DOI Heft:
Nr. 1
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Chojecka, Ewa: Sztrasburskie drzeworyty inkunabułowe w Krakowie XVI w.
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0042
EWA CHOJECKA
U. 5. Św. biskup (jako św. Wojciech), Hortulus
1546, Kraków, (Fot. Prac. Fot. Bibl. Jagiell.)
II. 6. Św. Walenty, Hortulus 1546, Kraków.
(Fot. Prac. Fot. Bibl. Jagiell.)
Hortulus z 1546 r. posiada tekst łaciński i mieści na
początku kalendarz, następnie zaś Godzinki, teksty
czterech Pasji, modlitwy do świętych i modlitwy
okolicznościowe, przepowiednie św. Brygidy oraz
szczegółowy spis rzeczy na końcu. Tekst drukowany
jest w kolorach czarnym i czerwonym, czcionką go-
tycką.
Główną rolę w dekoracji modlitewnika odgrywa
seria niewielkich drzeworytów figuralnych ze scena-
mi z Nowego Testamentu, figurami Apostołów, sym-
bolami Ewangelistów i postaciami świętych (il. 1—6).
Drzeworytów jest 55, wykonanych delikatną kreską
i oszczędnym kreskowaniem. Seria wymienionych
ilustracji pochodzi ze Strasburga gdzie zdobiła pierwot-
nie dwa druki wydane przez czołową tamtejszą oficy-
9 A. SCHRAMM, Der Bilderschmuck der Frilhdrucke, XX,
Leipzig 1937, Die Drucker in Strassburg, il. 371, 372 — drze-
woryty św. Piotra i św. Pawła z „Breuiarium Monasterien-
se”, Strasburg 1497, (wyd. Hans Gruninger); il. 466—568 z
„Hortulus Animae”, Strasburg, 1498 i 1500 (wyd. Hans Gru-
ninger), użyte ponownie w „Euangelia mit uslegunge” wy-
danej u tego samego drukarza w r. 1498 i 1500.
10 Są to: Chrystus w Ogrojcu — k. 64 r.; Modlący się
Dawid — k. 84 r.; Trójca św. — k. 118 v.; Męczeństwo św.
Marka — k. 152 r.; Zwiastowanie — k. 200 v.
nę Jana Griiningera: Breuiarium Monasteriense z r.
1497 i Hortulus Animae z r. 1498 9. Porównując serię
ilustracji odbitych w Strasburgu z serią odbitek
krakowskich okazuje się, że w Krakowie spotykamy
kilka drzeworytów należących stylistycznie do tego
samego zespołu, powstałych niewątpliwie w Stras-
burgu, lecz w drukach sztrasburskich nie spotyka-
nych 10. Wynika stąd wniosek, że omawiana seria
musiała być używana w Strasburgu w większej ilości
wydawnictw, które w międzyczasie zaginęły bez
reszty u.
Oprócz drzeworytów figuralnych krakowski Hor-
tulus posiada niezwykle malowniczą dekorację bordiu-
rową. Każda strona druku obwiedziona została obra-
mieniem zdobnym delikatnym, jasnym wzorem na
u Hortulus z 1546 r. zawiera ponadto siedem małych
drzeworytów figuralnych datowanych 1533, wykonanych ręką
tego samego drzeworytnika, który dostarczył serii drzewo-
rytów nieco większych rozmiarami, identycznie datowanych
do Hortulusa drukowanego przez Macieja Scharffenberga w
1533 r. (reprod. BERNACKI, jw., ,s. 405—406). Grupa wspom-
nianych siedmiu drzeworytów z 1533 r. jest niewątpliwie
pozostałością po jeszcze jednej zaginionej edycji krakow-
skiego druku hortulusowego.
34
U. 5. Św. biskup (jako św. Wojciech), Hortulus
1546, Kraków, (Fot. Prac. Fot. Bibl. Jagiell.)
II. 6. Św. Walenty, Hortulus 1546, Kraków.
(Fot. Prac. Fot. Bibl. Jagiell.)
Hortulus z 1546 r. posiada tekst łaciński i mieści na
początku kalendarz, następnie zaś Godzinki, teksty
czterech Pasji, modlitwy do świętych i modlitwy
okolicznościowe, przepowiednie św. Brygidy oraz
szczegółowy spis rzeczy na końcu. Tekst drukowany
jest w kolorach czarnym i czerwonym, czcionką go-
tycką.
Główną rolę w dekoracji modlitewnika odgrywa
seria niewielkich drzeworytów figuralnych ze scena-
mi z Nowego Testamentu, figurami Apostołów, sym-
bolami Ewangelistów i postaciami świętych (il. 1—6).
Drzeworytów jest 55, wykonanych delikatną kreską
i oszczędnym kreskowaniem. Seria wymienionych
ilustracji pochodzi ze Strasburga gdzie zdobiła pierwot-
nie dwa druki wydane przez czołową tamtejszą oficy-
9 A. SCHRAMM, Der Bilderschmuck der Frilhdrucke, XX,
Leipzig 1937, Die Drucker in Strassburg, il. 371, 372 — drze-
woryty św. Piotra i św. Pawła z „Breuiarium Monasterien-
se”, Strasburg 1497, (wyd. Hans Gruninger); il. 466—568 z
„Hortulus Animae”, Strasburg, 1498 i 1500 (wyd. Hans Gru-
ninger), użyte ponownie w „Euangelia mit uslegunge” wy-
danej u tego samego drukarza w r. 1498 i 1500.
10 Są to: Chrystus w Ogrojcu — k. 64 r.; Modlący się
Dawid — k. 84 r.; Trójca św. — k. 118 v.; Męczeństwo św.
Marka — k. 152 r.; Zwiastowanie — k. 200 v.
nę Jana Griiningera: Breuiarium Monasteriense z r.
1497 i Hortulus Animae z r. 1498 9. Porównując serię
ilustracji odbitych w Strasburgu z serią odbitek
krakowskich okazuje się, że w Krakowie spotykamy
kilka drzeworytów należących stylistycznie do tego
samego zespołu, powstałych niewątpliwie w Stras-
burgu, lecz w drukach sztrasburskich nie spotyka-
nych 10. Wynika stąd wniosek, że omawiana seria
musiała być używana w Strasburgu w większej ilości
wydawnictw, które w międzyczasie zaginęły bez
reszty u.
Oprócz drzeworytów figuralnych krakowski Hor-
tulus posiada niezwykle malowniczą dekorację bordiu-
rową. Każda strona druku obwiedziona została obra-
mieniem zdobnym delikatnym, jasnym wzorem na
u Hortulus z 1546 r. zawiera ponadto siedem małych
drzeworytów figuralnych datowanych 1533, wykonanych ręką
tego samego drzeworytnika, który dostarczył serii drzewo-
rytów nieco większych rozmiarami, identycznie datowanych
do Hortulusa drukowanego przez Macieja Scharffenberga w
1533 r. (reprod. BERNACKI, jw., ,s. 405—406). Grupa wspom-
nianych siedmiu drzeworytów z 1533 r. jest niewątpliwie
pozostałością po jeszcze jednej zaginionej edycji krakow-
skiego druku hortulusowego.
34