DOI article:
Artykuły i komunikaty
DOI article:Zarębska, Teresa: Wielkie osie urbanistyczne XVIII-wiecznej Warszawy a kreacje André Le Nôtre'a
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.49351#0088
82
Małgorzata Szafrańska
4. Widok ogrodu w Wersalu za pałacem
4. View of the garden at Yersailles behind the pałace
- zbyt piękny dla ambitnego, 23-letniego Ludwika XIV, który właśnie w czasie, gdy został
zaproszony przez Fouąueta na inaugurację jego nowej rezydencji, dojrzał do decyzji
samodzielnego rządzenia Francją i zrzucenia - po śmierci kardynała Mazariniego - pęt
kolejnych „pierwszych ministrów”. Chciał rządzić sam, chciał stworzyć centrum władzy
politycznej, centrum kontroli i rozdawania łask - nowy dwór, poza Paryżem, sztucznie
izolowany od świata, nierzeczywisty jak alegoria. Król uwięził Fouąueta za to, że śmiał
zamieszkać w tak pięknym ogrodzie i porwał trójkę jego artystów.
Wybór miejsca nowej rezydencji królewskiej padł na Wersal, gdzie znajdował się stary
pałacyk myśliwski Ludwika XIII, który otoczył kiedyś ogrodem Jacąues Boyceau
de la Barauderie. Już w 1661 roku - roku „afery z Fouąuetem” - w Wersalu budować
zaczął Le Vau, którego po rychłej śmierci zastąpił Jules Hardouin-Mansart. Ogrodem
zajął się Le Nótre. Malowidłami, rzeźbami, pomysłami fontann - Le Brun13 (il. 3, 4).
Ogród w Wersalu wcale nie jest najlepszym dziełem Le Nótre’a. Ogród, powstający 40 lat,
przerabiany wielokrotnie, jest bezkształtny, nieharmonijny i za duży. Fenomen Wersalu
dotyczy innych sfer: historii, polityki, życia dworskiego, uwięzienia sztuki i literatury
w sieci szczerozłotej, która w gruncie rzeczy często umożliwiała ich wielkie osiągnięcia.
Ci, którzy nie lubią ogrodów w stylu francuskim, mówią o ich sztywności, oschłości,
monotonii, smutku, nienaturalności. Z całą pewnością cechy te nie odnoszą się ani do
Wersalu, ani do innych ogrodów Le Nótre’a, urzekających prostotą, swobodą, szerokim
15 O ogrodzie w Wersalu m. in.: A. MARIE, Naissance de Yersailles. Paris 1968; R. BERGER, In the garden of the Sun
King. Studies on the park of Yersailles under Louis XIY. Washington 1985; S. PINCAS, Yersailles: Un jardin a la
franęaise. Paris 1995; T.E HEDIN, Le Nostre to Mansart: Transition in the Gardens of Yersailles. „Gazette des Beaux-
Arts” 1997, s. 191-343; G. SABATIER, Yersailles ou la figurę du roi. Paris 1999 (s. 47-99: Le jardin, ou les enigmes
supposeesf
Małgorzata Szafrańska
4. Widok ogrodu w Wersalu za pałacem
4. View of the garden at Yersailles behind the pałace
- zbyt piękny dla ambitnego, 23-letniego Ludwika XIV, który właśnie w czasie, gdy został
zaproszony przez Fouąueta na inaugurację jego nowej rezydencji, dojrzał do decyzji
samodzielnego rządzenia Francją i zrzucenia - po śmierci kardynała Mazariniego - pęt
kolejnych „pierwszych ministrów”. Chciał rządzić sam, chciał stworzyć centrum władzy
politycznej, centrum kontroli i rozdawania łask - nowy dwór, poza Paryżem, sztucznie
izolowany od świata, nierzeczywisty jak alegoria. Król uwięził Fouąueta za to, że śmiał
zamieszkać w tak pięknym ogrodzie i porwał trójkę jego artystów.
Wybór miejsca nowej rezydencji królewskiej padł na Wersal, gdzie znajdował się stary
pałacyk myśliwski Ludwika XIII, który otoczył kiedyś ogrodem Jacąues Boyceau
de la Barauderie. Już w 1661 roku - roku „afery z Fouąuetem” - w Wersalu budować
zaczął Le Vau, którego po rychłej śmierci zastąpił Jules Hardouin-Mansart. Ogrodem
zajął się Le Nótre. Malowidłami, rzeźbami, pomysłami fontann - Le Brun13 (il. 3, 4).
Ogród w Wersalu wcale nie jest najlepszym dziełem Le Nótre’a. Ogród, powstający 40 lat,
przerabiany wielokrotnie, jest bezkształtny, nieharmonijny i za duży. Fenomen Wersalu
dotyczy innych sfer: historii, polityki, życia dworskiego, uwięzienia sztuki i literatury
w sieci szczerozłotej, która w gruncie rzeczy często umożliwiała ich wielkie osiągnięcia.
Ci, którzy nie lubią ogrodów w stylu francuskim, mówią o ich sztywności, oschłości,
monotonii, smutku, nienaturalności. Z całą pewnością cechy te nie odnoszą się ani do
Wersalu, ani do innych ogrodów Le Nótre’a, urzekających prostotą, swobodą, szerokim
15 O ogrodzie w Wersalu m. in.: A. MARIE, Naissance de Yersailles. Paris 1968; R. BERGER, In the garden of the Sun
King. Studies on the park of Yersailles under Louis XIY. Washington 1985; S. PINCAS, Yersailles: Un jardin a la
franęaise. Paris 1995; T.E HEDIN, Le Nostre to Mansart: Transition in the Gardens of Yersailles. „Gazette des Beaux-
Arts” 1997, s. 191-343; G. SABATIER, Yersailles ou la figurę du roi. Paris 1999 (s. 47-99: Le jardin, ou les enigmes
supposeesf