DOI Heft:
Nr. 3-4
DOI Artikel:Wardzyński, Michał: Marmury i wapienie południowoniderlandzkie na ziemiach polskich od średniowiecza do 2. poł. XVIII w.: import i zastosowanie w małej architekturze i rzeźbie kamiennej =
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0317
307
MICHAŁ WARDZYŃSKł
Ożmszawa, /astyfat kPstora' 5'z/ak; GIL
AYc//077t/tl' t WttptY/tte /7o/tt J/7io u'o/7i Jo/Jc//7 JzPio
na z/oz/t/c/cb //o/.sPic/t oJ .sVoJ/tiow/oczcv
Jo 2. /?ok YI7/V w. J//7po/t / zc/.sto.s'orw7/7/'o
W TMćJo/ C/rck/tokt/t/TO /' azoŹÓ/O Pc7/7770/7/70/"
H prowadzone w Polsce już od ponad 100 lat badania naukowe nad lokalizacją złóż
ł-^ szlachetnych odmian kamieni, ich eksploatacją i zastosowaniem w różnych dzie-
.<ł- dżinach sztuki do niedawna koncentrowały się niemal wyłącznie na materiałach wy-
dobywanych w kraju, głównie wapieniach chęcińskich i dębnickich oraz tzw. alabastrach
ruskich'. Na marmury i wapienie mozańskie po raz pierwszy zwrócił uwagę Władysław
* Tekst jest znacznie poszerzoną i zaktualizowaną wersją artykułu p.t. „The Import and Use of Belgian Marble and
Limestone in Small Architecture and Stone Sculpture on Polish Territory from the Middle Ages to the Second Half of
Eighteenth Century", [w:] Actes <7; ATE Co/io^ae /ateraatioaa/ & G/yptograpkie & CorJoae, 18-22 juillet 2006, red.
J.-L. Van Belle, Braine-le-Château 2007, s. 377-421. W tym miejscu chciałbym uprzejmie podziękować pp. prof. Juliu-
szowi A. Chrościckiemu (IHS UW) i dr Ryszardowi Szmydkiemu (Leuven) za wskazówki bibliograficzne i pomoc przy
jego powstawaniu.
' Z najważniejszych prac zob.: Hieronim ŁOPACIŃSKf, „Wiadomości o marmurach w Polsce z rękopisów oraz dzieł
dawnych i nowszych", óprawozJaaia Xoaa'sp JPstorii óztak/' Poiskię/ AkaJeaai Gmie/'<Jaosci, 2: 1892, s. 581-596;
Maria WEBER-KOZfNSKA, „Kamienie w Polsce w okresie renesansu. Główne etapy rozwojowe w historii naszego
kamieniarstwa", Arckitektara, 1954, nr 1, s. 17, 18; Jan CZARNOCKI, „Marmury świętokrzyskie", [w:] Paastwowy
/astytat Geo/ogwzay, Prrzce, XXI: 1958, (= Jan CZARNOCKI, Pracegeo/ogiczae, T. 5, z. 3, red. Katarzyna PAWŁOW-
SKA i Stanisław PAWŁOWSKI), s. 100-116; Maria WEBER-KOZIŃSKA, „Z problematyki historii kamieniarstwa
w Polsce", Xwartaiaik Arckitektary i Grbaaistyki, 3: 1958, z. 1, s. 61-84; Zbigniew RUBINOWSKI, „Pozycja żył
kalcytowych /Różanka' w regionalnej metalogenezie Gór Świętokrzyskich", Xwartaiaik Geoiogiczay, 11: 1967, z. 4,
s. 962-963; Sylwester KO WALCZEWSKI, Marmary kieieckie, Warszawa 1972; Nina MIKS-RUDKOWSKA, „Rze-
miosło kamienirskie Kielecczyzny (zarys historyczny)", [w:] Z Jzie/ów rze??u'o.s7a aa Pie/ecczyźam. Materiały sesji 11-
12 grudnia 1969, Kielce 1973, s. 41-60; Wiktoria PĘCZKOWSKA, Maia arckitektara z czaraego marmara
w cArzaaowskńa, Chrzanów 1976; Hanna SYGIETYŃSKA, Xamiea w arcAàeUarze i rzeźbie Ifhrszauy, Warszawa
1978; Adam MIŁOBĘDZKI, Xrc/zPcłtara poiska AT77 wieka, Warszawa 1980, s. 217-218; Mariusz KARPOWICZ,
Artisti ticiaesi ia Poioaia aei '600, Bellinzona 1983, s. 81-113; Alina JARMONTOWICZ, Róża KRZYWOBŁOCKA-
LAURÓW, Janusz LEHMANN, Piaskowiec w zabytkowe/ arckitektarze Warszawy, Warszawa 1994; Wiesław PRO-
CYK, Marmary kró/ewsPie, z/'awisko wieirzeaia i prob/emy koaserwaey'i, Cz. 1, Warszawa 1998, s. 11-27; Elżbieta
TOŁKANOWICZ, „Marmury polskie. Wydobycie i zastosowanie w budownictwie", Świat Paaneaia 2001, nr 4 (11),
s. 73-76; ead., „Marmury rejonu śląsko-krakowsko-częstochowskiego", Świat Xamieaia 2002, nr 1 (14),
s. 88-93; Mariusz KARPOWICZ, Artisti ticiaesi ia Poioaia aeiia prima meta Aei '666, Ticino 2002, s. 131-134; Alek-
sandra LIPIŃSKA, „Alabastrum efforditur pulcherrimum & candissimum. Wpływ południowoniderlandzkich centrów
rzeźby na popularyzację alabastru na przykładzie Polski, Śląska i Saksonii", [w:] Ceatram i pery/èrie. Materiały III
MICHAŁ WARDZYŃSKł
Ożmszawa, /astyfat kPstora' 5'z/ak; GIL
AYc//077t/tl' t WttptY/tte /7o/tt J/7io u'o/7i Jo/Jc//7 JzPio
na z/oz/t/c/cb //o/.sPic/t oJ .sVoJ/tiow/oczcv
Jo 2. /?ok YI7/V w. J//7po/t / zc/.sto.s'orw7/7/'o
W TMćJo/ C/rck/tokt/t/TO /' azoŹÓ/O Pc7/7770/7/70/"
H prowadzone w Polsce już od ponad 100 lat badania naukowe nad lokalizacją złóż
ł-^ szlachetnych odmian kamieni, ich eksploatacją i zastosowaniem w różnych dzie-
.<ł- dżinach sztuki do niedawna koncentrowały się niemal wyłącznie na materiałach wy-
dobywanych w kraju, głównie wapieniach chęcińskich i dębnickich oraz tzw. alabastrach
ruskich'. Na marmury i wapienie mozańskie po raz pierwszy zwrócił uwagę Władysław
* Tekst jest znacznie poszerzoną i zaktualizowaną wersją artykułu p.t. „The Import and Use of Belgian Marble and
Limestone in Small Architecture and Stone Sculpture on Polish Territory from the Middle Ages to the Second Half of
Eighteenth Century", [w:] Actes <7; ATE Co/io^ae /ateraatioaa/ & G/yptograpkie & CorJoae, 18-22 juillet 2006, red.
J.-L. Van Belle, Braine-le-Château 2007, s. 377-421. W tym miejscu chciałbym uprzejmie podziękować pp. prof. Juliu-
szowi A. Chrościckiemu (IHS UW) i dr Ryszardowi Szmydkiemu (Leuven) za wskazówki bibliograficzne i pomoc przy
jego powstawaniu.
' Z najważniejszych prac zob.: Hieronim ŁOPACIŃSKf, „Wiadomości o marmurach w Polsce z rękopisów oraz dzieł
dawnych i nowszych", óprawozJaaia Xoaa'sp JPstorii óztak/' Poiskię/ AkaJeaai Gmie/'<Jaosci, 2: 1892, s. 581-596;
Maria WEBER-KOZfNSKA, „Kamienie w Polsce w okresie renesansu. Główne etapy rozwojowe w historii naszego
kamieniarstwa", Arckitektara, 1954, nr 1, s. 17, 18; Jan CZARNOCKI, „Marmury świętokrzyskie", [w:] Paastwowy
/astytat Geo/ogwzay, Prrzce, XXI: 1958, (= Jan CZARNOCKI, Pracegeo/ogiczae, T. 5, z. 3, red. Katarzyna PAWŁOW-
SKA i Stanisław PAWŁOWSKI), s. 100-116; Maria WEBER-KOZIŃSKA, „Z problematyki historii kamieniarstwa
w Polsce", Xwartaiaik Arckitektary i Grbaaistyki, 3: 1958, z. 1, s. 61-84; Zbigniew RUBINOWSKI, „Pozycja żył
kalcytowych /Różanka' w regionalnej metalogenezie Gór Świętokrzyskich", Xwartaiaik Geoiogiczay, 11: 1967, z. 4,
s. 962-963; Sylwester KO WALCZEWSKI, Marmary kieieckie, Warszawa 1972; Nina MIKS-RUDKOWSKA, „Rze-
miosło kamienirskie Kielecczyzny (zarys historyczny)", [w:] Z Jzie/ów rze??u'o.s7a aa Pie/ecczyźam. Materiały sesji 11-
12 grudnia 1969, Kielce 1973, s. 41-60; Wiktoria PĘCZKOWSKA, Maia arckitektara z czaraego marmara
w cArzaaowskńa, Chrzanów 1976; Hanna SYGIETYŃSKA, Xamiea w arcAàeUarze i rzeźbie Ifhrszauy, Warszawa
1978; Adam MIŁOBĘDZKI, Xrc/zPcłtara poiska AT77 wieka, Warszawa 1980, s. 217-218; Mariusz KARPOWICZ,
Artisti ticiaesi ia Poioaia aei '600, Bellinzona 1983, s. 81-113; Alina JARMONTOWICZ, Róża KRZYWOBŁOCKA-
LAURÓW, Janusz LEHMANN, Piaskowiec w zabytkowe/ arckitektarze Warszawy, Warszawa 1994; Wiesław PRO-
CYK, Marmary kró/ewsPie, z/'awisko wieirzeaia i prob/emy koaserwaey'i, Cz. 1, Warszawa 1998, s. 11-27; Elżbieta
TOŁKANOWICZ, „Marmury polskie. Wydobycie i zastosowanie w budownictwie", Świat Paaneaia 2001, nr 4 (11),
s. 73-76; ead., „Marmury rejonu śląsko-krakowsko-częstochowskiego", Świat Xamieaia 2002, nr 1 (14),
s. 88-93; Mariusz KARPOWICZ, Artisti ticiaesi ia Poioaia aeiia prima meta Aei '666, Ticino 2002, s. 131-134; Alek-
sandra LIPIŃSKA, „Alabastrum efforditur pulcherrimum & candissimum. Wpływ południowoniderlandzkich centrów
rzeźby na popularyzację alabastru na przykładzie Polski, Śląska i Saksonii", [w:] Ceatram i pery/èrie. Materiały III