DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Polemiki i recenzje
DOI Artikel:Frońska, Joanna: [Rezension von: Tadeusz Jurowlaniec, Gmach pamięci]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0243
237
JOANNA FROŃSKA
Tadeusz Jurkowlaniec, Z nofJ
rzeź^/ć//2sAq /7/^z/7/Ye/ii//7? we T^Y)G/c/wn/,
Instytut Sztuki PAN, Warszawa, 2004, ss. 24!
p<377nęc/ Tadeusza Jurkowtańca stano-
g -w-wi pierwsze obszerne opracowanie dekora-
cji rzeźbiarskiej prezbiterium wrocławskiej
katedry. Jako monografia tej wyraźnie dającej się
wyodrębnić nie tylko funkcjonatnie, ate również ar-
tystycznie (i chronologicznie) części kościoła, praca
ta nie poprzestaje na rozpoznaniu stylistycznym, for-
malnym czy ikonograficznym elementów wystroju
rzeźbiarskiego, ale proponuje śmiałą koncepcję in-
terpretacyjną. Jej zasadniczą treścią jest omówienie
zasad rządzących doborem i rozmieszczeniem arty-
kulacji i dekoracji architektonicznej, oraz ich funk-
cji. Już sam tytuł, G/nacń pawicą sygnalizuje pole
zainteresowań Autora odwołującego się do popular-
nej w badaniach historycznych ostatnich lat katego-
rii pamięci'. Budowla katedralna nie jest jednak
tutaj w pierwszym rzędzie rozpatrywana w swej
funkcji komemoratywnej, jako nmnnwgHtnm, <aia
paaażyA 7 /ca w.S'/wwm/'c/n'n rzeczy ńawna rmńa-
ąyc/uF, lecz jako instrument mnemoniczny prowa-
dzący do tego celu. Propozycja zrozumienia funkcji
przedstawień i podziałów architektonicznych jest
oparta na analizie wzajemnych relacji pomiędzy ele-
mentami artykulacji prezbiterium, ich porządkiem
i dekoracją (bazy, konsole, kapitele, zworniki), które
zestawione zostają z zasadami rachuby czasu w ka-
lendarzu kościelnym. Ponieważ w swym wywodzie
Autor posługuje się precyzyjnymi obliczeniami, dla
których niezwykle istotna jest kwestia bezspornej lo-
kalizacji i oryginalności danego detalu architekto-
nicznego, część interpretacyjna została poprzedzona
' Zob. rozdział „ Memoria", [w:] Ley ten&mcey acfae/Zey
4e /Tńytozńe ńa ALoyen zfge en France et en A/enrngne,
red. Jean-Claude SCHMITT, Otto G. OEXLE, Paris,
2002, s. 53-126
omówieniem etapów budowy prezbiterium (rozdział
I), stanu zachowania jego wyposażenia (rozdział 11),
oraz dokładnym opisem motywów dekoracji (roz-
dział 111). Główny wywód Autora został ponadto
uzupełniony dodatkowym materiałem zgromadzo-
nym w dwóch aneksach, z których jeden zawiera do-
kumentację historyczno-opisową budowłi, w tym
stan badań i wykaz wzmianek źródłowych, a drugi
omawia funkcjonowanie kalendarza. Książka zawie-
ra bogatą dokumentację ilustracyjną poświęconą
w większości dekoracji rzeźbiarskiej prezbiterium
katedry wrocławskiej (170 ilustracji), oraz 18 rysun-
ków architektonicznych ukazujących rzuty kościoła
i prezbiterium, przekroje podpór i rekonstrukcję lek-
torium. Zwłaszcza rys. 3 (schemat rozmieszczenia
zworników i kapiteli) umieszczony na zginającej się
karcie i dzięki temu umożliwiający konsultację
schematu w trakcie lektury, znacznie ułatwia odbiór
tekstu.
Przeprowadzając „rozwarstwienie" budowłi Ta-
deusz Jurkowlaniec korzysta z wyników badań arche-
ologicznych i konserwatorskich (E. Małachowicz
i wcześniej M. Bukowski), oraz architektoniczno-po-
miarowych (w tym swoich własnych). Prezentując
postępy prac nad rozpoczętą z inicjatywy biskupa
Tomasza w 1244 budową prezbiterium, dostawione-
go do transeptu romańskiej katedry Waltera z Malon-
ne, dokonuje jednak rewizji stanu badań. Obok
znanych źródeł, takich jak dokument z Niemczy, czy
wzmianka w Katalogu Biskupów Wrocławskich Sten-
zła, cytuje, na przykład, niewykorzystaną dotychczas
- Wilhelm DURANDUS, /Aga/y y&źńy ńoźc/, cyt. za AĄ-
AAAA, łrom/mrze i urtyA;' o .syp/ce, red. Jan BIAŁO-
STOCKI, Gdańsk 2001, & 777.
JOANNA FROŃSKA
Tadeusz Jurkowlaniec, Z nofJ
rzeź^/ć//2sAq /7/^z/7/Ye/ii//7? we T^Y)G/c/wn/,
Instytut Sztuki PAN, Warszawa, 2004, ss. 24!
p<377nęc/ Tadeusza Jurkowtańca stano-
g -w-wi pierwsze obszerne opracowanie dekora-
cji rzeźbiarskiej prezbiterium wrocławskiej
katedry. Jako monografia tej wyraźnie dającej się
wyodrębnić nie tylko funkcjonatnie, ate również ar-
tystycznie (i chronologicznie) części kościoła, praca
ta nie poprzestaje na rozpoznaniu stylistycznym, for-
malnym czy ikonograficznym elementów wystroju
rzeźbiarskiego, ale proponuje śmiałą koncepcję in-
terpretacyjną. Jej zasadniczą treścią jest omówienie
zasad rządzących doborem i rozmieszczeniem arty-
kulacji i dekoracji architektonicznej, oraz ich funk-
cji. Już sam tytuł, G/nacń pawicą sygnalizuje pole
zainteresowań Autora odwołującego się do popular-
nej w badaniach historycznych ostatnich lat katego-
rii pamięci'. Budowla katedralna nie jest jednak
tutaj w pierwszym rzędzie rozpatrywana w swej
funkcji komemoratywnej, jako nmnnwgHtnm, <aia
paaażyA 7 /ca w.S'/wwm/'c/n'n rzeczy ńawna rmńa-
ąyc/uF, lecz jako instrument mnemoniczny prowa-
dzący do tego celu. Propozycja zrozumienia funkcji
przedstawień i podziałów architektonicznych jest
oparta na analizie wzajemnych relacji pomiędzy ele-
mentami artykulacji prezbiterium, ich porządkiem
i dekoracją (bazy, konsole, kapitele, zworniki), które
zestawione zostają z zasadami rachuby czasu w ka-
lendarzu kościelnym. Ponieważ w swym wywodzie
Autor posługuje się precyzyjnymi obliczeniami, dla
których niezwykle istotna jest kwestia bezspornej lo-
kalizacji i oryginalności danego detalu architekto-
nicznego, część interpretacyjna została poprzedzona
' Zob. rozdział „ Memoria", [w:] Ley ten&mcey acfae/Zey
4e /Tńytozńe ńa ALoyen zfge en France et en A/enrngne,
red. Jean-Claude SCHMITT, Otto G. OEXLE, Paris,
2002, s. 53-126
omówieniem etapów budowy prezbiterium (rozdział
I), stanu zachowania jego wyposażenia (rozdział 11),
oraz dokładnym opisem motywów dekoracji (roz-
dział 111). Główny wywód Autora został ponadto
uzupełniony dodatkowym materiałem zgromadzo-
nym w dwóch aneksach, z których jeden zawiera do-
kumentację historyczno-opisową budowłi, w tym
stan badań i wykaz wzmianek źródłowych, a drugi
omawia funkcjonowanie kalendarza. Książka zawie-
ra bogatą dokumentację ilustracyjną poświęconą
w większości dekoracji rzeźbiarskiej prezbiterium
katedry wrocławskiej (170 ilustracji), oraz 18 rysun-
ków architektonicznych ukazujących rzuty kościoła
i prezbiterium, przekroje podpór i rekonstrukcję lek-
torium. Zwłaszcza rys. 3 (schemat rozmieszczenia
zworników i kapiteli) umieszczony na zginającej się
karcie i dzięki temu umożliwiający konsultację
schematu w trakcie lektury, znacznie ułatwia odbiór
tekstu.
Przeprowadzając „rozwarstwienie" budowłi Ta-
deusz Jurkowlaniec korzysta z wyników badań arche-
ologicznych i konserwatorskich (E. Małachowicz
i wcześniej M. Bukowski), oraz architektoniczno-po-
miarowych (w tym swoich własnych). Prezentując
postępy prac nad rozpoczętą z inicjatywy biskupa
Tomasza w 1244 budową prezbiterium, dostawione-
go do transeptu romańskiej katedry Waltera z Malon-
ne, dokonuje jednak rewizji stanu badań. Obok
znanych źródeł, takich jak dokument z Niemczy, czy
wzmianka w Katalogu Biskupów Wrocławskich Sten-
zła, cytuje, na przykład, niewykorzystaną dotychczas
- Wilhelm DURANDUS, /Aga/y y&źńy ńoźc/, cyt. za AĄ-
AAAA, łrom/mrze i urtyA;' o .syp/ce, red. Jan BIAŁO-
STOCKI, Gdańsk 2001, & 777.