DOI article:
Artykuły i komunikaty
DOI article:Sokół, Lech: Watteau, Marivaux, fêtes galantes, czyli co może się wydarzyć w ogrodzie?
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.49351#0143
Watteau, Marivaux, fetes galantes, czyli co może się wydarzyć w ogrodzie?
137
8. Antoine Watteau, Włoscy komedianci, ol. pł.,
National Gallery of Art, Waszyngton
8. Antoine Wćzttóćzw,Comediens italiens, oil on canvas,
National Gallery of Art, Washington
wyrzuceni z Raju. Teraz, przeniesieni do świata ziemskiego, mogą już tworzyć życie jed-
nostkowe i społeczne w sposób wolny, ale - wszystko na to wskazuje - na obraz i podo-
bieństwo życia swoich sędziów i bogów.
Marivaux nie poprzestał na tym gorzkim finale: w zakończeniu sztuki pojawia się jesz-
cze jedna para młodych ludzi, Meslis i Dina, o których nie wiadomo, skąd się wzięli:
byłoby logiczne, gdyby byli trzecią parą ludzkich zwierząt doświadczalnych, ale autor o
takiej możliwości nigdzie w sztuce nie wspomniał. Meslis i Dina spełniają w sposób do-
skonały wszelkie wymagania cnoty odniesionej do stosunków damsko-męskich: są sobie
niezłomnie wierni, niestałość i niewierność me ma do nich dostępu. W dowód uznania ich
cnoty, Książę i Hermiane biorą ich na utrzymanie. Opłaca się zatem być cnotliwym w
sensie jak najbardziej dosłownym: jest się za to opłacanym, można się domyślić, że sowi-
cie. Pochwała cnoty? - tak, ale w zamian za pensję? Nie sądzę, by ten finał, jak chcą
niektórzy, miał cokolwiek wspólnego z happy endem2X.
Co może zatem zdarzyć się w ogrodzie, zwłaszcza jeśli Ogród Rajski także bierzemy
pod uwagę? Prawie wszystko: od prezentacji pierwotnego stanu ludzkości po obraz jej
głębokiego upadku, od niewinnej do bardziej perwersyjnej formy/etes galantes, od weso-
łości poprzez wesołość zaprawioną melancholią, a nawet tragizmem, po ponurą - prze-
wrotnie nazwaną komedią - wizję natury ludzkiej. Może komedię ludzką?
21 Niektóre z pytań przywołanych w moich rozważaniach stawia Daniel Gerould w cytowanym wielokrotnie opracowa-
niu (por. zwłaszcza s. 15-16) oraz B. Dort,w przedmowie do sztuki w edycji MAR1VAUX, op. cit., s. 459-462.
137
8. Antoine Watteau, Włoscy komedianci, ol. pł.,
National Gallery of Art, Waszyngton
8. Antoine Wćzttóćzw,Comediens italiens, oil on canvas,
National Gallery of Art, Washington
wyrzuceni z Raju. Teraz, przeniesieni do świata ziemskiego, mogą już tworzyć życie jed-
nostkowe i społeczne w sposób wolny, ale - wszystko na to wskazuje - na obraz i podo-
bieństwo życia swoich sędziów i bogów.
Marivaux nie poprzestał na tym gorzkim finale: w zakończeniu sztuki pojawia się jesz-
cze jedna para młodych ludzi, Meslis i Dina, o których nie wiadomo, skąd się wzięli:
byłoby logiczne, gdyby byli trzecią parą ludzkich zwierząt doświadczalnych, ale autor o
takiej możliwości nigdzie w sztuce nie wspomniał. Meslis i Dina spełniają w sposób do-
skonały wszelkie wymagania cnoty odniesionej do stosunków damsko-męskich: są sobie
niezłomnie wierni, niestałość i niewierność me ma do nich dostępu. W dowód uznania ich
cnoty, Książę i Hermiane biorą ich na utrzymanie. Opłaca się zatem być cnotliwym w
sensie jak najbardziej dosłownym: jest się za to opłacanym, można się domyślić, że sowi-
cie. Pochwała cnoty? - tak, ale w zamian za pensję? Nie sądzę, by ten finał, jak chcą
niektórzy, miał cokolwiek wspólnego z happy endem2X.
Co może zatem zdarzyć się w ogrodzie, zwłaszcza jeśli Ogród Rajski także bierzemy
pod uwagę? Prawie wszystko: od prezentacji pierwotnego stanu ludzkości po obraz jej
głębokiego upadku, od niewinnej do bardziej perwersyjnej formy/etes galantes, od weso-
łości poprzez wesołość zaprawioną melancholią, a nawet tragizmem, po ponurą - prze-
wrotnie nazwaną komedią - wizję natury ludzkiej. Może komedię ludzką?
21 Niektóre z pytań przywołanych w moich rozważaniach stawia Daniel Gerould w cytowanym wielokrotnie opracowa-
niu (por. zwłaszcza s. 15-16) oraz B. Dort,w przedmowie do sztuki w edycji MAR1VAUX, op. cit., s. 459-462.