Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (63.2001)

150

Alina Żórawska-Witkowska

ukazać im uroki miłości i rozkosz kochania. Molier pisząc dzieło pod wybitną presją
czasu, zmuszony był już na początku drugiego aktu zrezygnować z ambitnego zamiaru
ułożenia wierszem (co stanowiło wyższy stopień sztuki literackiej) całej komedii i prze-
szedł na prozę. Rozbudowane intermedia muzyczne obejmują zarówno odcinki instru-
mentalne - ritornele i airs przeznaczone do tańca, jak też urozmaicone partie wokalne
- recits, opartą na wzorach włoskiego lamentu plainte, chansons, duet i tercet, chanson
a danser w postaci 4-głosowego chóru. W partyturze znaleźć można wiele efektownych
scen (np. Air des Yalets de chiens et des chcisseurs avec des cors de chasse]9), ale naj-
bardziej okazały był finał dzieła (intermedium szóste). Spod sceny wychynęła wówczas
machina w postaci dużego drzewa z szesnastoma umieszczonymi nań muzykami przebra-
nymi za Faunów. Połowę z nich stanowili flutes (między innymi wspomniani wcześniej
czterej Hotteterre), połowę zaś violons. Wykonali oni „un concert le plus agreable du
monde”19 20, na który odpowiedziało im z „orkiestry” trzydziestu violons oraz sześciu „kla-
wesynistów i teorbistów”, w tym artyści tak wybitni, jak Danglebert (Jean Henry?
- klawesynista), Richard (Etienne? - klawesynista), Ithier (Leonard Henry? - lutnista),
La Barre le cadet (Pierre V? - lutnista) oraz nieznani bliżej Tissu i le Moine21. W czasie
tego „koncertu” czterech pasterzy i cztery pasterki (wyłącznie jednak panowie, paniom
bowiem wstęp do profesjonalnego baletu ciągle jeszcze był wzbroniony22) wykonało
baletową entree. Od czasu do czasu do tańca dołączali Faunowie, którzy zdążyli już zejść
z drzewa. Muzyczną podstawę tej niesłychanie ponoć pięknej sceny tworzył 40-taktowy
(pewnie więc kilkakrotnie repetowany) taniec w metrum trójdzielnym23.
Punktem kulminacyjnym i jednocześnie finałem Les Plaisirs były imprezy przed-
stawione trzeciego dnia (9 maja) uroczystości. Goście uraczeni zostali wówczas m.in.
premierowym spektaklem Ballet du Palais dAlcine z muzyką Lully’ego24. Balet ów two-
rzy pięć entrees, złożonych z pojedynczych na ogół i standardowych tańców. Tylko trzecia
entree, która przedstawia walkę Rycerzy Rogera z Potworami, została bardziej rozbudo-
wana muzycznie i obejmuje trzy ustępy -Les Chevaliers, LesMonstres, Bourree. Ponow-
nie zatem sprawą najważniejszą w tym spektaklu stał się jego kontekst. Miejscem bo-
wiem, gdzie ów wyrażony tańcem dramat rozegrano był Wielki Staw, to jest przyszły
Basen Apolla (wówczas zwany także le grand Rondeau, albo Basenem Łabędzi). Po-
środku wody znajdowała się Wyspa Alcyny, na której Vigarani wzniósł pałac czarodziejki.
Po obu stronach Wyspy rozciągały się dwie podłużne skały. Służyły one jako miejsce dla
muzyków ubranych w bogate stroje i ustawionych na tle sztucznych żywopłotów, które
pełniły rolę ekranów akustycznych. Jedna z tych skał mieściła 20 grands violons, 20petits

19 Był to ciekawy pomysł sceniczno-muzyczny (intermedium I, scena 2). Zastosowanie rogów myśliwskich jako
rekwizytów teatralnych wsparte zostało w orkiestrze obecnością prawdziwych cors de chasse i podyktowało kształt
linii melodycznej całego tego ustępu muzycznego, opartego na rozłożonych trój dźwiękach, jedynych dźwiękach
możliwych do wykonania na tych instrumentach. Zob. LULLY, op. cit., s. 31-32.
20 Les Plaisirs de Pisie enchantee..., s. 79.
21 Nazwiska te wymienione zostały zarówno w relacji z imprezy (zob. ibid.), jak też w partyturze utworu (por.
przyp. 11, s. 63) oraz w programie uroczystości rozgrywających się pierwszego dnia (Les Plaisirs de Pisie enchantee.
Course de bague faite par le Roy a Yersailles le 6 [sic] may 1664, op. cit., ), zob. LEMAITRE, op. cit., s. 198.
Nazwiska te zawsze jednak podawane są bez imion, co dziś utrudnia oczywiście dokładną identyfikację osób należą-
cych do wielopokoleniowych i rozgałęzionych rodzin muzyków.
22 Pierwsze tancerki na scenie paryskiej Academie Royale de Musiąue pojawiły się dopiero w roku 1681.
23 Por. przyp. 11, w partyturze s. 64-5.
24 Ibid., s. 67-78.