DOI Artikel:
Artykuły i komunikaty
DOI Artikel:Bogdanowski, Janusz: "Polskie kwatery", "Parterre de broderie" i "Wielka murawa"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.49351#0230
224
Janusz Bogdanowski
1. ,,Zielona aleja” na głównej osi pomiędzy tarasem z haftowanymi parterami a wielkim
kanałem projektu Andre Le Nótre’a, Wersal
1. ‘L’Avenue Verte’ on the main axis between the terrace with embroidered parterres and
grand canal designed by Andre Le Nótre, Yersailles
w których istotę utrafia Krasicki, pisząc: ...przyrodzoną okrasę każdego drzewa przeistoczo-
no w kunsztowne a dziwaczne widoki. Bukszpan sztucznie zasadzony z pomocą piasku,
cegły i tłuczonych skorupek,wy dawał na wzór adamaszku kwiaty i floresy1.
Następnie stwierdzał gładkim rymem:
A gardząc przyrodzenia okazałym płodem,
bez drzew, roślin i kwiatu ogród był ogrodem.
Z pozoru zatem niemożliwy do przekroczenia doskonały wzór wersalski dominacjiparterre
de broderie i zielonego duktu, zachowując swoje doświadczenia, znalazł odmienny wyraz w
dominacji „wielkiej murawy” w sztuce ogrodowej, tiwającej bez mała aż po nasze czasy. Tak to
na owym stwierdzeniu można by zakończyć rozważania, z pozom wyczerpawszy istotę tematu,
docierając poprzez dominację „kwater”, dalejparterre de broderie, do rzeczonej „wielkiej
murawy”, a w ślad za tym do dzisiejszego parkowego - czyżby na wzór łąk elizejskich? - wiel-
kiego trawnika. Można by, gdyby nie ten osobliwy „moment” przekroczenia „granicy” wizji Le
Nótre'a. Wizji, która znalazła nieoczekiwane rozdwojenie w XVIII stuleciu, stawiając nam py-
tanie o genezę tej nagle rozkwitłej „wielkiej murawy”. Byłoż by to konsekwencją wcześniejszej
tradycji czy też właśnie wynikiem rozwoju wizji klasycznego ogrodu? Czy też ich wzajemnego
powiązania?
Wypadnie zatem, choć pokrótce, wniknąć w istotę zagadki, czyli tego kompozycyjnego za-
gadnienia na polskim gruncie. Nasuwa się pytanie czy można to ustalić z jednoznacz-
nym wynikiem?
7 I. KRASICKI, Listy o ogrodach. Dzieła Ignacego Krasickiego. Edycja nowa i zupełna. Warszawa 1805, t. V,
s. 393-394.
Janusz Bogdanowski
1. ,,Zielona aleja” na głównej osi pomiędzy tarasem z haftowanymi parterami a wielkim
kanałem projektu Andre Le Nótre’a, Wersal
1. ‘L’Avenue Verte’ on the main axis between the terrace with embroidered parterres and
grand canal designed by Andre Le Nótre, Yersailles
w których istotę utrafia Krasicki, pisząc: ...przyrodzoną okrasę każdego drzewa przeistoczo-
no w kunsztowne a dziwaczne widoki. Bukszpan sztucznie zasadzony z pomocą piasku,
cegły i tłuczonych skorupek,wy dawał na wzór adamaszku kwiaty i floresy1.
Następnie stwierdzał gładkim rymem:
A gardząc przyrodzenia okazałym płodem,
bez drzew, roślin i kwiatu ogród był ogrodem.
Z pozoru zatem niemożliwy do przekroczenia doskonały wzór wersalski dominacjiparterre
de broderie i zielonego duktu, zachowując swoje doświadczenia, znalazł odmienny wyraz w
dominacji „wielkiej murawy” w sztuce ogrodowej, tiwającej bez mała aż po nasze czasy. Tak to
na owym stwierdzeniu można by zakończyć rozważania, z pozom wyczerpawszy istotę tematu,
docierając poprzez dominację „kwater”, dalejparterre de broderie, do rzeczonej „wielkiej
murawy”, a w ślad za tym do dzisiejszego parkowego - czyżby na wzór łąk elizejskich? - wiel-
kiego trawnika. Można by, gdyby nie ten osobliwy „moment” przekroczenia „granicy” wizji Le
Nótre'a. Wizji, która znalazła nieoczekiwane rozdwojenie w XVIII stuleciu, stawiając nam py-
tanie o genezę tej nagle rozkwitłej „wielkiej murawy”. Byłoż by to konsekwencją wcześniejszej
tradycji czy też właśnie wynikiem rozwoju wizji klasycznego ogrodu? Czy też ich wzajemnego
powiązania?
Wypadnie zatem, choć pokrótce, wniknąć w istotę zagadki, czyli tego kompozycyjnego za-
gadnienia na polskim gruncie. Nasuwa się pytanie czy można to ustalić z jednoznacz-
nym wynikiem?
7 I. KRASICKI, Listy o ogrodach. Dzieła Ignacego Krasickiego. Edycja nowa i zupełna. Warszawa 1805, t. V,
s. 393-394.