DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0170
praga;
7(3^? N Germania fita eft Boiemia.Ea fines ab ortu folis ad Marcomannos &Quados,ab oc-
cafu ad Noricos protendit;Meridionale eius plagam Pannonia fuperior, nuc Auftria
di&a,occupat,fKutSaxonica&MifniaSeptentrionalem, Vniuerfam Hercynia lylua
perpetuo ambitu cingit, clauditque circum vndique ad Amphitheatri faciem. Vrbes
habetimmediatcregno fubie&asvltra triginta, reliquasautemPrincipes regni, pri-
mates, Barones, Comites, atquenobilesfibivendicant. Praga.Cafurgis Ptolomso.
Regnicaputcft. Vrbs amplifllma, Praefulum, Principum, &Regum inclyta fedes,
ImperatorisCaroli Quartipatria,adripam Muldauie^uminisanamceniflirna&pa-
tentiflimavalle,inter colles &vineta, c^lo faluberrimo fita,tanta magnitudine,vtv-
na trcs amplifiimas vrbes complettatur,Veterem,Nouam,& Tertiam.quam paruam vocant, a duobus priori-
busflumineMuldauia,difiun£tam,qu?fingul^fuampeculiarcm habentiurifdicl:ionem,fuumquepropriumSe-
natum.Praga verusdextrum latusMuldauixoccupatnnipfavallisplanicieyVniuerfamagnificisadornata ope-
ribus.interquaecclebriorahabentur.Pr.* orium,feuSenatoriadomus,cumturri: laetacuria, cumtemploDei-
paraevirginis: Academia ImperatorisCaroli Quarti,cum alijsnonnullisCollegijs:Emporium Pannicidarura
& pellionum: Curia vetus,vulgo Ri jcha: Duxdomus.quodam regiae.in quarum vna iam cuditur moneta:Xe-
nodo«;hium apud pontem.Taceo multa templa, fuos habentiaparochos.Scholas, quae in huius libri typo, fuis
infignita nominibus,fe felectori diligenti,ob oculos ftatuunt.In turri Praetoriana, eft infigne horologium, cui
par vixintoto orbe terrarum reperiri,rr>ulti,& quidem praeftantesartifices,putant, quantumad artis excellen-
tiam attinet: nam.fi externa fpedtetur forma,elegantiora multa alia inueniri non negant. Continet autem hoC
horologium reuolutionem totiusanni.cum redto curfu Solis &Lunae,numeroque certo menfium atq; dierum
& affignationecalendarij.fcufeftorum integrianni,habensitcm ortum &occafum,meridiemque,altitudinem
So is & Lunae,folftitia,aequationes, quantitates dierum acnoctium.incenfiones, oppofitiones, & quadras Lu-
nae,cumceJefticurfucongruentesiuxtamotum nonfolumnaturalem.fedviolentumquoque.fimiliterortum.
atque occafum n.fignorum Zodiaci.numerum itcm horarum triplicium.videlicet, integri, & dimidij horo-
logij.atquehoraruminaequaiium, feuplanetarumomnitemporeconcordantium, quashorasoftendit,vna&
eademmanusfeuindex, quimobilisexiftens.cumipfofole, devnofignoZodiaciin aliud pervnum gradutrt
fingulistotiusannidiebus, tranfit.Infra fphaeram horologij forinfccuseftaliagrandisfphaera, cuiinfcriptum
eft diarium,fcu calendarium,vbi angelusalaterecollocatus, quotidieprcfentem diem, virgula longa dcmon-
ftrat.Parteea,qua:magisvergitadflumeninfleXum,verfusfeptentrionem, Iudaei fuasfixerunt fedes, quae ma-
gnitudineiuftum opidumatquare poflunt Nouam Pragam a veteri,diftinguit foffa quaedam,olim quidem pro*
funda,& vtrinq; munita muro,fed>quae iam labefattatis mcenibus magna ex parte complanata, in areas & hor-
tos ceffit. Hsec quoque ciuitas,ampla eft, & vltra aliquot nobiles collesprotenditur,quorum vnum S. Carolh,
alterum S. Catharinae, illum Monachorum, hunc monialium fedcm.tertiumS. Apollinaris, quartum Mo-
nafteriumSlauorum: quintumViflehradum appellant.inquoruinaeveteris Arcishodie confpiciuntur , quai
quondam RegumBoiemiae fedesfuit,nuncbellorum ciuiliuminiuria, vafta& pene defolata. Nouam hanc
Pragam Carolus quartuslmperator Boiemiae Rex(VeneeflausinBaprifmateprimumnuncuparus, in Confir-
rnationepoftaRegeFranciaeCarolo.apud qucmpucritiaerudimentaexigit, Caroluscognominatus)primum
cxcitauit.nouis illa remplis.nouisque Sacerdoti js & omnib. rebus vitae neceflari js inftruens. Nam & quos vocat
CanonicosRegulares,&Carmelitas,& Ambrofianos,&Auguftinianos, perfingula contubernia diftributos,
inillaminuexit.Legititemfeorfimcontubernales, quife Sclauoscognominabant, authorem religionisfuae
D.Hieronymumcientes, quemhocnomineCarolus peculiariter veneratus cft, quod inlllirianatusfuerit»
vndcBoiemioriginemtrahunt. Moxfubnomine CarolicollegiumpraetereaSacerdotumconftituit, &alte-
rumadDiuum Apollinarem, exdo&oribus, Sacerdotibus,quialiosquoquefacrasliterasdocere poffent. Ab
vttoquenonlonge abeft arx Vice Gradenfis, quamilledenuo, muro, propugnaculis, crebristurribuscinxif.
Quanquam vna illa turris,quam ponti Pragenfi fuperpofuit, facile alias vincat omnesdecore, elegantia, & ar-
tificio.HuiusCaroli Regis virtutibus & conuerfatione Magnates ac Principes illedti, nouis aedificijs & egregijs
domicilijsPragamexornarunt.IpfeSaxoniaeDux, occupataiuxtaPontem Pragenfem, deconfenfuCaroIia*
rea, domumfibiafundamentisexcitauit, praetercaetera, viuarijsvitreisvfqueadfupremamcontignationem
iubduftis,vtpifcesinillisnatantes,commodiusapraetereuntibusconfpicipoffent, adornatam.Fridericusirem
BurgundiaePrinceps.domumfibiinfignem Pragae e/iificauit, cui facellum D. Martini coniunxit. Nonnulli
autemDucumxdificatasdomusmercabantur.vtinfuopotius, quam inalieno Pragamfaepiflime venientes,
habitarent cum co Caefare.quicum illis feria iocosque,qui venationes & conuiuia, non minore familiaritate,
quam liberalitate&comitateexercebat. Habetquoqueinfignemcuriam, &facras ^des multas. ParuaPraga
finiftrumMuldauiaelatustenct. Eft autem a veteri Praga, in minorem, pons ampliflimus, fupra Muldauiam
quadratofaxoconftrudus,infedccimmagnosarcus,feufornicesporre£tas, habensin aditu, & in exitu duas
infignes turresperuias,quo ponte.in totaEuropa vix eft celebrior alter.fi robur fpedtes.Logitudo huius eft 872.
cubitorum Pragenfium,latitudo,quantum quatuor currus,iuxta fe collocati, occupare poffunt. Minori Pragae
ab vna partc coniungitur opidulum Augezd: ab altera parte collis,in quo.praeter opidum Hradezan, fita eft arx
S.Vcnceilai, quaequcmadmodumdicitur, itaiureoptimohaberidebet, Regia, quippe,non Arcismod6,fed
vrbis potius fpeciem repraefcntare videtur,tantum videlicetloci mcenibus atdificijsque occupat, dignum & tu»
tumRegibusdomiciliumpraebet. Palatiumeftamplifllmum.inlongitudine 2x2. in latitudine 30. pedescort-
tinens: Superne, miro artificio eft cameratum nullaintcrim columnari bafi: feu fulcro fuftentatum . Infernd
pauimentum tam firmum habet,vt aliquod centuriae equitu in co confiftere, & haftis concurrere pofllnt, qua*
lc certamen, feu torneamen, eo in locoexcrcebatur anno 1549. praefente Mauritio,Saxoniae Eledtore. E fubli-
£\i,pendentquatuor candelabra, ex Aurichalco fabrcfatta, magnitudine&opere iliuftria, SenatusNurim»
burgen-
49
7(3^? N Germania fita eft Boiemia.Ea fines ab ortu folis ad Marcomannos &Quados,ab oc-
cafu ad Noricos protendit;Meridionale eius plagam Pannonia fuperior, nuc Auftria
di&a,occupat,fKutSaxonica&MifniaSeptentrionalem, Vniuerfam Hercynia lylua
perpetuo ambitu cingit, clauditque circum vndique ad Amphitheatri faciem. Vrbes
habetimmediatcregno fubie&asvltra triginta, reliquasautemPrincipes regni, pri-
mates, Barones, Comites, atquenobilesfibivendicant. Praga.Cafurgis Ptolomso.
Regnicaputcft. Vrbs amplifllma, Praefulum, Principum, &Regum inclyta fedes,
ImperatorisCaroli Quartipatria,adripam Muldauie^uminisanamceniflirna&pa-
tentiflimavalle,inter colles &vineta, c^lo faluberrimo fita,tanta magnitudine,vtv-
na trcs amplifiimas vrbes complettatur,Veterem,Nouam,& Tertiam.quam paruam vocant, a duobus priori-
busflumineMuldauia,difiun£tam,qu?fingul^fuampeculiarcm habentiurifdicl:ionem,fuumquepropriumSe-
natum.Praga verusdextrum latusMuldauixoccupatnnipfavallisplanicieyVniuerfamagnificisadornata ope-
ribus.interquaecclebriorahabentur.Pr.* orium,feuSenatoriadomus,cumturri: laetacuria, cumtemploDei-
paraevirginis: Academia ImperatorisCaroli Quarti,cum alijsnonnullisCollegijs:Emporium Pannicidarura
& pellionum: Curia vetus,vulgo Ri jcha: Duxdomus.quodam regiae.in quarum vna iam cuditur moneta:Xe-
nodo«;hium apud pontem.Taceo multa templa, fuos habentiaparochos.Scholas, quae in huius libri typo, fuis
infignita nominibus,fe felectori diligenti,ob oculos ftatuunt.In turri Praetoriana, eft infigne horologium, cui
par vixintoto orbe terrarum reperiri,rr>ulti,& quidem praeftantesartifices,putant, quantumad artis excellen-
tiam attinet: nam.fi externa fpedtetur forma,elegantiora multa alia inueniri non negant. Continet autem hoC
horologium reuolutionem totiusanni.cum redto curfu Solis &Lunae,numeroque certo menfium atq; dierum
& affignationecalendarij.fcufeftorum integrianni,habensitcm ortum &occafum,meridiemque,altitudinem
So is & Lunae,folftitia,aequationes, quantitates dierum acnoctium.incenfiones, oppofitiones, & quadras Lu-
nae,cumceJefticurfucongruentesiuxtamotum nonfolumnaturalem.fedviolentumquoque.fimiliterortum.
atque occafum n.fignorum Zodiaci.numerum itcm horarum triplicium.videlicet, integri, & dimidij horo-
logij.atquehoraruminaequaiium, feuplanetarumomnitemporeconcordantium, quashorasoftendit,vna&
eademmanusfeuindex, quimobilisexiftens.cumipfofole, devnofignoZodiaciin aliud pervnum gradutrt
fingulistotiusannidiebus, tranfit.Infra fphaeram horologij forinfccuseftaliagrandisfphaera, cuiinfcriptum
eft diarium,fcu calendarium,vbi angelusalaterecollocatus, quotidieprcfentem diem, virgula longa dcmon-
ftrat.Parteea,qua:magisvergitadflumeninfleXum,verfusfeptentrionem, Iudaei fuasfixerunt fedes, quae ma-
gnitudineiuftum opidumatquare poflunt Nouam Pragam a veteri,diftinguit foffa quaedam,olim quidem pro*
funda,& vtrinq; munita muro,fed>quae iam labefattatis mcenibus magna ex parte complanata, in areas & hor-
tos ceffit. Hsec quoque ciuitas,ampla eft, & vltra aliquot nobiles collesprotenditur,quorum vnum S. Carolh,
alterum S. Catharinae, illum Monachorum, hunc monialium fedcm.tertiumS. Apollinaris, quartum Mo-
nafteriumSlauorum: quintumViflehradum appellant.inquoruinaeveteris Arcishodie confpiciuntur , quai
quondam RegumBoiemiae fedesfuit,nuncbellorum ciuiliuminiuria, vafta& pene defolata. Nouam hanc
Pragam Carolus quartuslmperator Boiemiae Rex(VeneeflausinBaprifmateprimumnuncuparus, in Confir-
rnationepoftaRegeFranciaeCarolo.apud qucmpucritiaerudimentaexigit, Caroluscognominatus)primum
cxcitauit.nouis illa remplis.nouisque Sacerdoti js & omnib. rebus vitae neceflari js inftruens. Nam & quos vocat
CanonicosRegulares,&Carmelitas,& Ambrofianos,&Auguftinianos, perfingula contubernia diftributos,
inillaminuexit.Legititemfeorfimcontubernales, quife Sclauoscognominabant, authorem religionisfuae
D.Hieronymumcientes, quemhocnomineCarolus peculiariter veneratus cft, quod inlllirianatusfuerit»
vndcBoiemioriginemtrahunt. Moxfubnomine CarolicollegiumpraetereaSacerdotumconftituit, &alte-
rumadDiuum Apollinarem, exdo&oribus, Sacerdotibus,quialiosquoquefacrasliterasdocere poffent. Ab
vttoquenonlonge abeft arx Vice Gradenfis, quamilledenuo, muro, propugnaculis, crebristurribuscinxif.
Quanquam vna illa turris,quam ponti Pragenfi fuperpofuit, facile alias vincat omnesdecore, elegantia, & ar-
tificio.HuiusCaroli Regis virtutibus & conuerfatione Magnates ac Principes illedti, nouis aedificijs & egregijs
domicilijsPragamexornarunt.IpfeSaxoniaeDux, occupataiuxtaPontem Pragenfem, deconfenfuCaroIia*
rea, domumfibiafundamentisexcitauit, praetercaetera, viuarijsvitreisvfqueadfupremamcontignationem
iubduftis,vtpifcesinillisnatantes,commodiusapraetereuntibusconfpicipoffent, adornatam.Fridericusirem
BurgundiaePrinceps.domumfibiinfignem Pragae e/iificauit, cui facellum D. Martini coniunxit. Nonnulli
autemDucumxdificatasdomusmercabantur.vtinfuopotius, quam inalieno Pragamfaepiflime venientes,
habitarent cum co Caefare.quicum illis feria iocosque,qui venationes & conuiuia, non minore familiaritate,
quam liberalitate&comitateexercebat. Habetquoqueinfignemcuriam, &facras ^des multas. ParuaPraga
finiftrumMuldauiaelatustenct. Eft autem a veteri Praga, in minorem, pons ampliflimus, fupra Muldauiam
quadratofaxoconftrudus,infedccimmagnosarcus,feufornicesporre£tas, habensin aditu, & in exitu duas
infignes turresperuias,quo ponte.in totaEuropa vix eft celebrior alter.fi robur fpedtes.Logitudo huius eft 872.
cubitorum Pragenfium,latitudo,quantum quatuor currus,iuxta fe collocati, occupare poffunt. Minori Pragae
ab vna partc coniungitur opidulum Augezd: ab altera parte collis,in quo.praeter opidum Hradezan, fita eft arx
S.Vcnceilai, quaequcmadmodumdicitur, itaiureoptimohaberidebet, Regia, quippe,non Arcismod6,fed
vrbis potius fpeciem repraefcntare videtur,tantum videlicetloci mcenibus atdificijsque occupat, dignum & tu»
tumRegibusdomiciliumpraebet. Palatiumeftamplifllmum.inlongitudine 2x2. in latitudine 30. pedescort-
tinens: Superne, miro artificio eft cameratum nullaintcrim columnari bafi: feu fulcro fuftentatum . Infernd
pauimentum tam firmum habet,vt aliquod centuriae equitu in co confiftere, & haftis concurrere pofllnt, qua*
lc certamen, feu torneamen, eo in locoexcrcebatur anno 1549. praefente Mauritio,Saxoniae Eledtore. E fubli-
£\i,pendentquatuor candelabra, ex Aurichalco fabrcfatta, magnitudine&opere iliuftria, SenatusNurim»
burgen-
49