DOI Artikel:
Artykuły i komunikaty
DOI Artikel:Rutkowska, Teresa: Porządek natury i chaos duszy, czyli o ogrodach filmowych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.49351#0218
212
Teresa Rutkowska
1. Piękna i bestia, reż. J. Cocteau
1. Beauty and the Beast, dir J. Cocteau
W filmie Jeana Cocteau Piękna i bestia (1947), będącym adaptacją znanej bajki Madame
Leprince de Beaumont, gdzie inspiracje plastyczne zaczerpnięte zostały z ilustracji Gusta-
wa Dore, ważną rolę odgrywa jeden z najdziwniejszych ogrodów francuskich wraz
z Chateau de Raray w Pikardii1, który swą obecną postać zyskał w 1. połowie XVII wieku.
Park ten zachwycił Cocteau przede wszystkim z powodu niezwykłych rzeźbionych
ozdób2. Jego właściciel i twórca - Nicolas de Lancy, zamożny bankier, skarbnik wojenny,
szambelan diuka Orleanu i kuzyn Ludwika XIV, pozostając pod wpływem włoskiej rzeź-
by ogrodowej z Gambaraii i Capraroli kazał otoczyć swój park od północy i południa
dwiema ażurowymi ścianami, z 18 arkadami. Pomiędzy każdą arkadą wykuto nisze,
w których znajdują się popiersia antycznych bogiń i bogów oraz wizerunki współcze-
snych. Na szczytach murów zaś wyrzeźbiono 34 figury psów; te od strony północnej gonią
jelenia, te od południa dzika. Otwierająca się na las brama Diany zwieńczona jest tympa-
nonem z rzeźbą jednorożca. Niegdyś w okolicy tej odbywały się słynne polowania, dziś
znajdują się tam ekskluzywne pola golfowe i hotel.
Pałac wraz z ogrodem jest w filmie siedzibą Bestii, tam też ojciec Pięknej zerwał różę,
naruszając integralność ukochanego ogrodu Bestii, za co musiał zapłacić obietnicą odda-
nia jej własnej córki za małżonkę. W filmie Cocteau istotną funkcję pełnią też zwierzęta,
te żywe i te zaklęte w kamieniu, które przydają siedzibie Bestii bajkowego nastroju. Sama
Bestia jest pół mężczyzną, pół zwierzęciem. Grający tę rolę Jean Marais ma posturę czło-
wieka, ale ucharakteryzowany jest na lwa, zwierzę straszliwe, a zarazem piękne. Ma bu-
dzić grozę i respekt, ale też współczucie. W ujęciu Cocteau i operatora Henri’ego Alekana
zamek wraz z parkiem nabiera poetyckiej aury surrealistycznej, ze wszelkimi odniesienia-
mi do snu i podświadomości3, rytuałami erotycznej inicjacji, zatarciem granic pomiędzy
materią ożywioną i nieożywioną. Posągi wykrzywiają się ironicznie na widok Bestii,
1 Por. F. MATHEY, Chateau de France. Paris 1956.
2 Por. J. COCTEAU, Diary of a Film “La Belle et la Bete". London 1950.
3 Por. psychoanalityczną analizę filmu J. DECOCKA., Surrealisme et symbolisme. „L’Avant-Scene de Cinema”. No 138/
139, Jul.-Sept. 1973, pp. 8-11.
Teresa Rutkowska
1. Piękna i bestia, reż. J. Cocteau
1. Beauty and the Beast, dir J. Cocteau
W filmie Jeana Cocteau Piękna i bestia (1947), będącym adaptacją znanej bajki Madame
Leprince de Beaumont, gdzie inspiracje plastyczne zaczerpnięte zostały z ilustracji Gusta-
wa Dore, ważną rolę odgrywa jeden z najdziwniejszych ogrodów francuskich wraz
z Chateau de Raray w Pikardii1, który swą obecną postać zyskał w 1. połowie XVII wieku.
Park ten zachwycił Cocteau przede wszystkim z powodu niezwykłych rzeźbionych
ozdób2. Jego właściciel i twórca - Nicolas de Lancy, zamożny bankier, skarbnik wojenny,
szambelan diuka Orleanu i kuzyn Ludwika XIV, pozostając pod wpływem włoskiej rzeź-
by ogrodowej z Gambaraii i Capraroli kazał otoczyć swój park od północy i południa
dwiema ażurowymi ścianami, z 18 arkadami. Pomiędzy każdą arkadą wykuto nisze,
w których znajdują się popiersia antycznych bogiń i bogów oraz wizerunki współcze-
snych. Na szczytach murów zaś wyrzeźbiono 34 figury psów; te od strony północnej gonią
jelenia, te od południa dzika. Otwierająca się na las brama Diany zwieńczona jest tympa-
nonem z rzeźbą jednorożca. Niegdyś w okolicy tej odbywały się słynne polowania, dziś
znajdują się tam ekskluzywne pola golfowe i hotel.
Pałac wraz z ogrodem jest w filmie siedzibą Bestii, tam też ojciec Pięknej zerwał różę,
naruszając integralność ukochanego ogrodu Bestii, za co musiał zapłacić obietnicą odda-
nia jej własnej córki za małżonkę. W filmie Cocteau istotną funkcję pełnią też zwierzęta,
te żywe i te zaklęte w kamieniu, które przydają siedzibie Bestii bajkowego nastroju. Sama
Bestia jest pół mężczyzną, pół zwierzęciem. Grający tę rolę Jean Marais ma posturę czło-
wieka, ale ucharakteryzowany jest na lwa, zwierzę straszliwe, a zarazem piękne. Ma bu-
dzić grozę i respekt, ale też współczucie. W ujęciu Cocteau i operatora Henri’ego Alekana
zamek wraz z parkiem nabiera poetyckiej aury surrealistycznej, ze wszelkimi odniesienia-
mi do snu i podświadomości3, rytuałami erotycznej inicjacji, zatarciem granic pomiędzy
materią ożywioną i nieożywioną. Posągi wykrzywiają się ironicznie na widok Bestii,
1 Por. F. MATHEY, Chateau de France. Paris 1956.
2 Por. J. COCTEAU, Diary of a Film “La Belle et la Bete". London 1950.
3 Por. psychoanalityczną analizę filmu J. DECOCKA., Surrealisme et symbolisme. „L’Avant-Scene de Cinema”. No 138/
139, Jul.-Sept. 1973, pp. 8-11.