DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0220
autextenfiorem, aut obfcuriorera haud confpexerit. Raflanus asutefuacumnullam omninolucem haberet,nimirum feneflriititra
completis.&oflijjetiamruinisvepribusqjconueflitis.adeo^vtingreffusabfqjllumine perhorrendus effet, Alfonfum Aragoniae pri-
mumq;N;apolisregem, fjuces,vtinuncfunt,aperui(Teferro, purgafleq; fcribit, qub fine metu per cauernamcommeare liceret. Eam
opcram laudefummadignam, profe&ofatendum eft;ingentienim voluptate lumenoftijs immiflum procul tanquam fidus euntes cer -
nunt,ad quod iter dirig mt. Ego penitus omniacognolcendi ftudio pedibus incedens, prxeuntelucerna, diligentiam &induftriamar-
tificium qui tam dire&e foderepotuiffent vehementer admirabar, ac poftea nonfemel apud curiofos homines quaeftionibus inie-
dtis, qua tandem ratione idaflequi operx potuerint, iti propemodumomnes fentiricomperi:primum, in fummo vertice monris
conftitutum fignum, & ab eo lineim re&am vltro citroq; duftam ad oftiorum in pede cliuiloca: his ita defignatis, inceptam ibi fodina,
acde inadnormamexa&odire&oq; proceffu, abfolutam.Mirabileprofe&o acimmenfumopus eft;quanquamdeaudore fcriptorum
fententi js varietur. zenobius Accieuolus ordinis Prxdicatorum monachus, Grxce Latinecj; doc"tiffimus, in Panegyrico quodam vr-
Jbis Neapolitanx ac ciuium eius, nonnullos a L. Lucullo fa&um, alios, a Baflb dixifle tantum refert. Nos, Cocceum au<3orem exiftima-
mus. /erbisnimirumStrabonisinhaErentes.qui, vtanteacommemorauimuSjCoccciumcauam illam ac lubterraneam viam a Cumis
vsq; Caias, & alteram aPuteoIis adNeapolim feciffe tradit.
Stephanus Vinandus Pighius, in Hercule fuoProdicio, hxc, de ifto montecommentatur.Paufilypus, inquit, mons arduus quide,
vineisattamenpulcherrimisexcultus;& villis, etiam olim, vtexPlinio&alijsconftat,opulentishabitatus;inftarpromontorij procur-
ritinmareSiculum, viam praecIuditinterNeapolim&PuteoIos:quiquidemiummocumIaboremoIeftiaq; viatoribus fuperandus e-
rat, ve! ambitu longo circumeundus; priufquam maiorum induftria perfoderetur.At vero pcr imasradices atque intimavifcera pertu -
fus, viam itinerantibus re6to tramite planam atq; ftcilem aperireccepit. Hinc quidem ab antiquo Grxci montem non inepto vidcntur
infignijflenomine7r«wuuT^appellantes,velutademptoremmoIeftiarum atquelaboris: quocognomine & Iouem ipfum cclebrarunt
Grxci veteres, vtapudSophoclemlegimus.Monsquidempertufuseftad paffus plus minusmille, viaqj pcr fodinara illam patet lata
pedes XII. actotidem alt»: qua, ficuti Straboteftatur, duo contraria plauftra fimul commeare & tranfire poflunt.Speluncamappellatip-
fe, seneca cryptam Neapolitanam: vbi fortem athletarum omnem fe perpeffum icribit ad Lucilium epiftola LVIII. ciim per illam Baijs
Neapalirnrepeteret,Repperitnimirumin vialutic3eromata perabundanter,&inipfacrypta Puteolani pulucris haphen Eandcm ex-
percus imperfionera Carolus Cliuorum Princeps, ciim Anno M. D. LXXXVII. illac traniiret, eiufq; comites, ficuti omnes folent,qui
multi fimul vel pedites, velequites illam tranfeunt. Itaqjcumextenebrisillisflaui prodirent, inuicemintuitinonfine cachinno ad-
mirabantur, excutiendumquefatis reppererunt. Caufla perpetui pulueris iftius in promptueft, quod ventus,autpluuianunquame6
penetret, nihilq; nifi in fpecus oftijs, hume&et. Cum igitur illic puluis motus, vt idem Seneca dicit, in fe volutatur, & fine fpiramento
fitincIufus;iniplos,^quibusincitatuse(t, recidit. Excuius verbisquidemcolligimus, Neronis temporibus nullas fpeluncam iftam
habuiffe luminum feneftras, vel aeris fpiracula, praeterquam in vtrilq; faucibus. Nam carcerem longum & obfcurum vocat Seneca, in
quo nil aliud, quam ipfas tenebras videre eft. Afferit attamen Cornelius Strabo.per montis crepidinem olim feneftras plures varijs lo-
cisexilto lurneninfudiffe. Quibus omnibus demum vel terremotu, velncgligentiatemporumobturatis;tenebras profundas fpelu-
cam longifsimam illam obfediffe, noneft mirum. Hoc quandocontigerit,inobfcuro nuncitem eft. Petrus RaffanusSiculus, Epifco-
pus Lucerinus, anre fua tempora, fcilicet, ante annos centum quinquaginta plus minus foramina, quib. lumen admitteretur.in ea cry-
pta,fuiflenulIateftaturObftru<9asitem fere* ruinis, atquevepribusvtrimquefaucesjvtingreflusabfq; lumine cun&is eflet perhor-
rendus. Tunc Arragonum Regem Alphonfum primum,in poteftatem prouincia redacta, complanaffe, dilataffeq; viam ac fauces; per-
foraflemontisdorfum,atqueduasaperuiflefeneftras,qu3e]umenobIiquumin mediamfpeluncam tx aduerfo nunc infundunt. Tan-
quamnixquxdam infpariafololuxillatranfeuntibusapparetalongerefplcndens in obfcuro, priufquam feneftrae videri poffunt. Efl
itemintenebrofx vix medio Sacellum exiguum excifuminparietefaxeo;inquonocl:edieq;larapasardensviatoribassternxlucis
memoriam fuggerit, nec non in tabula pi<5ta noftram falutem£ virgine matre L>, Maria natam oftendit. Adampliauitopus iramortali-
tatedignum. reftaurauitq;noftramemoria,PetrusToletanus,dumCaroli. V. Imperatorisaufpicijs regnum Neapolitanum admini-
ftrat. Itaque nunctam redto tramite via per montem du&a eft, vticryptam intrantibus, lumen a longe ve!uti fidus quoddam per oftiu
aduerfum refplendeat, ad quod euntes in tenebris iter dirigant: quibus item facile atque iucu^.dum eft, obuios quofque per lumen il-
lud in fpeluncam intrantes, tanquam pigmxos procul, velequites velpeditescernere. Quifnam primus animoXerxeiotam immen-
fumopusaggreffus fuerit,autqu6temporefa<9;um fit,feruntureruditorum varixfententix.Sedprxtereamus vulgifermoneinlulfu,
magicis poetae Virgilij (cuius ante fauces cryptx fepulchrum fuifleplures tradunt) incantamentis iftud artribuentu.Ite eos,quiBaffu,
nefcioquem,eiusau6toremadferunt,cuiusnemo,quodfciam, veterummeminit. NosexftraboneCornelio quidem colligere vide-
mur,atqueis exEdphoro. Homero,Grxcisque fcriptoribusalijs,Cimmeriosantiquiffimospopulos ln illo Campanix trafiu iuxti
Baias lucrinum, atque Auernum in antris atq; fubterraneis fpecubus habitafle, cauernisq; quibufdam inter fe comeantes, effodiffe me-
talla, pertudiflemontes: necnon per facerdotcs fuos necfomantiam, acdiuinationesfuasin fpeluncis profundis excercuiffe, peregri-
nos & aduenas ad inferorum oracula deducendo. Qua gente deleta, Grxcos, qui regionem illam poft incoluere, quiq; Cumas acNea-
polim condidere, Cimmeriorum fodinas illas, vtopinantur plures ad Hypocaufta, thermas, vias, aliosquc varios vfus accommodafle,
NecminusRomanos, Grxcorumexemplo. profua magnificentiaplurimumauxiflefubterraneailla opera,cumiam rerum domini,fe-
ceffusac villasoppidoruminftaribidem exftruerent,atquePuteolanipulueris exijs montibus extradi, rarx virtutesadxdificiorum
flrudturas firmandas, f undamentaque in aquis folidanda, iam innotuiflent. Affirmatautem Strabo, fua quidem xtate cum Auernimo-
tisfaltus aerem corrumpentes excinderet fub AugufloM. Agrippa^tum intcr aliaantiqua, &magnifica opera, fpccum fubterraneum
vfque Cumas effoflum apparuiffe, quem vna cum alia, qux inter Puteolos atqueNeapolim eftCocceium quendam perduxiflefamate-
nebat. Cuius inquit,xtate, fortafsis vfus regionis obtinuit, vt eiufmodi fubterrancx vi3e,cauernasque fierent.Ex eius autem hifce ver-
biseli cimus, diu ante Strabonistempore Cocceiam gentem in Campania floruiffe,cryptannq; didam ibi fuiffe,nec de eius audorequid
aliudtumcerticonftitiffe.Necverifimile mihi videtur,operaL.LuculIi,quxmaxima&fumptuoiafupramodu in ljslocisfecitquo-
rum obcaufam Xerxes togatusaPompeio magno,Tubcrone, Cicerone, caeteris principibus vrbisappellatus fuit,Straboniignotafuif-
fe. Quapropter nec in eorum iententiam pedibus eo, qui volunt ab ipfo propter villam fuam ibidemPaufilypum perfoffum: errore du-
<Si, quod a Marco Varrone, Plinio, atq; alijs memoria: proditum fit, a Lucullo montem iuxtaNcapolim maiore impendio, quam
villamfuam aedificauerat, exilium effe. Sed in quem vium? quxfo.Non vt iter viatoribus commodum faceretfed vt
euripum aperiret, ac Maris vndas cum placeret, pifcinis fuis immitteret: vtiquepifcibus per
viuaria tam seftate, quam hyeme commodasftationes intr»
moncis cauernas pararet.
/
\ -
completis.&oflijjetiamruinisvepribusqjconueflitis.adeo^vtingreffusabfqjllumine perhorrendus effet, Alfonfum Aragoniae pri-
mumq;N;apolisregem, fjuces,vtinuncfunt,aperui(Teferro, purgafleq; fcribit, qub fine metu per cauernamcommeare liceret. Eam
opcram laudefummadignam, profe&ofatendum eft;ingentienim voluptate lumenoftijs immiflum procul tanquam fidus euntes cer -
nunt,ad quod iter dirig mt. Ego penitus omniacognolcendi ftudio pedibus incedens, prxeuntelucerna, diligentiam &induftriamar-
tificium qui tam dire&e foderepotuiffent vehementer admirabar, ac poftea nonfemel apud curiofos homines quaeftionibus inie-
dtis, qua tandem ratione idaflequi operx potuerint, iti propemodumomnes fentiricomperi:primum, in fummo vertice monris
conftitutum fignum, & ab eo lineim re&am vltro citroq; duftam ad oftiorum in pede cliuiloca: his ita defignatis, inceptam ibi fodina,
acde inadnormamexa&odire&oq; proceffu, abfolutam.Mirabileprofe&o acimmenfumopus eft;quanquamdeaudore fcriptorum
fententi js varietur. zenobius Accieuolus ordinis Prxdicatorum monachus, Grxce Latinecj; doc"tiffimus, in Panegyrico quodam vr-
Jbis Neapolitanx ac ciuium eius, nonnullos a L. Lucullo fa&um, alios, a Baflb dixifle tantum refert. Nos, Cocceum au<3orem exiftima-
mus. /erbisnimirumStrabonisinhaErentes.qui, vtanteacommemorauimuSjCoccciumcauam illam ac lubterraneam viam a Cumis
vsq; Caias, & alteram aPuteoIis adNeapolim feciffe tradit.
Stephanus Vinandus Pighius, in Hercule fuoProdicio, hxc, de ifto montecommentatur.Paufilypus, inquit, mons arduus quide,
vineisattamenpulcherrimisexcultus;& villis, etiam olim, vtexPlinio&alijsconftat,opulentishabitatus;inftarpromontorij procur-
ritinmareSiculum, viam praecIuditinterNeapolim&PuteoIos:quiquidemiummocumIaboremoIeftiaq; viatoribus fuperandus e-
rat, ve! ambitu longo circumeundus; priufquam maiorum induftria perfoderetur.At vero pcr imasradices atque intimavifcera pertu -
fus, viam itinerantibus re6to tramite planam atq; ftcilem aperireccepit. Hinc quidem ab antiquo Grxci montem non inepto vidcntur
infignijflenomine7r«wuuT^appellantes,velutademptoremmoIeftiarum atquelaboris: quocognomine & Iouem ipfum cclebrarunt
Grxci veteres, vtapudSophoclemlegimus.Monsquidempertufuseftad paffus plus minusmille, viaqj pcr fodinara illam patet lata
pedes XII. actotidem alt»: qua, ficuti Straboteftatur, duo contraria plauftra fimul commeare & tranfire poflunt.Speluncamappellatip-
fe, seneca cryptam Neapolitanam: vbi fortem athletarum omnem fe perpeffum icribit ad Lucilium epiftola LVIII. ciim per illam Baijs
Neapalirnrepeteret,Repperitnimirumin vialutic3eromata perabundanter,&inipfacrypta Puteolani pulucris haphen Eandcm ex-
percus imperfionera Carolus Cliuorum Princeps, ciim Anno M. D. LXXXVII. illac traniiret, eiufq; comites, ficuti omnes folent,qui
multi fimul vel pedites, velequites illam tranfeunt. Itaqjcumextenebrisillisflaui prodirent, inuicemintuitinonfine cachinno ad-
mirabantur, excutiendumquefatis reppererunt. Caufla perpetui pulueris iftius in promptueft, quod ventus,autpluuianunquame6
penetret, nihilq; nifi in fpecus oftijs, hume&et. Cum igitur illic puluis motus, vt idem Seneca dicit, in fe volutatur, & fine fpiramento
fitincIufus;iniplos,^quibusincitatuse(t, recidit. Excuius verbisquidemcolligimus, Neronis temporibus nullas fpeluncam iftam
habuiffe luminum feneftras, vel aeris fpiracula, praeterquam in vtrilq; faucibus. Nam carcerem longum & obfcurum vocat Seneca, in
quo nil aliud, quam ipfas tenebras videre eft. Afferit attamen Cornelius Strabo.per montis crepidinem olim feneftras plures varijs lo-
cisexilto lurneninfudiffe. Quibus omnibus demum vel terremotu, velncgligentiatemporumobturatis;tenebras profundas fpelu-
cam longifsimam illam obfediffe, noneft mirum. Hoc quandocontigerit,inobfcuro nuncitem eft. Petrus RaffanusSiculus, Epifco-
pus Lucerinus, anre fua tempora, fcilicet, ante annos centum quinquaginta plus minus foramina, quib. lumen admitteretur.in ea cry-
pta,fuiflenulIateftaturObftru<9asitem fere* ruinis, atquevepribusvtrimquefaucesjvtingreflusabfq; lumine cun&is eflet perhor-
rendus. Tunc Arragonum Regem Alphonfum primum,in poteftatem prouincia redacta, complanaffe, dilataffeq; viam ac fauces; per-
foraflemontisdorfum,atqueduasaperuiflefeneftras,qu3e]umenobIiquumin mediamfpeluncam tx aduerfo nunc infundunt. Tan-
quamnixquxdam infpariafololuxillatranfeuntibusapparetalongerefplcndens in obfcuro, priufquam feneftrae videri poffunt. Efl
itemintenebrofx vix medio Sacellum exiguum excifuminparietefaxeo;inquonocl:edieq;larapasardensviatoribassternxlucis
memoriam fuggerit, nec non in tabula pi<5ta noftram falutem£ virgine matre L>, Maria natam oftendit. Adampliauitopus iramortali-
tatedignum. reftaurauitq;noftramemoria,PetrusToletanus,dumCaroli. V. Imperatorisaufpicijs regnum Neapolitanum admini-
ftrat. Itaque nunctam redto tramite via per montem du&a eft, vticryptam intrantibus, lumen a longe ve!uti fidus quoddam per oftiu
aduerfum refplendeat, ad quod euntes in tenebris iter dirigant: quibus item facile atque iucu^.dum eft, obuios quofque per lumen il-
lud in fpeluncam intrantes, tanquam pigmxos procul, velequites velpeditescernere. Quifnam primus animoXerxeiotam immen-
fumopusaggreffus fuerit,autqu6temporefa<9;um fit,feruntureruditorum varixfententix.Sedprxtereamus vulgifermoneinlulfu,
magicis poetae Virgilij (cuius ante fauces cryptx fepulchrum fuifleplures tradunt) incantamentis iftud artribuentu.Ite eos,quiBaffu,
nefcioquem,eiusau6toremadferunt,cuiusnemo,quodfciam, veterummeminit. NosexftraboneCornelio quidem colligere vide-
mur,atqueis exEdphoro. Homero,Grxcisque fcriptoribusalijs,Cimmeriosantiquiffimospopulos ln illo Campanix trafiu iuxti
Baias lucrinum, atque Auernum in antris atq; fubterraneis fpecubus habitafle, cauernisq; quibufdam inter fe comeantes, effodiffe me-
talla, pertudiflemontes: necnon per facerdotcs fuos necfomantiam, acdiuinationesfuasin fpeluncis profundis excercuiffe, peregri-
nos & aduenas ad inferorum oracula deducendo. Qua gente deleta, Grxcos, qui regionem illam poft incoluere, quiq; Cumas acNea-
polim condidere, Cimmeriorum fodinas illas, vtopinantur plures ad Hypocaufta, thermas, vias, aliosquc varios vfus accommodafle,
NecminusRomanos, Grxcorumexemplo. profua magnificentiaplurimumauxiflefubterraneailla opera,cumiam rerum domini,fe-
ceffusac villasoppidoruminftaribidem exftruerent,atquePuteolanipulueris exijs montibus extradi, rarx virtutesadxdificiorum
flrudturas firmandas, f undamentaque in aquis folidanda, iam innotuiflent. Affirmatautem Strabo, fua quidem xtate cum Auernimo-
tisfaltus aerem corrumpentes excinderet fub AugufloM. Agrippa^tum intcr aliaantiqua, &magnifica opera, fpccum fubterraneum
vfque Cumas effoflum apparuiffe, quem vna cum alia, qux inter Puteolos atqueNeapolim eftCocceium quendam perduxiflefamate-
nebat. Cuius inquit,xtate, fortafsis vfus regionis obtinuit, vt eiufmodi fubterrancx vi3e,cauernasque fierent.Ex eius autem hifce ver-
biseli cimus, diu ante Strabonistempore Cocceiam gentem in Campania floruiffe,cryptannq; didam ibi fuiffe,nec de eius audorequid
aliudtumcerticonftitiffe.Necverifimile mihi videtur,operaL.LuculIi,quxmaxima&fumptuoiafupramodu in ljslocisfecitquo-
rum obcaufam Xerxes togatusaPompeio magno,Tubcrone, Cicerone, caeteris principibus vrbisappellatus fuit,Straboniignotafuif-
fe. Quapropter nec in eorum iententiam pedibus eo, qui volunt ab ipfo propter villam fuam ibidemPaufilypum perfoffum: errore du-
<Si, quod a Marco Varrone, Plinio, atq; alijs memoria: proditum fit, a Lucullo montem iuxtaNcapolim maiore impendio, quam
villamfuam aedificauerat, exilium effe. Sed in quem vium? quxfo.Non vt iter viatoribus commodum faceretfed vt
euripum aperiret, ac Maris vndas cum placeret, pifcinis fuis immitteret: vtiquepifcibus per
viuaria tam seftate, quam hyeme commodasftationes intr»
moncis cauernas pararet.
/
\ -