DOI Artikel:
Artykuły i komunikaty
DOI Artikel:Nieciecki, Jan: "Polski Wersal" - Białystok Jana Klemensa Branickiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.49351#0302
296
Jan Nieciecki
2. Widok salonu parterów Ogrodu Górnego w Białymstoku od strony
Małego Zwierzyńca Jeleniego. Rycina M. H. Rentza wgproj. J. H. Klemma, ok. 1750
2. View of the ‘parterres de compartiment’, Upper Garden, Białystok viewed from the
Little Red Deer Enclosure. Engraving by M. H. Rentz after a design by J. H. Klemm, ca. 1750
Polacy woleli białostocką rezydencję nazywać „Wersalem Podlaskim”6 7 8. Czynili to za
ks. Karolem Wyrwiczem, który w wydanej w 1770 roku Geografii powszechnej czasów
teraźniejszych napisał: Białystok jedno z najporządniejszych w Połszcze miasteczek wspa-
niałym pałacem, pięknym i kosztownym ogrodem, rozkosznemi w okolicy dla rozrywki do-
mami przyozdobiony i Wersalem Podlaskim słusznie nazwany1, (Franciszek Biłgorajski na-
zywając Białystok Wersalem podlaskim wprost powołuje się na geografię Wyrwiczafi.
Czemu zawdzięczała siedziba Jana Klemensa Branickiego miano „Polskiego Wer-
salu”? By odpowiedzieć na to pytanie, należy przede wszystkim odwołać się do świa-
dectw ludzi, którzy użyli tego określenia i którzy mieli możność oglądania Białegostoku
jeszcze za rządów Branickich. Cytowany już William Coxe uzasadniał: pałac białosto-
cki nazywany jest ,, Polskim Wersalem' dzięki swej okazałości i wspaniałości9. Hipolit
6Zob. J. NIECIECKI, Opowieści o „Polskim Wersalu”. „Biuletyn Konserwatorski Województwa Białostockiego”.
1996, przypis 8 na s. 56.
7 K. WYRWICZ, Geografia powszechna czasów teraźniejszych albo opisanie krótkie krajów całego świata ..., War-
szawa 1770, s. 283.
8 E BIŁGORAJSKI, Pamiętnik szlachcica podlaskiego. „Czas” 1876, nr 275, s. 1. Czasami nazywano jednak Biały-
stok, tak jak A. F. Busching i inni zagraniczni podróżnicy w XVIII w., „Polskim Wersalem” (zob. J. NIECIECKI,
Opowieści..., przypisy 10 i 2 na s. 56). Określenie to pojawia się również obecnie, np.: G. PERRAULT, Sekret kró-
lewski. Polskie szaleństwo. Przeł. A. i K. Choińscy. Warszawa 1997, s. 213 (wyd. francuskie 1992); K. ZIENKOW-
SKA, Stanisław August Poniatowski. Wrocław 1998, s. 12 („ legendarny polski Wersal - pałac i wspaniała posiadłość
w Białymstoku ").
9 COXE, op. cit., s. 680.
Jan Nieciecki
2. Widok salonu parterów Ogrodu Górnego w Białymstoku od strony
Małego Zwierzyńca Jeleniego. Rycina M. H. Rentza wgproj. J. H. Klemma, ok. 1750
2. View of the ‘parterres de compartiment’, Upper Garden, Białystok viewed from the
Little Red Deer Enclosure. Engraving by M. H. Rentz after a design by J. H. Klemm, ca. 1750
Polacy woleli białostocką rezydencję nazywać „Wersalem Podlaskim”6 7 8. Czynili to za
ks. Karolem Wyrwiczem, który w wydanej w 1770 roku Geografii powszechnej czasów
teraźniejszych napisał: Białystok jedno z najporządniejszych w Połszcze miasteczek wspa-
niałym pałacem, pięknym i kosztownym ogrodem, rozkosznemi w okolicy dla rozrywki do-
mami przyozdobiony i Wersalem Podlaskim słusznie nazwany1, (Franciszek Biłgorajski na-
zywając Białystok Wersalem podlaskim wprost powołuje się na geografię Wyrwiczafi.
Czemu zawdzięczała siedziba Jana Klemensa Branickiego miano „Polskiego Wer-
salu”? By odpowiedzieć na to pytanie, należy przede wszystkim odwołać się do świa-
dectw ludzi, którzy użyli tego określenia i którzy mieli możność oglądania Białegostoku
jeszcze za rządów Branickich. Cytowany już William Coxe uzasadniał: pałac białosto-
cki nazywany jest ,, Polskim Wersalem' dzięki swej okazałości i wspaniałości9. Hipolit
6Zob. J. NIECIECKI, Opowieści o „Polskim Wersalu”. „Biuletyn Konserwatorski Województwa Białostockiego”.
1996, przypis 8 na s. 56.
7 K. WYRWICZ, Geografia powszechna czasów teraźniejszych albo opisanie krótkie krajów całego świata ..., War-
szawa 1770, s. 283.
8 E BIŁGORAJSKI, Pamiętnik szlachcica podlaskiego. „Czas” 1876, nr 275, s. 1. Czasami nazywano jednak Biały-
stok, tak jak A. F. Busching i inni zagraniczni podróżnicy w XVIII w., „Polskim Wersalem” (zob. J. NIECIECKI,
Opowieści..., przypisy 10 i 2 na s. 56). Określenie to pojawia się również obecnie, np.: G. PERRAULT, Sekret kró-
lewski. Polskie szaleństwo. Przeł. A. i K. Choińscy. Warszawa 1997, s. 213 (wyd. francuskie 1992); K. ZIENKOW-
SKA, Stanisław August Poniatowski. Wrocław 1998, s. 12 („ legendarny polski Wersal - pałac i wspaniała posiadłość
w Białymstoku ").
9 COXE, op. cit., s. 680.