Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (63.2001)

392

Joanna Sosnowska


1. Tatę Modern. Widok ogólny
1. Tatę Modern. Exterior view

niebywała jest realizacja architektoniczna projektu
Franka O. Gehry. Decyzja budowy muzeum w Bilbao,
stolicy kraju Basków miała niewątpliwie przyczyny
polityczne, jak zresztą wszystko co zdarza się w sztu-
ce na tak wielką skalę. Jednak Bilbao po euforii, która
zapanowała zaraz po otwarciu, zeszło szybko na dal-
szy plan. Stanowi nadal niezaprzeczalną atrakcję tu-
rystyczną, musiało też pobudzić działalność
artystyczną w Hiszpanii, choćby przez sam fakt, że
takie muzea zazwyczaj dokonują zakupów dzieł naj-
nowszych, co stymuluje artystów do pracy, a kolek-
cjonerów zmusza do śledzenia, co się w danym
miejscu dzieje, kupowania, robienia wystaw i tym
podobne. Trzeba będzie jednak jeszcze długo czekać,
aż ukształtuje się w tym rejonie świata rzeczywisty
ośrodek sztuki współczesnej. Samo muzeum nie wy-
starczy, aby mógł on powstać, muszą być spełnione
wielorakie warunki, jak istnienie szkół artystycznych,
tradycja konsolidująca środowisko i buntownicy,
którzy obalają dawne mity, to wszystko razem dopie-
ro staje się motorem kultury. Takie warunki istnieją na
pewno w Londynie.
Przez całe lata, a właściwie wieki, Wielka Brytania
była na uboczu, choć jej obecność w kulturze euro-
pejskiej, a potem amerykańskiej zawsze się wyraźnie
odczuwało - Joshua Reynolds, William Turner, John
Ruskin, William Morris, prerafaelici, Roger Fry, szko-
ła w Bloomsbery, vortycyzm, Henry Moor, Francis
Bacon, Lucien Freud, Richard Hamilton, David Hock-
ney, żeby już nie wymieniać zupełnie współczesnych,
bo liczba ich jest ogromna. W Londynie obok impo-
nujących muzeów eksponujących sztukę całego

świata, jak na stolicę dawnego imperium przystało, ist-
niejąznane i ważne dla życia artystycznego, nie tylko
na wyspach, galerie koncentrujące się na prezentowa-
niu sztuki współczesnej, jak Serpentine, Whitechapel
i Hayward Gallery. Ta ostatnia spełniała przez czas
dłuższy rolę pierwszoplanowego miejsca, gdzie pre-
zentowane były duże, przekrojowe wystawy poświę-
cone historii sztuki XX wieku i jest tak nadal, jednak
nigdy nie miało to charakteru muzealnego. Szńikę no-
woczesną można obejrzeć również w National Gallery
-jest tam obecna, jak dawniej, w szczątkowym wymia-
rze, a także w Tatę Gallery, gdzie jednak zawsze była
zdominowana przez XIX-wiecznych artystów angiel-
skich. Tracili na tym przede wszystkim współcześni
artyści brytyjscy, pokazywani przez konieczny porzą-
dek historyczny w cieniu Francuzów, Niemców i Ame-
rykanów. Zrodziła się więc myśl budowy nowego
miejsca i tak powstało Tatę Modem.
W 1994 roku Nicholas Serota, dyrektor Tatę Gal-
lery podjął decyzje o rozbudowie muzeum, przejmu-
jąc od miasta budynek dawnej elektrowni
zaprojektowanej w latach 50. przez Sir Giles Gilberta
Scotta, twórcę słynnej angielskiej budki telefonicz-
nej. Wznosi się on na północnym brzegu Tamizy
dokładnie na wprost katedry św. Pawła, a więc
w znacznej odległości od starego Tatę usytuowane-
go na południowym brzegu, w dzielnicy zwanej Mill-
bank. Muzeum ufundował w 1897 roku fabrykant
Henry Tatę, który wsławił się wynalezieniem cukru
w kostkach. W tamtych czasach Millbank była dzielni-
cą dopiero powoli przekształcającą swoje oblicze
z przemysłowego w mieszczańskie miejsce eleganckiej