DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Kronika stowarzyszenia historyków sztuki
DOI Artikel:Chrościcki, Juliusz A.: Treści ideowe fasady kościoła SS. Wizytek w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.47789#0271
KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
nigdy rzeźb do nisz dolnej kon-
dygnacji. „Z wiosną 1844 rozpoczęły
się roboty ... Facyata olejno poma-
lowana, gzymsy kamienne pokryte
miedzią, cztery wielkie wazony z
ciosu przyozdobiły facyjatkę. Odno-
wiono też grupy Nawiedzenia Naj-
świętszej Panny, dwa posągi świę-
tych Augustyna i Franciszka Sale-
zego i cztery pomniejsze, jako też
godło Maryi Ludwiki ... reparował
... rzeźbiarz tutejszy Pan Kauf-
mann. ... Gałkę nad facyatą ozłocił
Brązownik P. Trouve, facyatę, drzwi
i okna malował olejno P. Michał
Godecki ... Do kierunku całem tern
odnowieniem uproszony został ...
W. Radca Budowniczy Marconi”.
Dalsze remonty fasady przeprowa-
dzono w latach 1885—6,, 1897, 1908—
11, 1922, a następnie przeprowadzo-
no gruntowną jej restaurację pod
kierunkiem P. Bohdziewicza w
r. 1955.
Na podstawie przekazów ikono-
graficznych można twierdzić, że
podczas tych remontów nie zaszły
większe zmiany w programie treś-
ciowym fasady. Pomijam zniknięcie
girlandów z nad niszy ze Zwiasto-
waniem, dwukrotną wymianę wazo-
nów, „spolszczenie” w XIX w. dwu-
głowego orła Gonzagów w dwu pły-
cinach wykonanych ze stiuku (il. 8),
zagubienie atrybutów związanych z
aniołami ze szczytu kościoła oraz
brak lilii w rękach św. Józefa (il. 9).
Kościół wizytek jako jeden z
najpiękniejszych kościołów w War-
II. 2. Fides i Caritas. Fragment
„Abrysu Facyaty Naszego Kościoła",
w zb. Archiwum ss. wizytek w
W-wie. (Fot, J, A. Chrościcki)
II. 1. Bernardo Bellotto, Kościół wizytek, fragment obrazu. Muz. Nar.
w Warszawie. (Fot. H. Romanowski)
szawie był wielokrotnie wymienia-
ny w relacjach podróżników, pa-
miętnikarzy i starożytników w
XVIII i XIX w. Interesują nas
szczególnie próby odczytania treści
fasady zainicjowane w XIX w.
Z okazji zakończenia remontu
w 1847 r. w „Pamiętniku Religijno-
Moralnym” znajdujemy interesują-
cy opis: „Ozdobna fasada kościoła
w stylu XV wieku [sic], oparta na
20 kolumnach i 6 pilastrach ... Fa-
cyatę tę zdobią: wielkie statuy Sgo
Augustyna Doktora Hippony i Sgo
Franciszka Salezego Biskupa Ge-
newskiego, założyciela zakonu oraz
4 pomniejsze wyobrażające śś Piotra
Xiążęcia Apostołów, Józefa Oblu-
bieńca N.M., Zachariasza i Elżbiety.
Godła herbowe królowej Marii Lud-
wiki Gonzagi, która sprowadziła
Wizytki do Polski, umieszczone są
także na froncie kościoła” (il. 7).
F. Sobieszczański w 1856 r. pisze:
„... statuy kamienne wcale nie złej
roboty śś. Augustyna, Franciszka
Salezego, Joachima i Józefa. Trze-
cie [piętro] ma sześć płasko-słupów
także korynckich i statui śś. Za-
chariasza, Anny, Joachima, a w
środku Nawiedzenia N. Maryi Pan-
ny przez św. Elżbietę wszystko na-
turalnej wielkości. Nadto w rozmai-
tych miejscach mieszczą się herby
i cyfry już klasztoru już królowej
założycielki albo niektórych świę-
tych ...”
IZ. 3. Spes i Gloria. Fragment
„Abrysu Facyaty Naszego Kościoła",
w zb. Archiwum ss. wizytek w
W-wie. (Fot. J. A. Chrościcki)
261
nigdy rzeźb do nisz dolnej kon-
dygnacji. „Z wiosną 1844 rozpoczęły
się roboty ... Facyata olejno poma-
lowana, gzymsy kamienne pokryte
miedzią, cztery wielkie wazony z
ciosu przyozdobiły facyjatkę. Odno-
wiono też grupy Nawiedzenia Naj-
świętszej Panny, dwa posągi świę-
tych Augustyna i Franciszka Sale-
zego i cztery pomniejsze, jako też
godło Maryi Ludwiki ... reparował
... rzeźbiarz tutejszy Pan Kauf-
mann. ... Gałkę nad facyatą ozłocił
Brązownik P. Trouve, facyatę, drzwi
i okna malował olejno P. Michał
Godecki ... Do kierunku całem tern
odnowieniem uproszony został ...
W. Radca Budowniczy Marconi”.
Dalsze remonty fasady przeprowa-
dzono w latach 1885—6,, 1897, 1908—
11, 1922, a następnie przeprowadzo-
no gruntowną jej restaurację pod
kierunkiem P. Bohdziewicza w
r. 1955.
Na podstawie przekazów ikono-
graficznych można twierdzić, że
podczas tych remontów nie zaszły
większe zmiany w programie treś-
ciowym fasady. Pomijam zniknięcie
girlandów z nad niszy ze Zwiasto-
waniem, dwukrotną wymianę wazo-
nów, „spolszczenie” w XIX w. dwu-
głowego orła Gonzagów w dwu pły-
cinach wykonanych ze stiuku (il. 8),
zagubienie atrybutów związanych z
aniołami ze szczytu kościoła oraz
brak lilii w rękach św. Józefa (il. 9).
Kościół wizytek jako jeden z
najpiękniejszych kościołów w War-
II. 2. Fides i Caritas. Fragment
„Abrysu Facyaty Naszego Kościoła",
w zb. Archiwum ss. wizytek w
W-wie. (Fot, J, A. Chrościcki)
II. 1. Bernardo Bellotto, Kościół wizytek, fragment obrazu. Muz. Nar.
w Warszawie. (Fot. H. Romanowski)
szawie był wielokrotnie wymienia-
ny w relacjach podróżników, pa-
miętnikarzy i starożytników w
XVIII i XIX w. Interesują nas
szczególnie próby odczytania treści
fasady zainicjowane w XIX w.
Z okazji zakończenia remontu
w 1847 r. w „Pamiętniku Religijno-
Moralnym” znajdujemy interesują-
cy opis: „Ozdobna fasada kościoła
w stylu XV wieku [sic], oparta na
20 kolumnach i 6 pilastrach ... Fa-
cyatę tę zdobią: wielkie statuy Sgo
Augustyna Doktora Hippony i Sgo
Franciszka Salezego Biskupa Ge-
newskiego, założyciela zakonu oraz
4 pomniejsze wyobrażające śś Piotra
Xiążęcia Apostołów, Józefa Oblu-
bieńca N.M., Zachariasza i Elżbiety.
Godła herbowe królowej Marii Lud-
wiki Gonzagi, która sprowadziła
Wizytki do Polski, umieszczone są
także na froncie kościoła” (il. 7).
F. Sobieszczański w 1856 r. pisze:
„... statuy kamienne wcale nie złej
roboty śś. Augustyna, Franciszka
Salezego, Joachima i Józefa. Trze-
cie [piętro] ma sześć płasko-słupów
także korynckich i statui śś. Za-
chariasza, Anny, Joachima, a w
środku Nawiedzenia N. Maryi Pan-
ny przez św. Elżbietę wszystko na-
turalnej wielkości. Nadto w rozmai-
tych miejscach mieszczą się herby
i cyfry już klasztoru już królowej
założycielki albo niektórych świę-
tych ...”
IZ. 3. Spes i Gloria. Fragment
„Abrysu Facyaty Naszego Kościoła",
w zb. Archiwum ss. wizytek w
W-wie. (Fot. J. A. Chrościcki)
261