquarum,pro vt res exigir,Ciuiratum precipuarum indicatur confcribuntur^.Huius vr-
bis clogium breui & eleganti Acroftichidc M.Thomas Ma vverus Paftor quondam ad D.Michaclcm ita cxprcflit.
LunsburguDElUtaberitantetrtbunaL MJVD P61RI LlN^bHbRGH
Vnanimi retinens Verba facrataftat V Nec tu noRiuag&,quagauAts nomine LVNAE,
Nec non iuftitia Neruum venerabile numt N Vrbibus es reliquisperpete laude minor.
AEqualt tribuens AFqua cuift vicE Calcifer eximittsfub mcenibm accubat ipfts,
Barbarus btnc abertt Bona qui rapit vrbibui Acba B Etgignens purumfceta faltna falem.
Vfaferes larga Vtbona cunSapen V QtXerapratereo.Nam funtpulcherrima cunttd,
V.;tpta tibi nunquam Rapiet concordta robu R. Etfadum tota frorftts in vrbe nihil.
Geg precul binc absrtt Grandit & tnft Mago G 42