DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Sikorska, Joanna: Miedzioryt XV wieku i jego odrębność w sztuce późnego średniowiecza: problemy badawcze =
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0136
130
JOANNA SIKORSKA
J. Ts/v/Te/ w//? yWerVe/rew, Rycerz i dama
(T. JOT), z Alltagsleben ("Sceny z życia
codziennego), wgAfuxEeA/w, Geschichte und
kritischer Katalog...
Niektóre zabiegi można jednak ostrożnie uznać za rozwiązania charakterystyczne tyl-
ko dla grafiki ' ^. Do kategorii graficznych / 'cg;'/ wypada zaliczyć motyw szczegól-
nej - precyzja miedziorytniczej kreski pozwalała wykonać rozbudowane,
pejzażowe tła, w których „ukrywają" się rozmaite motywy lub też przybierają one charak-
ter antropomorflczny^. Zabiegiem wyjątkowym, charakterystycznym dla tego medium,
są wreszcie „puste banderole", spotykane po połowie stulecia m.in. w twórczości Mistrza
ES (np. L. 213) czy rytowników, których Lehrs (1886) łączył z jedną indywidualnością,
tzw. Mistrzem św. Erazma'^. Puste banderole zachęcały odbiorcę do ich uzupełnienia
W grafice XV stuleciu tkwią korzenie „ruchomych obrazów", w których wykorzystywano złudzenie mchu i przemia-
ny. Najstarszym znanym przykładem jest wo/ąźerła, drzeworyt południowoniemiecki wykonany przypuszczal-
nie po 1450 r. (Norymberga, Germanisches Nationałmuseum). Zob. Sten G. LINDBERG, "Mobiles in Books: Volvelles,
Inserts, Pyramids, Divinations, and Children's Games", 7Vu? PnmfuTiTmry, Summer 1979, s. 49-82; Suzanne KARR,
"Constructions both Sacred and Profane: Serpents, Angels, and Pointing Fingers in Renaissance Books with Moving
Parts", %7e CniveryiTyTiTm/y GazeAe, 78, 2004, s. 101-127.
KEMPERD1CK, op. cit., s. 58; Joanna SIKORSKA, „Gry z widzem w miedziorytach końca XV wieku. Motyw
głowy-skały w rycinie Monogramisty AG", [w:] Mowa / woc okazów Prace TeJyÆowane PrqAsur Mara Pogrz^cł/c/,
Warszawa 2005, s. 113-116.
Motyw ten wskazał już Adolf SPAMER (Das' ł/cmc Nadać/? AMT voa? ATK M zna? W Ta/?r/?Madc?T, München
1930, s. 47). Zob też: AREFORD, "The Image in the Viewer's Hands...", s. 10 (odnotowuje, że we wczesnych drzewo-
rytach analogiczną rolę odgiywają „puste", otwarte książki).
JOANNA SIKORSKA
J. Ts/v/Te/ w//? yWerVe/rew, Rycerz i dama
(T. JOT), z Alltagsleben ("Sceny z życia
codziennego), wgAfuxEeA/w, Geschichte und
kritischer Katalog...
Niektóre zabiegi można jednak ostrożnie uznać za rozwiązania charakterystyczne tyl-
ko dla grafiki ' ^. Do kategorii graficznych / 'cg;'/ wypada zaliczyć motyw szczegól-
nej - precyzja miedziorytniczej kreski pozwalała wykonać rozbudowane,
pejzażowe tła, w których „ukrywają" się rozmaite motywy lub też przybierają one charak-
ter antropomorflczny^. Zabiegiem wyjątkowym, charakterystycznym dla tego medium,
są wreszcie „puste banderole", spotykane po połowie stulecia m.in. w twórczości Mistrza
ES (np. L. 213) czy rytowników, których Lehrs (1886) łączył z jedną indywidualnością,
tzw. Mistrzem św. Erazma'^. Puste banderole zachęcały odbiorcę do ich uzupełnienia
W grafice XV stuleciu tkwią korzenie „ruchomych obrazów", w których wykorzystywano złudzenie mchu i przemia-
ny. Najstarszym znanym przykładem jest wo/ąźerła, drzeworyt południowoniemiecki wykonany przypuszczal-
nie po 1450 r. (Norymberga, Germanisches Nationałmuseum). Zob. Sten G. LINDBERG, "Mobiles in Books: Volvelles,
Inserts, Pyramids, Divinations, and Children's Games", 7Vu? PnmfuTiTmry, Summer 1979, s. 49-82; Suzanne KARR,
"Constructions both Sacred and Profane: Serpents, Angels, and Pointing Fingers in Renaissance Books with Moving
Parts", %7e CniveryiTyTiTm/y GazeAe, 78, 2004, s. 101-127.
KEMPERD1CK, op. cit., s. 58; Joanna SIKORSKA, „Gry z widzem w miedziorytach końca XV wieku. Motyw
głowy-skały w rycinie Monogramisty AG", [w:] Mowa / woc okazów Prace TeJyÆowane PrqAsur Mara Pogrz^cł/c/,
Warszawa 2005, s. 113-116.
Motyw ten wskazał już Adolf SPAMER (Das' ł/cmc Nadać/? AMT voa? ATK M zna? W Ta/?r/?Madc?T, München
1930, s. 47). Zob też: AREFORD, "The Image in the Viewer's Hands...", s. 10 (odnotowuje, że we wczesnych drzewo-
rytach analogiczną rolę odgiywają „puste", otwarte książki).