DOI Artikel:
Krzymuska-Fafius, Zofia: Krucyfiks mistyczny z Ciećmierza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.14540#0075
KRUCYFIKS Z CIEĆMIERZA
71
postaci, a także forma modelunku zarówno twarzy, jak i szat. W krucyfiksie ciećmierskim powtarza
się przy tym charakterystyczna pozycja głowy Chrystusa z naumburskiego lektorium, która nie opada
bezwolnie, lecz jest lekko przechylona na prawe ramię. Oczy zwrócone są wprost przed siebie.
Trudno na podstawie tych szczegółów wyciągać zbyt daleko idące wnioski. Jednak wpływu saskich
tradycji XIII-wiecznych w modelunku dzieła z Ciećmierza nie da się zaprzeczyć. Dziwić się temu
nie można.
Charakter tej sztuki bliższy był niewątpliwie mentalności ówczesnego społeczeństwa zachodnio-
pomorskiego niż wysublimowana sztuka rycersko-dworska. Mógł Hermann Walther z Kołobrzegu
w okresie nauki wędrować po Saksonii, szkicując najwybitniejsze dzieła; mógł w ogóle tam się
kształcić. Istniały i inne związki Kołobrzegu z Saksonią, na drodze stosunków handlowych czy
osiedleńczych. A może w przekazaniu wzoru odegrał tu rolę Jan Apengeter? Krucyfiks ciećmierski
wiele posiada wspólnego z wykonanymi według modelu Walthera postaciami apostołów ze świecznika
kołobrzeskiego, a zwłaszcza z postacią św. Piotra42. Ponadto zwrócić należy uwagę na formę
krucyfiksu w dolnym medalionie antaby kołobrzeskiej, który — zakładając pewne zdeformowanie
modelu przy odlewie oraz małą skalę obiektu — wykazuje bardzo zbliżoną formę do dzieła
z Ciećmierza, szczególnie w modelunku „patrzącej przed siebie" głowy43. W brązowym krucyfiksie
ze Stargardu44 opuszczenie martwej głowy, bardziej zbliżone do modelu z Doberanu, powoduje,
że związki z krucyfiksem ciećmierskim wydają się mniej wyraziste. Tymczasem występuje tu to samo
charakterystyczne skierowanie stóp w dół, przyleganie perizonium do ud i kolan, wyraziste zarysowanie
klatki piersiowej oraz rozwarcie przebitych dłoni.
Żałować należy, że krucyfiks z Ciećmierza, jedno z ciekawszych dzieł mistycznych Pomorza
Zachodniego, wykonany może przez Hermanna Walthera z Kołobrzegu w okresie jego współpracy
z Janem Apengeterem w 1. 1327— 1332, zaginął na skutek działań ostatniej wony.
42 Por. Przewoźna, op. cit., s. 296, il. 7.
43 Por. Krzymuska-Fafius, Pierwotna forma krucyfiksu..., s. 10. 26. 26a.
44 Ibid., il. 27.
71
postaci, a także forma modelunku zarówno twarzy, jak i szat. W krucyfiksie ciećmierskim powtarza
się przy tym charakterystyczna pozycja głowy Chrystusa z naumburskiego lektorium, która nie opada
bezwolnie, lecz jest lekko przechylona na prawe ramię. Oczy zwrócone są wprost przed siebie.
Trudno na podstawie tych szczegółów wyciągać zbyt daleko idące wnioski. Jednak wpływu saskich
tradycji XIII-wiecznych w modelunku dzieła z Ciećmierza nie da się zaprzeczyć. Dziwić się temu
nie można.
Charakter tej sztuki bliższy był niewątpliwie mentalności ówczesnego społeczeństwa zachodnio-
pomorskiego niż wysublimowana sztuka rycersko-dworska. Mógł Hermann Walther z Kołobrzegu
w okresie nauki wędrować po Saksonii, szkicując najwybitniejsze dzieła; mógł w ogóle tam się
kształcić. Istniały i inne związki Kołobrzegu z Saksonią, na drodze stosunków handlowych czy
osiedleńczych. A może w przekazaniu wzoru odegrał tu rolę Jan Apengeter? Krucyfiks ciećmierski
wiele posiada wspólnego z wykonanymi według modelu Walthera postaciami apostołów ze świecznika
kołobrzeskiego, a zwłaszcza z postacią św. Piotra42. Ponadto zwrócić należy uwagę na formę
krucyfiksu w dolnym medalionie antaby kołobrzeskiej, który — zakładając pewne zdeformowanie
modelu przy odlewie oraz małą skalę obiektu — wykazuje bardzo zbliżoną formę do dzieła
z Ciećmierza, szczególnie w modelunku „patrzącej przed siebie" głowy43. W brązowym krucyfiksie
ze Stargardu44 opuszczenie martwej głowy, bardziej zbliżone do modelu z Doberanu, powoduje,
że związki z krucyfiksem ciećmierskim wydają się mniej wyraziste. Tymczasem występuje tu to samo
charakterystyczne skierowanie stóp w dół, przyleganie perizonium do ud i kolan, wyraziste zarysowanie
klatki piersiowej oraz rozwarcie przebitych dłoni.
Żałować należy, że krucyfiks z Ciećmierza, jedno z ciekawszych dzieł mistycznych Pomorza
Zachodniego, wykonany może przez Hermanna Walthera z Kołobrzegu w okresie jego współpracy
z Janem Apengeterem w 1. 1327— 1332, zaginął na skutek działań ostatniej wony.
42 Por. Przewoźna, op. cit., s. 296, il. 7.
43 Por. Krzymuska-Fafius, Pierwotna forma krucyfiksu..., s. 10. 26. 26a.
44 Ibid., il. 27.