DOI Artikel:
Artykuły i komunikaty
DOI Artikel:Targosz-Kretowa, Karolina: Ogród w teatrze i teatr w ogrodzie: krąg dworu polskiego XVII wieku i źródła jego inspiracji
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.49351#0100
94
Karolina Targosz
1. Scena ogrodowa z La Liberazione di Ruggiero, Florencja 1625,
projekt Gildio Parigi, rycina Alfons o Parigi
1. Garden scene from La Liberazione di Ruggiero, Florence 1625,
design by Giulio Parigi, print by Alfons o Parigi
Repr wg/aft er
K. Targosz-Kretowa, Teatr dworski Władysława IV (1635-1648). Kraków 1965
z prezentacją treści heroicznych, przeplatanych miłosnymi perypetiami. Stąd ogród jako
bezpośrednie otoczenie pałacu, stąd całe sceny ogrodowe, alternujące ze scenami przedsta-
wiającymi dziedzińce bądź wnętrza pałacowe, stąd wreszcie sceny rezydencji z widocznym
tylko wycinkiem przyległego do niej ogrodu. Bohaterowie opuszczając swe siedziby szuka-
ją w nich wytchnienia i pokrzepienia, są one miejscem tajemnych rozmów i zwierzeń,
zwłaszcza miłosnych, snów przy szmerze fontann (głośno wypowiadanych), a czasem i roz-
rywkowej błazenady.
Ogrody sceniczne, na tle których poruszają się bohaterowie sięgający swym rodowodem
Homera, Wergilego i średniowiecznych krucjat, w ujęciu Ariosta i Tassa oraz autorów librett
- przybierają postać zgodną z ówcześnie panującym stylem ogrodów zgeometryzowanych,
z pawilonami i rzeźbami, czyniącymi je bliskimi scenom architektonicznym. Wywodzące
się bezpośrednio ze sceny satyrowej sceny leśne i sielskie szły natomiast w parze z odrębną
tematyką pastoralną, z arkadyjskim światem satyrów i nimf, pasterzy i pasterek. W sceno-
grafii operowej formy ogrodowe i sielskie, heroiczno-dworskie i pastoralne ulegają niekiedy
pewnym kontaminacjom. W samej rzeczywistości, nawet w epokach dominacji ogrodów
regularnych, dalsze otoczenie pałaców i will stanowiły parki Imaj obrazowe, bliskie natural-
nym łąkom, zagajnikom i lasom, dochodziło też niekiedy do głosu przekonanie o wyższo-
ści swobodnych tworów natury nad sformalizowanym kunsztem ludzkiej ręki2.
2 M. SZAFRAŃSKA, Parki krajobrazowe XVI w. [W:] Sztuka a natura. Pod red. E. Chojeckiej, Katowice 1991,
s. 265-281; id., Ogród i las. Naturalistyczne bezdroża XVll-wiecznej sztuki ogrodowej. [W:] Sztuka XVII w. w Polsce.
Warszawa 1994, s. 177-190.
Karolina Targosz
1. Scena ogrodowa z La Liberazione di Ruggiero, Florencja 1625,
projekt Gildio Parigi, rycina Alfons o Parigi
1. Garden scene from La Liberazione di Ruggiero, Florence 1625,
design by Giulio Parigi, print by Alfons o Parigi
Repr wg/aft er
K. Targosz-Kretowa, Teatr dworski Władysława IV (1635-1648). Kraków 1965
z prezentacją treści heroicznych, przeplatanych miłosnymi perypetiami. Stąd ogród jako
bezpośrednie otoczenie pałacu, stąd całe sceny ogrodowe, alternujące ze scenami przedsta-
wiającymi dziedzińce bądź wnętrza pałacowe, stąd wreszcie sceny rezydencji z widocznym
tylko wycinkiem przyległego do niej ogrodu. Bohaterowie opuszczając swe siedziby szuka-
ją w nich wytchnienia i pokrzepienia, są one miejscem tajemnych rozmów i zwierzeń,
zwłaszcza miłosnych, snów przy szmerze fontann (głośno wypowiadanych), a czasem i roz-
rywkowej błazenady.
Ogrody sceniczne, na tle których poruszają się bohaterowie sięgający swym rodowodem
Homera, Wergilego i średniowiecznych krucjat, w ujęciu Ariosta i Tassa oraz autorów librett
- przybierają postać zgodną z ówcześnie panującym stylem ogrodów zgeometryzowanych,
z pawilonami i rzeźbami, czyniącymi je bliskimi scenom architektonicznym. Wywodzące
się bezpośrednio ze sceny satyrowej sceny leśne i sielskie szły natomiast w parze z odrębną
tematyką pastoralną, z arkadyjskim światem satyrów i nimf, pasterzy i pasterek. W sceno-
grafii operowej formy ogrodowe i sielskie, heroiczno-dworskie i pastoralne ulegają niekiedy
pewnym kontaminacjom. W samej rzeczywistości, nawet w epokach dominacji ogrodów
regularnych, dalsze otoczenie pałaców i will stanowiły parki Imaj obrazowe, bliskie natural-
nym łąkom, zagajnikom i lasom, dochodziło też niekiedy do głosu przekonanie o wyższo-
ści swobodnych tworów natury nad sformalizowanym kunsztem ludzkiej ręki2.
2 M. SZAFRAŃSKA, Parki krajobrazowe XVI w. [W:] Sztuka a natura. Pod red. E. Chojeckiej, Katowice 1991,
s. 265-281; id., Ogród i las. Naturalistyczne bezdroża XVll-wiecznej sztuki ogrodowej. [W:] Sztuka XVII w. w Polsce.
Warszawa 1994, s. 177-190.