DOI Artikel:
Artykuły i komunikaty
DOI Artikel:Zarębska, Teresa: Wielkie osie urbanistyczne XVIII-wiecznej Warszawy a kreacje André Le Nôtre'a
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.49351#0091
Andre Le Nótre - mistrz iluzji i splendoru
85
7. Schody koło Oranżerii w Wersalu - tak zwane Sto Stopni
7. Steps near the Orangery at Yersailles - the so-called Hundred Steps
w pewnym sensie zastąpionego przez boga Słońca21. Mistrzostwo Le Nótre’a w dziedzinie
iluzji to także przemyślne operowanie terenem, podnoszenie i opuszczanie płaszczyzn
parterów, zwężanie bądź rozszerzanie alei, zbliżanie szpalerów w głębi widoku24 (il. 6).
To sztuczki optyczne, jak słynne Sto Stopni przy wersalskiej Oranżerii (il. 7). To
mistrzowskie operowanie światłem odbijanym w „reflektorach” basenów i kanałów,
skupianym w wodzie na odległych, niknących i blaknących końcach perspektyw. Le Nótre
znał osiągnięcia optyki, pasjonującej wówczas zarówno pracownie uczonych, jak i salony
(il. 8). Szeroko dyskutowano o dziełach Salomona de Caus, Jean-Franęois Nicerona
i o nowych pracach Kartezjusza25, powstawały studia na temat perspektywy, wykorzysty-
wane z miejsca w teatrach i ogrodach26. I odwrotnie, doświadczenia przy zakładaniu
ogrodów podsuwały przykłady uczonym: abbe Du Breuil, wyjaśniając zasadę powstawania
cieni, posługiwał się ilustracjami szpalerów ogrodowych27. Michel Baridon twierdzi, że
„triumf ogrodów barokowych, a szczególnie Wersalu, jest wynikiem skumulowania
efektów optycznych przez połączenie perspektywy linearnej z powietrzną”28. Zwrócił on
23 A.S. WEISS, Mirrors ofInfinity. The French Forma! Garden and 17th-Century Methaphysics. New York 1995, s. 61-63.
24 G. FARHAT, Pratiquesperspectives et histoire de l 'art des jardins. L ’exemple du Grand Gana! de Sceawc. „Revue de
1’Art” 2000, nr 3 (129), s. 28M0.
25 GANAY, op. cit., s. 11; W.H. ADAMS, The French Garden: 1500 - 1800. New York 1979, s. 56; M. BARIDON,
The scientific imagination and the Baroque garden. „Journal of Garden History” 1998, nr 1, s. 5-19.
26 H. VERIN, Technology in the Park: Engineers and Gardeners in Seyenteenth-Century France. [W:] Architecture of
Western Gardens. Red. M. Mosser i J. Teyssot. Cambridge (Mass.)-London 1991, s. 142; M. CHARAGEAT, Andre Le
Nótre et l’optique de son temps. „Bulletin de la Societede I’histoire de Fart franęais” 1955, s. 66.; JEANNEL, op. cit., s. 26.
27 M. BARIDON, Le paysage, les jardins et l’optique: quelque jalons. [W:] Le paysage - territoire d'intentions.
Montreal-Paris 1999, s. 27.
28 Ibid., s. 28.
85
7. Schody koło Oranżerii w Wersalu - tak zwane Sto Stopni
7. Steps near the Orangery at Yersailles - the so-called Hundred Steps
w pewnym sensie zastąpionego przez boga Słońca21. Mistrzostwo Le Nótre’a w dziedzinie
iluzji to także przemyślne operowanie terenem, podnoszenie i opuszczanie płaszczyzn
parterów, zwężanie bądź rozszerzanie alei, zbliżanie szpalerów w głębi widoku24 (il. 6).
To sztuczki optyczne, jak słynne Sto Stopni przy wersalskiej Oranżerii (il. 7). To
mistrzowskie operowanie światłem odbijanym w „reflektorach” basenów i kanałów,
skupianym w wodzie na odległych, niknących i blaknących końcach perspektyw. Le Nótre
znał osiągnięcia optyki, pasjonującej wówczas zarówno pracownie uczonych, jak i salony
(il. 8). Szeroko dyskutowano o dziełach Salomona de Caus, Jean-Franęois Nicerona
i o nowych pracach Kartezjusza25, powstawały studia na temat perspektywy, wykorzysty-
wane z miejsca w teatrach i ogrodach26. I odwrotnie, doświadczenia przy zakładaniu
ogrodów podsuwały przykłady uczonym: abbe Du Breuil, wyjaśniając zasadę powstawania
cieni, posługiwał się ilustracjami szpalerów ogrodowych27. Michel Baridon twierdzi, że
„triumf ogrodów barokowych, a szczególnie Wersalu, jest wynikiem skumulowania
efektów optycznych przez połączenie perspektywy linearnej z powietrzną”28. Zwrócił on
23 A.S. WEISS, Mirrors ofInfinity. The French Forma! Garden and 17th-Century Methaphysics. New York 1995, s. 61-63.
24 G. FARHAT, Pratiquesperspectives et histoire de l 'art des jardins. L ’exemple du Grand Gana! de Sceawc. „Revue de
1’Art” 2000, nr 3 (129), s. 28M0.
25 GANAY, op. cit., s. 11; W.H. ADAMS, The French Garden: 1500 - 1800. New York 1979, s. 56; M. BARIDON,
The scientific imagination and the Baroque garden. „Journal of Garden History” 1998, nr 1, s. 5-19.
26 H. VERIN, Technology in the Park: Engineers and Gardeners in Seyenteenth-Century France. [W:] Architecture of
Western Gardens. Red. M. Mosser i J. Teyssot. Cambridge (Mass.)-London 1991, s. 142; M. CHARAGEAT, Andre Le
Nótre et l’optique de son temps. „Bulletin de la Societede I’histoire de Fart franęais” 1955, s. 66.; JEANNEL, op. cit., s. 26.
27 M. BARIDON, Le paysage, les jardins et l’optique: quelque jalons. [W:] Le paysage - territoire d'intentions.
Montreal-Paris 1999, s. 27.
28 Ibid., s. 28.