DOI Artikel:
Miziołek, Jerzy: Wokół tematów i źródeł inspiracji: O roli Uniwersytetu Warszawskiego w tworzeniu kultury artystycznej Warszawy
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.23829#0173
Jerzy Miziołek
Wokół tematów i źródeł inspiracji
O roli Uniwersytetu Warszawskiego w tworzeniu kultury artystycznej Warszawy
owstanie Uniwersytetu Warszawskiego było
wielkim wydarzeniem nie tylko w dziejach na-
uki polskiej, ale także w dziejach polskiej sztu-
ki. Za sprawą Oddziału Sztuk Pięknych — pierwszej
warszawskiej szkoły artystycznej — w murach Uniwer-
sytetu Królewsko-Warszawskiego narodził się ogrom-
nie ważny segment polskiej sztuki narodowej. Niemal
bowiem do początków XIX wieku trzeba mówić u nas
raczej nie o sztuce polskiej, a o polskiej kulturze artysty-
cznej. Dzieła sztuki wykonywali bowiem w I Rzeczpos-
politej głównie artyści obcego pochodzenia. Tworzyli
oni wprawdzie na zamówienie polskich mecenasów,
często nawet z ich wielkim udziałem, jak to miało
miejsce m.in. w przypadku Zygmunta Starego czy Jana
III Sobieskiego, ale przybywali do Polski jako uformo-
wani już artyści, wykształceni we Florencji, Rzymie,
Wenecji, Paryżu czy Dreźnie. Procent domorosłych
twórców, takich jak Jan Michałowicz z Urzędowa, Je-
rzy Eleuter Siemiginowski czy Szymon Czechowicz
aż po czasy Stanisława Augusta, był stosunkowo nie-
wielki. Wszakże nawet w 2. połowie XVIII wieku,
kiedy objawiły się takie talenty jak Franciszek Smu-
glewicz, Kazimierz Wojniakowski, Stanisław Zawadz-
ki, Jakub Kubicki czy Hilary Szpilowski, wciąż nie
stanowili oni dominanty wśród artystów działających
w Rzeczpospolitej. Warto przypomnieć w tym miejscu
słowa Inflantczyka Fryderyka Schulza, któremu przy-
szło spędzić sporo czasu w 1793 roku w naszej stolicy:
„Naprawdę, nie można powiedzieć, że w Warszawie
polska sztuka kwitnie, gdyż artyści, co się nią zajmują
byli i są cudzoziemcy: Włosi, Francuzi, Niemcy, ale to,
co tu utworzyli pozostaje w Warszawie i może uwa-
żać się za szkołę, która dla zachęty i wykształcenia
miejscowych artystów w przyszłości wielce przyczynić
się może”1. Tak się właśnie stało, gdy w latach 1817-
-1831 funkcjonował na Uniwersytecie Warszawskim
Oddział Sztuk Pięknych, a w okresie od 1844 do 1863
rodzaj jego kontynuacji w postaci Szkoły Sztuk Pięk-
nych. Najlepsze tradycje polskiego Oświecenia, epoki,
w której głównie dzięki królowi Stanisławowi Augu-
stowi sztuka i architektura zajmowały bardzo ważne
miejsce, zyskały tym samym niejako swe zwieńczenie2.
W trafnej opinii o kulturze artystycznej Warszawy
Schulz nie wspomniał, że na to, co w czasach króla
Stanisława Augusta „mogło być uważane za szkołę”,
składały się nie tylko dzieła tworzących w Polsce cu-
dzoziemców, ale również ogromna ilość rycin i rysun-
ków najlepszych szkół europejskich" oraz kilkaset
odlewów gipsowych najznakomitszych rzeźb antycz-
nych i nowożytnych zgromadzonych na Zamku
Królewskim i w Łazienkach4. Na Zamku działały pra-
cownie artystyczne nazywane Malarnią i Skulptornią,
w których owocnie wykorzystywano te bezcenne po-
moce naukowe i artystyczne. Do dziś zachował się
w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie rysu-
nek Jana Piotra Norblina ukazujący zapewne wnętrze
Skulptorni, w której widnieje m.in. gipsowy odlew
słynnego Gladiatora Borghese (il. 99)". Kolejnym zabyt-
kiem, tym razem należącym do zbiorów Gabinetu
Rycin UWj dającym znakomite wyobrażenie o rozma-
chu pomysłów króla i jego współpracowników, jest
wielki rysunek Jana Chrystiana Kamsetzera z 1784
roku. Jest to imponujący projekt galerii rzeźby w ła-
zienkowskiej Oranżerii z Laokponem, Apollmem
Belwederskjm, Meleagrem \ Amazonką oraz Herkulesem
Farnese, Florą i Merkiaym (il. 100)6. Pomysł ten nie zo-
stał jednak zrealizowany, a w 1793 roku monarcha
99. Jan Piotr Norblin, Wnętrze Skulptorni na Zamku Królewskim
w Warszawie, sangwina, MNW
Wokół tematów i źródeł inspiracji
Wokół tematów i źródeł inspiracji
O roli Uniwersytetu Warszawskiego w tworzeniu kultury artystycznej Warszawy
owstanie Uniwersytetu Warszawskiego było
wielkim wydarzeniem nie tylko w dziejach na-
uki polskiej, ale także w dziejach polskiej sztu-
ki. Za sprawą Oddziału Sztuk Pięknych — pierwszej
warszawskiej szkoły artystycznej — w murach Uniwer-
sytetu Królewsko-Warszawskiego narodził się ogrom-
nie ważny segment polskiej sztuki narodowej. Niemal
bowiem do początków XIX wieku trzeba mówić u nas
raczej nie o sztuce polskiej, a o polskiej kulturze artysty-
cznej. Dzieła sztuki wykonywali bowiem w I Rzeczpos-
politej głównie artyści obcego pochodzenia. Tworzyli
oni wprawdzie na zamówienie polskich mecenasów,
często nawet z ich wielkim udziałem, jak to miało
miejsce m.in. w przypadku Zygmunta Starego czy Jana
III Sobieskiego, ale przybywali do Polski jako uformo-
wani już artyści, wykształceni we Florencji, Rzymie,
Wenecji, Paryżu czy Dreźnie. Procent domorosłych
twórców, takich jak Jan Michałowicz z Urzędowa, Je-
rzy Eleuter Siemiginowski czy Szymon Czechowicz
aż po czasy Stanisława Augusta, był stosunkowo nie-
wielki. Wszakże nawet w 2. połowie XVIII wieku,
kiedy objawiły się takie talenty jak Franciszek Smu-
glewicz, Kazimierz Wojniakowski, Stanisław Zawadz-
ki, Jakub Kubicki czy Hilary Szpilowski, wciąż nie
stanowili oni dominanty wśród artystów działających
w Rzeczpospolitej. Warto przypomnieć w tym miejscu
słowa Inflantczyka Fryderyka Schulza, któremu przy-
szło spędzić sporo czasu w 1793 roku w naszej stolicy:
„Naprawdę, nie można powiedzieć, że w Warszawie
polska sztuka kwitnie, gdyż artyści, co się nią zajmują
byli i są cudzoziemcy: Włosi, Francuzi, Niemcy, ale to,
co tu utworzyli pozostaje w Warszawie i może uwa-
żać się za szkołę, która dla zachęty i wykształcenia
miejscowych artystów w przyszłości wielce przyczynić
się może”1. Tak się właśnie stało, gdy w latach 1817-
-1831 funkcjonował na Uniwersytecie Warszawskim
Oddział Sztuk Pięknych, a w okresie od 1844 do 1863
rodzaj jego kontynuacji w postaci Szkoły Sztuk Pięk-
nych. Najlepsze tradycje polskiego Oświecenia, epoki,
w której głównie dzięki królowi Stanisławowi Augu-
stowi sztuka i architektura zajmowały bardzo ważne
miejsce, zyskały tym samym niejako swe zwieńczenie2.
W trafnej opinii o kulturze artystycznej Warszawy
Schulz nie wspomniał, że na to, co w czasach króla
Stanisława Augusta „mogło być uważane za szkołę”,
składały się nie tylko dzieła tworzących w Polsce cu-
dzoziemców, ale również ogromna ilość rycin i rysun-
ków najlepszych szkół europejskich" oraz kilkaset
odlewów gipsowych najznakomitszych rzeźb antycz-
nych i nowożytnych zgromadzonych na Zamku
Królewskim i w Łazienkach4. Na Zamku działały pra-
cownie artystyczne nazywane Malarnią i Skulptornią,
w których owocnie wykorzystywano te bezcenne po-
moce naukowe i artystyczne. Do dziś zachował się
w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie rysu-
nek Jana Piotra Norblina ukazujący zapewne wnętrze
Skulptorni, w której widnieje m.in. gipsowy odlew
słynnego Gladiatora Borghese (il. 99)". Kolejnym zabyt-
kiem, tym razem należącym do zbiorów Gabinetu
Rycin UWj dającym znakomite wyobrażenie o rozma-
chu pomysłów króla i jego współpracowników, jest
wielki rysunek Jana Chrystiana Kamsetzera z 1784
roku. Jest to imponujący projekt galerii rzeźby w ła-
zienkowskiej Oranżerii z Laokponem, Apollmem
Belwederskjm, Meleagrem \ Amazonką oraz Herkulesem
Farnese, Florą i Merkiaym (il. 100)6. Pomysł ten nie zo-
stał jednak zrealizowany, a w 1793 roku monarcha
99. Jan Piotr Norblin, Wnętrze Skulptorni na Zamku Królewskim
w Warszawie, sangwina, MNW
Wokół tematów i źródeł inspiracji