DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.16956#0230
C A T A N A>
A T A N A,vetuftiflima Sicilig vrbs,Gra:cis atque Latinis commendata Scriptoribus, vna
fui parte mari aluitur.caeteris ad radices Aetng.cui fubeft,cxteditur.Hec a Chalcidenfibus,
qui Naxum inSiciliaaedificauerant,anno mundi 4462. vtin fupputationibus Eufebiusre-
fert,& Septimo poft Syracufas.ab Archia occupatas,condita eft,lib.6 tefte Thucydide. An-
no enim nono.poft Naxum extructam, cum loca Naxi vrbis Chalcidenfibus habirationi
minus apta viderentur, quod paludum ac fluminum ex Aetna orientium, eruptionibus,
quibus cceli inclementia excitabatur,eflen t obnoxia,(prout etiam hodie funt)Theocles &
Chalcidenfiummaximapars, e i>iaxo rranfmigranr.es, hoclocodelecto, fedespofuerunt,
vrbemque a Catano duce(vt a Gracis accepimus)Catanam appellauerunt: licet 1 hucidi-
dcs Euarchuni.iv^uaumCoionjaead cam extruendam, authoremfuiflefcribat. Suntquiafitupotius, quod ni-
mirum fub alto monte iaceat,eam denominatam vclint. Nam Catena, Graece, fub alto.eft Latine. Proceifu vero
temporis.cum Hiero.feniorSyracufanorumTyrannus,vrbem Catanam fuperaflet, expulfisCatanenfibus,decem
Megarenfium,Geloum,i»yracufiorumquemilhbu5,magnaquoquefinitimorum agrorum parte, in capitadiftri-
buta,eam habitandamdedit.Quamcum Doricis, Lacomeisqueiegibusexornaffet,vtl.9.Diodorus, &1. 6. Srrabo
memorant.quonoua?quafi vrbis conditor videretur, abiogatoCatanaenomine, Aetnam appellauit, cuiusetiam
non ty rannum.no &egem,fed habitarorem,ciuemcj ue fefe falutari voluir. Vnde & in certaminibus.quibus fupera-
uerat,victor,non v^atanaeum fe,autSyracufium,fed Aetnaeum,nouaambitione,proclamariiubebat,vrPindarusin
Olympijs&Pyrhijstradit.Huicvrbi.Hiero Chromuim,quemobfingularemmodeftiam,probitatem,acfortitudi-
nem plurimum diligebat,gubernatorem praefecir: qui & ipfe in Pyrhi js vittor, Aetnaeus,eodem Pindaro tefte, pro-
mulgatuseft,Catanenfes veropatriaexutos.in Leontinos rranfcnpfit,eamqueillisfedemconftituit, iuffirque, vt
cum incolis& ciuibus,eam vrbem incolerent.Id autem ab Hkronepropterea factumeft, vt idonea ac fidafibi ad
emergentes neceffitates fubfidia quam paratilfima haberet,&,vt ex hac vrbe decem millium colonorum quafi a fe
condita,praemia, laudesque heroicas aflequcretur.Moriensdeinde apud hanc vrbcm,&farofunctus,non minores
funeris honoresna&us eft,quam fi vrbis conditor fuiflet.Verum prifci illi Catanenfes.quosin Leontinos tranfcri-
pferat.vt eum mortuum audierunt,patriae amifl^ defiderio Catanam reuerfi,profligatis nouis colonis.tumulocjuc
tyranniterrxexxquato,vrbifuae priftinumCatanamm nomen, Aetnoabohto rettituerunt. HaecautemCatanaci-
uitas.antiquitus ad eam oram,qua Naxus petitur, infignem portum habebat: qui Aetneprofluuiopoftmodum ob-
rutus, vaftifllmis lapidibus plenus hodie confpicitur.Tria praeterea Theatra memoratu digna erant in ea, quorum
ruinae adhuc vifuntur. Quippe, muripars, qux Leontinos fpettat, maximi theatriexnigroquadratoque lapide
ftrufti, cui conrigua eft,pra2clarx adhuc magniricenriae monumenra exhibei. Alterum, iuxtaStefichoream, quam
nunc Acidis portam appellant,in huncvfquediem.admiratione non indigna,fui yeftigia reliquit. Tertium Cata-
nae, intra vrbcmpropeaedem D. Auguftini, fpe&andas huculque reliquias monftrar.Aedes quoquecomplures,dijs
veteris fuperftitionis facrae,hac in vrbe olim erant.Sed praeter caeteras Cereri religiofiffima, Sacrarium (in Verrem
inquit Cic.)apud Catanenfes erat Cereris,eadcm rcligione.qua Romae,qua in caeteris locis, qua propein toto orbe
terrarum. In eo facrario, ininrimofignumerat Cercris perantiqnum: quod viri non modo, quideflet, fed necfle
quidem fciebant, aditusnamqueinidfacrarium, noneratviris : quoniamfacrapermulieres ac virgines con-
ficifolebant. hucufqueCicero. Sacrariumid exrraporram vrbis, quamRegiamvocant, fitumerar, vbiturris
eft hodie Epifcopo infcripta: cuius mira adhuc vifuntur monumenta, fuperftrufraeiam Spiritui fancto aediculaein-
clufa.GymnafiumhabebatCatanahoneftarumdifciplinarumftudio celeberrimum, quodM. Mareellus, captis
Syracufis,erexit,PlutarchoinMarceilo:cuiuspromcenibus nonlongealittore cernuntur ruinae.Therma&quoque
erantin hac vrbc,cum columnis&epiftylijs,marmoreis ornatiffimae: quas,vbi nunc D. Agathae vetuseftfanum,
fuifle,Catanenfes,amaioribus permanusinftru&i.aifirmanr.Exhac praeterea vrbe a M. Valerio MeflalaCof pri-
mobello Punico Siciliam rurbante,horologij vfus Roraam eftadductus.Plinio I.7.C.60. Aquaeductus ex quadrato
&nigrolapide,a vigintifermep.m. exfonte.cui vernaculeButtahodienomen eft, qui non longe a Paternione o-
pido,iuxta monafterium D.Mariae Licodiaeemergir,in vrbem affluentilfime,prifcaxtate,perpilas arcuscjue aquas
deducebant. Quorummagna&integramoies,nequ.e inferiorea.quaeRomae eft,adhuccernirur: licet dum para-
rem haecedere,adnouavrbispropugnaculaftruenda, non parumdiminuraacdirutafuerit. Catanam vrbem prif-
co tempore equcftri militia.ac eruditione,opibusque fuifle infignem,Pindarus, cum ab equiratu,diuitijs,& fapien-
tia Catanenfes extollit,in Nemeis ode non fcribir.Quam & locuplerem,honeftam & copiofam,in Verrem Cicero
commemorar. In hac vrbe (codem authore) &fummusProardiorummagiftrarus fuit. Claruit olim & illu-
ftrium virorum fepulchris. Quorum longior commemoratio , breuitatis ftudio , in lndicem huius operis,
relata.
Catana,poflquam Sicilia.captis Siracufis,fa&a eft Romanorum Prouincia,a Sexro Pompeiocum reliquis Sicilie;
ciuitatibus.vaftataeft: quam deindeCaefar AUguftus(vt lib.6.Strabo memorat)reftiruit. Iterum tameneam Frede-
ricusSecundus Rom. Imperator,Siciliaehuiusnominisprimus Rcx, quod ab eo deftiuiflet, foloferesquauit: ar-
cemqueinea quaeadhucextat,in rebellionisformidinem pofuit. Quipcenitentibuspofteaacfupplicibusciuibus
indulfit,vt vrbem ftrudtura humili,ac lutea reftituerenr. Cuius deinceps mcenibus Fredericus Aragonius, Secun-
dus huius nominisSicilia? Rex,quemterriumfalsoappellanr,turresaddidit.Martinusmox.vtdomos, qua vellent
altitudine,ornatu ac magnificentia.calceque firmarent,conceflit.Poftea vcrd Carolus Quintus C.Secundushuius
nominis,Sicili^Rex,Catanam mcenibus.&propugnaculismunitiffimis.magnificentiffimamreddidit.Kuper An-
noSalutisM D.LlIII Menfe Maio,apudCatanam, in fodiendolittoreapud portumcognomenroSaracenum, in
tabula marmorea quadrupedali,Fiduis apud Graecos Trinomius, veteris fuperftitionis Deus, tribus his nom i nibus
appella-
69
1
A T A N A,vetuftiflima Sicilig vrbs,Gra:cis atque Latinis commendata Scriptoribus, vna
fui parte mari aluitur.caeteris ad radices Aetng.cui fubeft,cxteditur.Hec a Chalcidenfibus,
qui Naxum inSiciliaaedificauerant,anno mundi 4462. vtin fupputationibus Eufebiusre-
fert,& Septimo poft Syracufas.ab Archia occupatas,condita eft,lib.6 tefte Thucydide. An-
no enim nono.poft Naxum extructam, cum loca Naxi vrbis Chalcidenfibus habirationi
minus apta viderentur, quod paludum ac fluminum ex Aetna orientium, eruptionibus,
quibus cceli inclementia excitabatur,eflen t obnoxia,(prout etiam hodie funt)Theocles &
Chalcidenfiummaximapars, e i>iaxo rranfmigranr.es, hoclocodelecto, fedespofuerunt,
vrbemque a Catano duce(vt a Gracis accepimus)Catanam appellauerunt: licet 1 hucidi-
dcs Euarchuni.iv^uaumCoionjaead cam extruendam, authoremfuiflefcribat. Suntquiafitupotius, quod ni-
mirum fub alto monte iaceat,eam denominatam vclint. Nam Catena, Graece, fub alto.eft Latine. Proceifu vero
temporis.cum Hiero.feniorSyracufanorumTyrannus,vrbem Catanam fuperaflet, expulfisCatanenfibus,decem
Megarenfium,Geloum,i»yracufiorumquemilhbu5,magnaquoquefinitimorum agrorum parte, in capitadiftri-
buta,eam habitandamdedit.Quamcum Doricis, Lacomeisqueiegibusexornaffet,vtl.9.Diodorus, &1. 6. Srrabo
memorant.quonoua?quafi vrbis conditor videretur, abiogatoCatanaenomine, Aetnam appellauit, cuiusetiam
non ty rannum.no &egem,fed habitarorem,ciuemcj ue fefe falutari voluir. Vnde & in certaminibus.quibus fupera-
uerat,victor,non v^atanaeum fe,autSyracufium,fed Aetnaeum,nouaambitione,proclamariiubebat,vrPindarusin
Olympijs&Pyrhijstradit.Huicvrbi.Hiero Chromuim,quemobfingularemmodeftiam,probitatem,acfortitudi-
nem plurimum diligebat,gubernatorem praefecir: qui & ipfe in Pyrhi js vittor, Aetnaeus,eodem Pindaro tefte, pro-
mulgatuseft,Catanenfes veropatriaexutos.in Leontinos rranfcnpfit,eamqueillisfedemconftituit, iuffirque, vt
cum incolis& ciuibus,eam vrbem incolerent.Id autem ab Hkronepropterea factumeft, vt idonea ac fidafibi ad
emergentes neceffitates fubfidia quam paratilfima haberet,&,vt ex hac vrbe decem millium colonorum quafi a fe
condita,praemia, laudesque heroicas aflequcretur.Moriensdeinde apud hanc vrbcm,&farofunctus,non minores
funeris honoresna&us eft,quam fi vrbis conditor fuiflet.Verum prifci illi Catanenfes.quosin Leontinos tranfcri-
pferat.vt eum mortuum audierunt,patriae amifl^ defiderio Catanam reuerfi,profligatis nouis colonis.tumulocjuc
tyranniterrxexxquato,vrbifuae priftinumCatanamm nomen, Aetnoabohto rettituerunt. HaecautemCatanaci-
uitas.antiquitus ad eam oram,qua Naxus petitur, infignem portum habebat: qui Aetneprofluuiopoftmodum ob-
rutus, vaftifllmis lapidibus plenus hodie confpicitur.Tria praeterea Theatra memoratu digna erant in ea, quorum
ruinae adhuc vifuntur. Quippe, muripars, qux Leontinos fpettat, maximi theatriexnigroquadratoque lapide
ftrufti, cui conrigua eft,pra2clarx adhuc magniricenriae monumenra exhibei. Alterum, iuxtaStefichoream, quam
nunc Acidis portam appellant,in huncvfquediem.admiratione non indigna,fui yeftigia reliquit. Tertium Cata-
nae, intra vrbcmpropeaedem D. Auguftini, fpe&andas huculque reliquias monftrar.Aedes quoquecomplures,dijs
veteris fuperftitionis facrae,hac in vrbe olim erant.Sed praeter caeteras Cereri religiofiffima, Sacrarium (in Verrem
inquit Cic.)apud Catanenfes erat Cereris,eadcm rcligione.qua Romae,qua in caeteris locis, qua propein toto orbe
terrarum. In eo facrario, ininrimofignumerat Cercris perantiqnum: quod viri non modo, quideflet, fed necfle
quidem fciebant, aditusnamqueinidfacrarium, noneratviris : quoniamfacrapermulieres ac virgines con-
ficifolebant. hucufqueCicero. Sacrariumid exrraporram vrbis, quamRegiamvocant, fitumerar, vbiturris
eft hodie Epifcopo infcripta: cuius mira adhuc vifuntur monumenta, fuperftrufraeiam Spiritui fancto aediculaein-
clufa.GymnafiumhabebatCatanahoneftarumdifciplinarumftudio celeberrimum, quodM. Mareellus, captis
Syracufis,erexit,PlutarchoinMarceilo:cuiuspromcenibus nonlongealittore cernuntur ruinae.Therma&quoque
erantin hac vrbc,cum columnis&epiftylijs,marmoreis ornatiffimae: quas,vbi nunc D. Agathae vetuseftfanum,
fuifle,Catanenfes,amaioribus permanusinftru&i.aifirmanr.Exhac praeterea vrbe a M. Valerio MeflalaCof pri-
mobello Punico Siciliam rurbante,horologij vfus Roraam eftadductus.Plinio I.7.C.60. Aquaeductus ex quadrato
&nigrolapide,a vigintifermep.m. exfonte.cui vernaculeButtahodienomen eft, qui non longe a Paternione o-
pido,iuxta monafterium D.Mariae Licodiaeemergir,in vrbem affluentilfime,prifcaxtate,perpilas arcuscjue aquas
deducebant. Quorummagna&integramoies,nequ.e inferiorea.quaeRomae eft,adhuccernirur: licet dum para-
rem haecedere,adnouavrbispropugnaculaftruenda, non parumdiminuraacdirutafuerit. Catanam vrbem prif-
co tempore equcftri militia.ac eruditione,opibusque fuifle infignem,Pindarus, cum ab equiratu,diuitijs,& fapien-
tia Catanenfes extollit,in Nemeis ode non fcribir.Quam & locuplerem,honeftam & copiofam,in Verrem Cicero
commemorar. In hac vrbe (codem authore) &fummusProardiorummagiftrarus fuit. Claruit olim & illu-
ftrium virorum fepulchris. Quorum longior commemoratio , breuitatis ftudio , in lndicem huius operis,
relata.
Catana,poflquam Sicilia.captis Siracufis,fa&a eft Romanorum Prouincia,a Sexro Pompeiocum reliquis Sicilie;
ciuitatibus.vaftataeft: quam deindeCaefar AUguftus(vt lib.6.Strabo memorat)reftiruit. Iterum tameneam Frede-
ricusSecundus Rom. Imperator,Siciliaehuiusnominisprimus Rcx, quod ab eo deftiuiflet, foloferesquauit: ar-
cemqueinea quaeadhucextat,in rebellionisformidinem pofuit. Quipcenitentibuspofteaacfupplicibusciuibus
indulfit,vt vrbem ftrudtura humili,ac lutea reftituerenr. Cuius deinceps mcenibus Fredericus Aragonius, Secun-
dus huius nominisSicilia? Rex,quemterriumfalsoappellanr,turresaddidit.Martinusmox.vtdomos, qua vellent
altitudine,ornatu ac magnificentia.calceque firmarent,conceflit.Poftea vcrd Carolus Quintus C.Secundushuius
nominis,Sicili^Rex,Catanam mcenibus.&propugnaculismunitiffimis.magnificentiffimamreddidit.Kuper An-
noSalutisM D.LlIII Menfe Maio,apudCatanam, in fodiendolittoreapud portumcognomenroSaracenum, in
tabula marmorea quadrupedali,Fiduis apud Graecos Trinomius, veteris fuperftitionis Deus, tribus his nom i nibus
appella-
69
1