774
DIE ÄLTERE CHRONIK VON OLIVA UND
Papst Martins v. die Streitigkeiten zwischen Polen und dem Deutschen Orden ent-
scheiden sollte, unter andern Original-Urkunden auch folgende, von welcher in den
Akten jenes Processes eine beglaubigte Abschrift hinterblieben ist1. Sie lautet:
In nomine domini nostri Jesu Christi Amen. Licet ordinaciones hominum racio-
nabiliter difßnite noticie subiaceant singulorum, processu tarnen temporis, cum testes
defuerint, consuevit calumpnia novercari; idcirco necesse est attenciones seu ordina-
ciones legittimas, que memoria indigent, per scripti continenciam in noticiam trans-
mitti posterorum. Eapropter nos Swentopleus d. g. dux Pomoranie predecessorum
nostrorum inherentes vestigiis eorumque fieri cupientes ydonei ymitatores presertim in
hiis, que ad honorem Dei et ecclesiasticam utilitatem et pacem facta esse noscuntur,
universis presentibus et futuris innotescere curavimus : Quod cum castellania Sulpensis
ducibus Polonie in temporalibus et Gnezdnensi archiepiscopo in spiritualibus, in deci-
mis videlicet et aliis iuribus, a multis retro annis pleno iure pertinuisset, illustri prin-
cipi [e?] seniori Wladislao duci[e?] Polonie in eadem castellania Sulpensi sicut et in
Polonia dominanti [e?], per eiusdem incuram seu negligenciam rex Dacie Waldmarus,
asserens se, sicut verum fuit, per aviam suam de stirpe principum Polonie processisse,
Sulpensem castellaniam occupavit et pluribus annis tenuit occupatam. Quod videntes
barones et alii nobiles Sulpenses, ne genti externe lingue ignote ac heredi non suo
subesse deberent, per quod in posterum in servitutem redigi potuissent, nos in domi-
num sibi eligentes ad dictam castellaniam vocaverunt, venerabili patre Heiinrico Ketlic
Gnezdnensi archiepiscopo tertio anno sue consecrationis cathedre archiepiscopali pre-
sidente. Nos autem illuc venientes invenimus ibidem Rudolfum presbiterum senio
confectum rectorem ecclesie Sulpensis, a quo in presentia tocius milicie inquesita dili-
gente veritate super spiritualibus, a quo recepisset, respondit: ab archiepiscopo
Gnezdnensi, sicut mei predecessores ab antiquo pacifice receperunt. Et hoc ipsum tota
Sulpensis milicia fide data in presentia nostra verum esse fuit protestata. Ne ergo in
posterum inter archiepiscopum Gnezdnensem et aliquos episcopos alios super proven-
tibus et aliis iuribus dicte castellanie dubitacio vel questio emergat, bona fide sub.Dei
testimonio que premisimus vera esse protestamur. In cuius rei testimonium memorato
patri nostro Heiinrico Gnezdnensi archiepiscopo presens scriptum contulimus nostro
sigillo roboratum. Datum in Slupsk in presencia tocius milicie anno geniture mclxxxi,
indiccione nona in die beati Johannis ewangeliste [27. Dec.].
[Zusatz des Notars :]
Sigillum vero dicte littere seu privilegii erat rotunde figure de cera communi in
cordulis sericeis rubei croceique coloris dependens. In cuius sigilli medio quedam
ymago viri armati equum insidentis lanceam cum banderia erectam in manu tenens,
cuius banderie fimbrie ultra caput dicti ymaginis se protendunt; a tergo vero dicti
ymaginis supra femur equi quasi lilium apparebat. Littere vero circumferenciales inter
duos circulos he legebantur : f S. Domini Swentoplei de Danzko.
Selbst im Falle, dass man dieser Urkunde wegen der in ihr aufstossenden chro-
nologischen Schwierigkeiten die Aechtheit abspräche, würde doch, da sie spätestens
I 422 abgefasst sein kann, die in ihr enthaltene gelegentliche Erwähnung jener Däni-
schen Herrschaft in Stolpe, die nicht füglich erdichtet sein kann, als eine beachtens-
werthe historische Notiz gelten müssen. Aber genau erwogen ist kaum abzusehen,
zu welchem Zwecke sie gefälscht sein sollte, da die in ihr klar ausgesprochene Ab-
sicht nachzuweisen, dass die Kastellanei Stolpe schon um den Anfang des 13. Jahr-
hunderts dem Erzstifte Gnesen zehentpflichtig gewesen, auf eine viel einfachere und
ehrlichere Weise zu erreichen war. Freilich wenn man sich an die Worte der Stif-
tungsurkunde des Bisthums Gamin hält2, (14. Octob. 1140}, in welcher Papst Inno-
cenz ii. ganz Pomeranien bis zur Leba diesem letztem zutheilte, so stehen
dieselben mit den Voraussetzungen unserer Urkunde im Widerspruch. Allein für die
thatsächliche Gestaltung der kirchlichen Verhältnisse in Ostpommern im 13. und
14. Jahrhundert ist diese Erklärung der entfernten obersten Kirchengewalt keineswe-
1) Abgedruckt in Dzialinski Lites ac res gestae inter Polonos ordinemque Cruciferorum
Lib. II. p. 60.
2) God. Dipl. Pomeran. n. 16.
DIE ÄLTERE CHRONIK VON OLIVA UND
Papst Martins v. die Streitigkeiten zwischen Polen und dem Deutschen Orden ent-
scheiden sollte, unter andern Original-Urkunden auch folgende, von welcher in den
Akten jenes Processes eine beglaubigte Abschrift hinterblieben ist1. Sie lautet:
In nomine domini nostri Jesu Christi Amen. Licet ordinaciones hominum racio-
nabiliter difßnite noticie subiaceant singulorum, processu tarnen temporis, cum testes
defuerint, consuevit calumpnia novercari; idcirco necesse est attenciones seu ordina-
ciones legittimas, que memoria indigent, per scripti continenciam in noticiam trans-
mitti posterorum. Eapropter nos Swentopleus d. g. dux Pomoranie predecessorum
nostrorum inherentes vestigiis eorumque fieri cupientes ydonei ymitatores presertim in
hiis, que ad honorem Dei et ecclesiasticam utilitatem et pacem facta esse noscuntur,
universis presentibus et futuris innotescere curavimus : Quod cum castellania Sulpensis
ducibus Polonie in temporalibus et Gnezdnensi archiepiscopo in spiritualibus, in deci-
mis videlicet et aliis iuribus, a multis retro annis pleno iure pertinuisset, illustri prin-
cipi [e?] seniori Wladislao duci[e?] Polonie in eadem castellania Sulpensi sicut et in
Polonia dominanti [e?], per eiusdem incuram seu negligenciam rex Dacie Waldmarus,
asserens se, sicut verum fuit, per aviam suam de stirpe principum Polonie processisse,
Sulpensem castellaniam occupavit et pluribus annis tenuit occupatam. Quod videntes
barones et alii nobiles Sulpenses, ne genti externe lingue ignote ac heredi non suo
subesse deberent, per quod in posterum in servitutem redigi potuissent, nos in domi-
num sibi eligentes ad dictam castellaniam vocaverunt, venerabili patre Heiinrico Ketlic
Gnezdnensi archiepiscopo tertio anno sue consecrationis cathedre archiepiscopali pre-
sidente. Nos autem illuc venientes invenimus ibidem Rudolfum presbiterum senio
confectum rectorem ecclesie Sulpensis, a quo in presentia tocius milicie inquesita dili-
gente veritate super spiritualibus, a quo recepisset, respondit: ab archiepiscopo
Gnezdnensi, sicut mei predecessores ab antiquo pacifice receperunt. Et hoc ipsum tota
Sulpensis milicia fide data in presentia nostra verum esse fuit protestata. Ne ergo in
posterum inter archiepiscopum Gnezdnensem et aliquos episcopos alios super proven-
tibus et aliis iuribus dicte castellanie dubitacio vel questio emergat, bona fide sub.Dei
testimonio que premisimus vera esse protestamur. In cuius rei testimonium memorato
patri nostro Heiinrico Gnezdnensi archiepiscopo presens scriptum contulimus nostro
sigillo roboratum. Datum in Slupsk in presencia tocius milicie anno geniture mclxxxi,
indiccione nona in die beati Johannis ewangeliste [27. Dec.].
[Zusatz des Notars :]
Sigillum vero dicte littere seu privilegii erat rotunde figure de cera communi in
cordulis sericeis rubei croceique coloris dependens. In cuius sigilli medio quedam
ymago viri armati equum insidentis lanceam cum banderia erectam in manu tenens,
cuius banderie fimbrie ultra caput dicti ymaginis se protendunt; a tergo vero dicti
ymaginis supra femur equi quasi lilium apparebat. Littere vero circumferenciales inter
duos circulos he legebantur : f S. Domini Swentoplei de Danzko.
Selbst im Falle, dass man dieser Urkunde wegen der in ihr aufstossenden chro-
nologischen Schwierigkeiten die Aechtheit abspräche, würde doch, da sie spätestens
I 422 abgefasst sein kann, die in ihr enthaltene gelegentliche Erwähnung jener Däni-
schen Herrschaft in Stolpe, die nicht füglich erdichtet sein kann, als eine beachtens-
werthe historische Notiz gelten müssen. Aber genau erwogen ist kaum abzusehen,
zu welchem Zwecke sie gefälscht sein sollte, da die in ihr klar ausgesprochene Ab-
sicht nachzuweisen, dass die Kastellanei Stolpe schon um den Anfang des 13. Jahr-
hunderts dem Erzstifte Gnesen zehentpflichtig gewesen, auf eine viel einfachere und
ehrlichere Weise zu erreichen war. Freilich wenn man sich an die Worte der Stif-
tungsurkunde des Bisthums Gamin hält2, (14. Octob. 1140}, in welcher Papst Inno-
cenz ii. ganz Pomeranien bis zur Leba diesem letztem zutheilte, so stehen
dieselben mit den Voraussetzungen unserer Urkunde im Widerspruch. Allein für die
thatsächliche Gestaltung der kirchlichen Verhältnisse in Ostpommern im 13. und
14. Jahrhundert ist diese Erklärung der entfernten obersten Kirchengewalt keineswe-
1) Abgedruckt in Dzialinski Lites ac res gestae inter Polonos ordinemque Cruciferorum
Lib. II. p. 60.
2) God. Dipl. Pomeran. n. 16.