DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Rozprawy
DOI Artikel:Mossakowski, Stanisław: Pałac Stanisława Herakliusza Lubomirskiego w Puławach
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0015
PAŁAC STANISŁAWA H. LUBOMIRSKIEGO W PUŁAWACH
II. 4. Nieznany rysownik szwedzki, Pałac w Puławach, elewacja od strony Wisły. Muzeum
Naród, w Sztokholmie. (Fot. B. H. Hallstrom)
kwadratowej. Oś środkową właściwego budynku akcen-
towały ryzality i zewnętrzne schody. Ryzalit od strony
podjazdu zaledwie uwidaczniał się w planie, natomiast
drugi po stronie przeciwnej zwrócony ku rzece, był
szerszy, silnie wysunięty i miał rzut prostokąta z trój-
bocznym występem pośrodku. Podobny występ posiadał
również taras.
Wzniesiona na tym planie bryła pałacu była bogato
rozwiązana (il. 3—4). Jej główny, dwukondygnacjowy
trzon nakryty stromym dachem czterospadowym oraz
połączony z nim taras, wzniesiony na jednokondygna-
cjowym podmurowaniu, ujmowały cztery również dwu-
20 Przedstawione na rysunkach szwedzkich widoki per-
spektywiczne dają zdeformowany wygląd pałacu niezgodny
z rzutami poziomymi, które są bardziej wiarygodne, gdyż
znajdują potwierdzenie w murach późniejszej, przebudowa-
nej rezydencji (por. MALINOWSKA, jw., il. 1—3, 7—8 oraz
BOHDZIEWICZ, jw., s. 284—290, il. 58). Fałszywe są przede
wszystkim proporcje pawilonów za dużych w porównaniu
z korpusem głównym. Na widoku fasady pawilony te są
wysunięte do przodu prawie całą szerokością bocznych
ścian, podczas gdy zgodnie z rzutem powinny występować
zaledwie do połowy, a ich dachy nie zachodzą perspekty-
wicznie za dach głównego korpusu. Bardziej jeszcze rażące
są proporcje poszczególnych części pałacu na jego widoku
kondygnacjowe pawilony, nakryte dzwono wato wy-
giętymi dachami namiotowymi. Oś budowli akcento-
wały wyższe, bo posiadające mezzanino ryzality na-
kryte wspólnym, mniej spadzistym dachem siodłowym.
Szeroki, silnie wysunięty ryzalit od strony Wisły miał
bardziej zróżnicowaną formę, gdyż mezzanino posiadała
tylko jego część środkowa, trójbocznie występująca,
natomiast niższe części boczne nakryte zostały oddziel-
nymi dachami pulpitowymi. Podmurowanie tarasu
i pary pawilonów wzniesionych na krawędzi skarpy
wiślanej było od tej strony ukośne i opierało się
częściowo o zbocze skarpy 20.
od strony Wisły, gdzie niewspółmiernie mały korpus głów-
ny flankują zbyt wielkie pawilony. Między pawilonami a
częścią środkową budowli widoczne są tutaj szerokie prze-
świty, które w rzeczywistym widoku frontalnym mogły być
najwyżej wąskimi szczelinami. Środkowa część ryzalitu, nad-
miernie zwertykalizowana, jest silnie wysunięta do przodu,
podczas gdy zgodnie z rzutem jej występ powinien być
mniej plastyczny i łagodniej zarysowany. Wreszcie na pla-
nie całego założenia (por. KWIATKOWSKI, jw., il. 36) wad-
liwie przedstawiono układ dachów pałacu: kalenice dachów
głównego i części ryzalitowej nie przecinają się, a boczne
części ryzalitu od strony Wisły są nakryte dachami dwu-
spadowymi zamiast pulpitowymi.
7
II. 4. Nieznany rysownik szwedzki, Pałac w Puławach, elewacja od strony Wisły. Muzeum
Naród, w Sztokholmie. (Fot. B. H. Hallstrom)
kwadratowej. Oś środkową właściwego budynku akcen-
towały ryzality i zewnętrzne schody. Ryzalit od strony
podjazdu zaledwie uwidaczniał się w planie, natomiast
drugi po stronie przeciwnej zwrócony ku rzece, był
szerszy, silnie wysunięty i miał rzut prostokąta z trój-
bocznym występem pośrodku. Podobny występ posiadał
również taras.
Wzniesiona na tym planie bryła pałacu była bogato
rozwiązana (il. 3—4). Jej główny, dwukondygnacjowy
trzon nakryty stromym dachem czterospadowym oraz
połączony z nim taras, wzniesiony na jednokondygna-
cjowym podmurowaniu, ujmowały cztery również dwu-
20 Przedstawione na rysunkach szwedzkich widoki per-
spektywiczne dają zdeformowany wygląd pałacu niezgodny
z rzutami poziomymi, które są bardziej wiarygodne, gdyż
znajdują potwierdzenie w murach późniejszej, przebudowa-
nej rezydencji (por. MALINOWSKA, jw., il. 1—3, 7—8 oraz
BOHDZIEWICZ, jw., s. 284—290, il. 58). Fałszywe są przede
wszystkim proporcje pawilonów za dużych w porównaniu
z korpusem głównym. Na widoku fasady pawilony te są
wysunięte do przodu prawie całą szerokością bocznych
ścian, podczas gdy zgodnie z rzutem powinny występować
zaledwie do połowy, a ich dachy nie zachodzą perspekty-
wicznie za dach głównego korpusu. Bardziej jeszcze rażące
są proporcje poszczególnych części pałacu na jego widoku
kondygnacjowe pawilony, nakryte dzwono wato wy-
giętymi dachami namiotowymi. Oś budowli akcento-
wały wyższe, bo posiadające mezzanino ryzality na-
kryte wspólnym, mniej spadzistym dachem siodłowym.
Szeroki, silnie wysunięty ryzalit od strony Wisły miał
bardziej zróżnicowaną formę, gdyż mezzanino posiadała
tylko jego część środkowa, trójbocznie występująca,
natomiast niższe części boczne nakryte zostały oddziel-
nymi dachami pulpitowymi. Podmurowanie tarasu
i pary pawilonów wzniesionych na krawędzi skarpy
wiślanej było od tej strony ukośne i opierało się
częściowo o zbocze skarpy 20.
od strony Wisły, gdzie niewspółmiernie mały korpus głów-
ny flankują zbyt wielkie pawilony. Między pawilonami a
częścią środkową budowli widoczne są tutaj szerokie prze-
świty, które w rzeczywistym widoku frontalnym mogły być
najwyżej wąskimi szczelinami. Środkowa część ryzalitu, nad-
miernie zwertykalizowana, jest silnie wysunięta do przodu,
podczas gdy zgodnie z rzutem jej występ powinien być
mniej plastyczny i łagodniej zarysowany. Wreszcie na pla-
nie całego założenia (por. KWIATKOWSKI, jw., il. 36) wad-
liwie przedstawiono układ dachów pałacu: kalenice dachów
głównego i części ryzalitowej nie przecinają się, a boczne
części ryzalitu od strony Wisły są nakryte dachami dwu-
spadowymi zamiast pulpitowymi.
7