DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0188
C O M A R A-
|^5S3l®§^SVAE funt Arccs,& propugnaculalimitanea, contraTurcarum tyrannidem valdc munita.Iauarinum & Comor>-
J^^l^r^S^raJ^rior.adfiniftramdeflucntisDanubijripamiacetcxtenfa^addextrumlatus annis ibi Panubiuminfluentit,
lP Lw^^« jScui nomen a nigredincCoruus eft, a quo etiamnunc vulgo idiomateGermanico vrbem& Munitionem ipfam,
*!• fefiflgiy Jf^aeb ve'R-aerf, nuncupant, naturaloci valde firma, paludibus enim,Coruo acDanubio, magna ex parte cin<3a.
ju\ ProximaeftComorra,fiueComarium, cum oppidocxiguo Turcicis populationibus firpe vjfUte, nunc tamen
^^a^i^^^tcaftromunitiffimonobile. Quod Fcrdinandus I. Imperator eo loci,magnis fumptibus extruxit ad vicina? re-
gionis tutelam aduerfus barbororum excurfiones, pofuitque in angulo extremo Danubiana: infulx Schuta, vulgo 3}tc (gcbutf/
didtx, velutiin nauis cuiufdam magnx puppi, vbi duo fluminis rami denuo confluunt, & vtramquneripam flrigentes in formam
mucronisexacunt.Hosramosfoffaduclitialata,profunda4ueiungit,cV^ frontecaftrum aboppidofeparat, qux ponte fublicio
verIatiliquetranfitur,<^ofit,vtformaCaftrifittnangularis,fedtanquamiacentisin folo pyramidis. Cuius vt «cumen fafti-
giatum longitudinefupcrat duos inferiores angulos; ita etiam £ tribus propugnaculis, quibus vndiquecaftrum munitur, vnuna
illudadconfluentes ramos,iaimicas terras refpiciens altitudine fublimius, veluti quoddim per fecafleJlufii extenditur in medio
flumine,&litudinefuperataliaduo,qusinreliquisduobusangulis,oppidilatera tutantur. Eius caftri cuflodia Germanis
militibuseft commiffa,qui perpetuo prxfidio illud obtinent, necquifpiara interius facilc" admittitur, ne vel ad vifcendum.Oppi-
dumincoluntcohortesaliquorPannonuro.&vicinamomniexparte regionem ab hoflium incurfiouibus defendunt. In Arcif
auditutnumphaleacMartiumapparet,cernereextantiipaffimin vallis & aggeribus crebra hoftiumcxforumcapita tabeplena,
fudibus infixi. Arcis &Propugnaculorum muri.aggeres, fornices, fpiffitudine & mole fiupendi: latiffima & vafta propugnacula
abomni parte defenforia,tormentts arneis maximis ad hoftes longe" globis ferreis propulfandos, inftru<5ta. Armamentarium cum
raachinis, iaculis,bombardis, telis,&omniapparatu bellico amplum Itemgranaria, & comraea.tuura neceffaria,tuguria &caful*
militum roultx& decenti ordine difpofitx.
Anno M. D. XCIV. Coraariana hxc Arx iTurcis grauiter obfeffa & oppugnata fuitj Cuius quidem obfidionis fucceffum JLtt-
dimigiflerexipfa Arceadamicum quendam fuum Viennam, ita perfcripfit.
Domine&AmiceColende,Pofteaquam exmultis&magnis periculorum vndis, continentem videre,&Vadaattingcre coepi-
mus,omitterenonpoflum,quinrerumnoftraruraftatum,&exantlatoslibores, perpeflasquedifficultates, paucis referam , vt
intelligas, Deum illis cooperari in bonum,qui in mifericordia & auxilio ipfjus pie fperantcs, fideles & cordati gratix Diuiinx co-
operatoresexiftunt. Pofteaquam veteranus&crudelis.Turcicx tyrannidis executorSjnaBaffa, Sultanij Murati Conftantinopo-
litani exercitus Imperator (ignoramus qua arte, nec diuinarealiud poffimus, quam proditione) Iauarinum, fiue Kaab, vicinam
nobis Arcem occupaffet, quxquidero muris ingentibus, foffis, & validioribus propugnaculis, quam noftra Comorra. adep mu-
ntta erat, vt prorfus inexpugnabilis videretur; &nobis confilia fuaftatim innotclcerent, qupdin nos etiam potentiam, tyranni-
d .-mque fuam experiri vellet, maximo metu perculfi fuimus, prxfertim, cum conflanti fema diuulgaretur, noflrum Chriftianum
exe rcitum fufum, diffipatum, &cxfum, & hincauxiliaris fubfidi j expecltatio nobis prxciffa& amputata videretur. Occupato igi-
tur, vt dixi, lauarino, Turcicaruro copiarum ductores,die fextaOctobris, nobis imroinere,& hoftilis^qujtatu* aduentus aducn-
tu.ad obfidionem fe venire dcclanrunt. Sequenti vero die magnis & frequcntibus copiarum viribus, obfidioncm ipfam adornant.
AdquamTartatigensbarbara,agreilis,&ferox, fupraomnemopinionemnoftram, Danubium tranfnatando ftiperantes, rapa-
cem &equeftrem operam hoftibus noftris, innata alioqui feritatc barbaris, pra>Aant,ceIerrimis vtentes equis, in fpecif m quidem
turpibuSjfedadcurfumpromptisIaborumpatientibus.Arci noftrx (bene" difponente Deo) defendendx, Erafrnus Praun, vjr
cordatus&ftrenuus.Sacrs CefiMaieft.Confiliarius, pr3eerat.QuicaptansextemporeconfiIium,ex&vicinoopidulo incauda.
©blongxDanubianasinfuIaSchuta, fito, Chriftianosomnes,cum iumentis, &reculis fuis,in Arcem recipit, & militarc prxfidi-
um auget aliquotGermamcorum fignorum accefsione, quxilluflris & Generofus Dominus Palfi, in tempore nobis aux ilio fiib-
miferat.Turcxftatimpropinquanos obfidionecingunt, & pofteaquam mcenia, immani ac funefto impetu indcfinenter verbe-
raffent, fubito pauore nos opprimere rati, fubmiffo ruftico, qui Sinx Baflse litcras,haftx affixas, offerebat, coiloquium & deditio-
riis tradatum poftulabat. Has Iiteras Gubernator nofter non acceptans,rc(pondit, fe effe Germanum, qui nec Grxcas, nec sdauo-
nicas literas intelligcret, fe a Cxfarc fuo huc miffum, Arcem vt defenderet, & dimicaret cum hofte, non vt cum eo, per literas, col*-
loqueretur. HocexrufticofuoSinaBaffaintelligens, plurib. inlocis,machinarum muraliumexplofionib. nos tcepit impetere,
aggeres, & propugnaculaexcitarefoueas & tranfcnnas vfque ad vallum noftrum deducere, tantifq; virib.& indefefib laborc nobii
imminere,vtvanum&impo(Iibilevideretur,vnicamtantum Arcem, tamfuriofx &laboriofxmultitudinipofie refiftere. Cum
autemintelIigerent,frequentibusexpIofionibus, propugnacula & mxnia noftra fe rumpere nonpoffe, multo ver6 minus iti
planare, vt militarib. iflultib. nos tcntarcnt, mutato confilio, cuniculos agere, & maius propugniculum noflrum fuffodere cce-
perunt,vtiniefiotormentariopuluere,velhacrationeaditumadArcem fibi pararent. Idcum Gubernator nofter Praunius ex
indicijs fufpicaretur, in vallum altius prorepcns, & pronus iacens, de hoftigm conatibus certior effecupicbat.Etecce, crronea,
infxlici cafu, huc volitans,crus & genu cius dexterum grauiter Ixfit, ita, vt non poffetfubfiftere.Interea per exploratorcs certior
fi<2usdeSereniffimiArchiducisMatthixaduentu,quicopiofomiIitenobisconaretur fuccurrere, Ieftica in forum delarus, elc-
gantiorationemilitesconfirmans.facultatem inhoftes&caftraexcurrendipcrmifit. Qualiccntia& oratione Germani fingulari
Istitia affecti, bene mane quadringenti in foffas & munitiones hoftium alacritcr irrunt,& magna ftrage fada, trupdatis fofforibus,
omnibusipforuminftrumentis,&multaprxdaonufti,ad nos, vnicotantumdefiderato, ouantes, redeunr, Turcx, noflrorura
conftantia&fortitudineterriti,deChriftianorumetiamaduentuinftrufti,incenfiscaftris,&obfidione foluta, xxiv. Odobris, ad
pontemfuum(econferunt,quemmediomiliari fupraComorraminDaiJubio^ftrauerant. Vbi cum totoexercitu ad dies quatuor
fubflitiflent tandem.pergratiam&milericordiamDei.reinfeclaodingentis virisamiifis, & intcr hos quibufdam magnx dig-
nitatis, Grxcis, quorura interitum Sina Baffagrauiter tulit, adlauarinum, proh dolor, fuum xxviij O£tob. defatigati & inglorij
redeunt. Prxfidiarij noftri Propugnaculorum & murorum vitia ac fbramina rcparantes, o&ingentos globos ferrcos, fingulos fex
& triginta librarum collegerunt, quibus xdificijs noftris hoftes plurimiim incommodarunt Gubernator deinde nofler Prauni*
us,ex vulnercdebilis,vltimaOctobris Viennam defertur, vbixvij.Nouemb.mortuus,animamDeo rcddidh, Habcs bic obfi-
dionis noftrx breuem & veram hiftoriara, quam Gymnafij veftri Collegis, quxlb comraunici, & Vale.
$$
|^5S3l®§^SVAE funt Arccs,& propugnaculalimitanea, contraTurcarum tyrannidem valdc munita.Iauarinum & Comor>-
J^^l^r^S^raJ^rior.adfiniftramdeflucntisDanubijripamiacetcxtenfa^addextrumlatus annis ibi Panubiuminfluentit,
lP Lw^^« jScui nomen a nigredincCoruus eft, a quo etiamnunc vulgo idiomateGermanico vrbem& Munitionem ipfam,
*!• fefiflgiy Jf^aeb ve'R-aerf, nuncupant, naturaloci valde firma, paludibus enim,Coruo acDanubio, magna ex parte cin<3a.
ju\ ProximaeftComorra,fiueComarium, cum oppidocxiguo Turcicis populationibus firpe vjfUte, nunc tamen
^^a^i^^^tcaftromunitiffimonobile. Quod Fcrdinandus I. Imperator eo loci,magnis fumptibus extruxit ad vicina? re-
gionis tutelam aduerfus barbororum excurfiones, pofuitque in angulo extremo Danubiana: infulx Schuta, vulgo 3}tc (gcbutf/
didtx, velutiin nauis cuiufdam magnx puppi, vbi duo fluminis rami denuo confluunt, & vtramquneripam flrigentes in formam
mucronisexacunt.Hosramosfoffaduclitialata,profunda4ueiungit,cV^ frontecaftrum aboppidofeparat, qux ponte fublicio
verIatiliquetranfitur,<^ofit,vtformaCaftrifittnangularis,fedtanquamiacentisin folo pyramidis. Cuius vt «cumen fafti-
giatum longitudinefupcrat duos inferiores angulos; ita etiam £ tribus propugnaculis, quibus vndiquecaftrum munitur, vnuna
illudadconfluentes ramos,iaimicas terras refpiciens altitudine fublimius, veluti quoddim per fecafleJlufii extenditur in medio
flumine,&litudinefuperataliaduo,qusinreliquisduobusangulis,oppidilatera tutantur. Eius caftri cuflodia Germanis
militibuseft commiffa,qui perpetuo prxfidio illud obtinent, necquifpiara interius facilc" admittitur, ne vel ad vifcendum.Oppi-
dumincoluntcohortesaliquorPannonuro.&vicinamomniexparte regionem ab hoflium incurfiouibus defendunt. In Arcif
auditutnumphaleacMartiumapparet,cernereextantiipaffimin vallis & aggeribus crebra hoftiumcxforumcapita tabeplena,
fudibus infixi. Arcis &Propugnaculorum muri.aggeres, fornices, fpiffitudine & mole fiupendi: latiffima & vafta propugnacula
abomni parte defenforia,tormentts arneis maximis ad hoftes longe" globis ferreis propulfandos, inftru<5ta. Armamentarium cum
raachinis, iaculis,bombardis, telis,&omniapparatu bellico amplum Itemgranaria, & comraea.tuura neceffaria,tuguria &caful*
militum roultx& decenti ordine difpofitx.
Anno M. D. XCIV. Coraariana hxc Arx iTurcis grauiter obfeffa & oppugnata fuitj Cuius quidem obfidionis fucceffum JLtt-
dimigiflerexipfa Arceadamicum quendam fuum Viennam, ita perfcripfit.
Domine&AmiceColende,Pofteaquam exmultis&magnis periculorum vndis, continentem videre,&Vadaattingcre coepi-
mus,omitterenonpoflum,quinrerumnoftraruraftatum,&exantlatoslibores, perpeflasquedifficultates, paucis referam , vt
intelligas, Deum illis cooperari in bonum,qui in mifericordia & auxilio ipfjus pie fperantcs, fideles & cordati gratix Diuiinx co-
operatoresexiftunt. Pofteaquam veteranus&crudelis.Turcicx tyrannidis executorSjnaBaffa, Sultanij Murati Conftantinopo-
litani exercitus Imperator (ignoramus qua arte, nec diuinarealiud poffimus, quam proditione) Iauarinum, fiue Kaab, vicinam
nobis Arcem occupaffet, quxquidero muris ingentibus, foffis, & validioribus propugnaculis, quam noftra Comorra. adep mu-
ntta erat, vt prorfus inexpugnabilis videretur; &nobis confilia fuaftatim innotclcerent, qupdin nos etiam potentiam, tyranni-
d .-mque fuam experiri vellet, maximo metu perculfi fuimus, prxfertim, cum conflanti fema diuulgaretur, noflrum Chriftianum
exe rcitum fufum, diffipatum, &cxfum, & hincauxiliaris fubfidi j expecltatio nobis prxciffa& amputata videretur. Occupato igi-
tur, vt dixi, lauarino, Turcicaruro copiarum ductores,die fextaOctobris, nobis imroinere,& hoftilis^qujtatu* aduentus aducn-
tu.ad obfidionem fe venire dcclanrunt. Sequenti vero die magnis & frequcntibus copiarum viribus, obfidioncm ipfam adornant.
AdquamTartatigensbarbara,agreilis,&ferox, fupraomnemopinionemnoftram, Danubium tranfnatando ftiperantes, rapa-
cem &equeftrem operam hoftibus noftris, innata alioqui feritatc barbaris, pra>Aant,ceIerrimis vtentes equis, in fpecif m quidem
turpibuSjfedadcurfumpromptisIaborumpatientibus.Arci noftrx (bene" difponente Deo) defendendx, Erafrnus Praun, vjr
cordatus&ftrenuus.Sacrs CefiMaieft.Confiliarius, pr3eerat.QuicaptansextemporeconfiIium,ex&vicinoopidulo incauda.
©blongxDanubianasinfuIaSchuta, fito, Chriftianosomnes,cum iumentis, &reculis fuis,in Arcem recipit, & militarc prxfidi-
um auget aliquotGermamcorum fignorum accefsione, quxilluflris & Generofus Dominus Palfi, in tempore nobis aux ilio fiib-
miferat.Turcxftatimpropinquanos obfidionecingunt, & pofteaquam mcenia, immani ac funefto impetu indcfinenter verbe-
raffent, fubito pauore nos opprimere rati, fubmiffo ruftico, qui Sinx Baflse litcras,haftx affixas, offerebat, coiloquium & deditio-
riis tradatum poftulabat. Has Iiteras Gubernator nofter non acceptans,rc(pondit, fe effe Germanum, qui nec Grxcas, nec sdauo-
nicas literas intelligcret, fe a Cxfarc fuo huc miffum, Arcem vt defenderet, & dimicaret cum hofte, non vt cum eo, per literas, col*-
loqueretur. HocexrufticofuoSinaBaffaintelligens, plurib. inlocis,machinarum muraliumexplofionib. nos tcepit impetere,
aggeres, & propugnaculaexcitarefoueas & tranfcnnas vfque ad vallum noftrum deducere, tantifq; virib.& indefefib laborc nobii
imminere,vtvanum&impo(Iibilevideretur,vnicamtantum Arcem, tamfuriofx &laboriofxmultitudinipofie refiftere. Cum
autemintelIigerent,frequentibusexpIofionibus, propugnacula & mxnia noftra fe rumpere nonpoffe, multo ver6 minus iti
planare, vt militarib. iflultib. nos tcntarcnt, mutato confilio, cuniculos agere, & maius propugniculum noflrum fuffodere cce-
perunt,vtiniefiotormentariopuluere,velhacrationeaditumadArcem fibi pararent. Idcum Gubernator nofter Praunius ex
indicijs fufpicaretur, in vallum altius prorepcns, & pronus iacens, de hoftigm conatibus certior effecupicbat.Etecce, crronea,
infxlici cafu, huc volitans,crus & genu cius dexterum grauiter Ixfit, ita, vt non poffetfubfiftere.Interea per exploratorcs certior
fi<2usdeSereniffimiArchiducisMatthixaduentu,quicopiofomiIitenobisconaretur fuccurrere, Ieftica in forum delarus, elc-
gantiorationemilitesconfirmans.facultatem inhoftes&caftraexcurrendipcrmifit. Qualiccntia& oratione Germani fingulari
Istitia affecti, bene mane quadringenti in foffas & munitiones hoftium alacritcr irrunt,& magna ftrage fada, trupdatis fofforibus,
omnibusipforuminftrumentis,&multaprxdaonufti,ad nos, vnicotantumdefiderato, ouantes, redeunr, Turcx, noflrorura
conftantia&fortitudineterriti,deChriftianorumetiamaduentuinftrufti,incenfiscaftris,&obfidione foluta, xxiv. Odobris, ad
pontemfuum(econferunt,quemmediomiliari fupraComorraminDaiJubio^ftrauerant. Vbi cum totoexercitu ad dies quatuor
fubflitiflent tandem.pergratiam&milericordiamDei.reinfeclaodingentis virisamiifis, & intcr hos quibufdam magnx dig-
nitatis, Grxcis, quorura interitum Sina Baffagrauiter tulit, adlauarinum, proh dolor, fuum xxviij O£tob. defatigati & inglorij
redeunt. Prxfidiarij noftri Propugnaculorum & murorum vitia ac fbramina rcparantes, o&ingentos globos ferrcos, fingulos fex
& triginta librarum collegerunt, quibus xdificijs noftris hoftes plurimiim incommodarunt Gubernator deinde nofler Prauni*
us,ex vulnercdebilis,vltimaOctobris Viennam defertur, vbixvij.Nouemb.mortuus,animamDeo rcddidh, Habcs bic obfi-
dionis noftrx breuem & veram hiftoriara, quam Gymnafij veftri Collegis, quxlb comraunici, & Vale.
$$