DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Recenzje
DOI article:Kurzej, Michał: [Rezension von: Jerzy Kowalczyk, Świątynie późnobarokowe na Kresach]
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0563
553
MICHAŁ KURZEJ
Jerzy Kowalczyk, Krc^cA.
Äzzycfo/y f Korowe/
Warszawa, Instytut Sztuki PAN, Przemyskie Centrum Kultury i Nauki, 2006, ss. 296, il. 300
ł prezentowana książka jest wynikiem wielolet-
ł—^ nich prac Autora, wybitnego i zasłużonego
^ badacza architektury nowożytnej. Zebrane
w niej artykuły, przejrzane i uzupełnione, składają
się na obszerną i niemał kompletną syntezę wiedzy
o późnobarokowej architekturze sakralnej na Zie-
miach Ruskich Korony. Omawiana publikacja jest
tym cenniejsza, że pierwsze wersje większości za-
wartych w niej tekstów zostały opublikowane w nie-
wielkim nakładzie i obecnie są trudno dostępne'.
Nałeży również podkreślić, że owe studia są pierw-
szymi syntetycznymi opracowaniami poświęconymi
architekturze omawianych terenów. Powstały one
w wyniku pionierskich badań Autora, który pierw-
szy w okresie powojennym podjął próbę całościo-
wego omówienia architektury XVHI w. na terenach
niedostępnych dla badaczy przez wcześniejsze pół
wieku. Trzeba pamiętać, że dorobek starszej litera-
tury, poza pracami Tadeusza Mańkowskiego i Zbi-
gniewa Homunga, ogranicza się w znacznej mierze
do monografii poszczegółnych zabytków oraz opra-
cowań historycznych i starożytniczych. Także z tego
wzgiędu zebrane artykuły Jerzego Kowałczyka sta-
nowią cenny wkład w kształtowanie kompłetnego
obrazu architektury polskiej.
Książka składa się z czterech zasadniczych czę-
ści, które obejmują znajdujące się obecnie na teryto-
rium Ukrainy budowłe z terenu diecezji iwowskiej,
kamienieckiej i kijowskiej oraz części diecezji łuc-
kiej - archidiakonatu łuckiego wraz z dekanatem
' Pierwsze wersje prezentowanych w książce artykułów to
„Kierunki w późnobarokowej architekturze sakrainej na
Wołyniu", [w:] óztaka krasów wycńcdmcń, t. ł, red. Jan
K. OSTROWSKI, Kraków 1994, s. 7-37; „Kościoły póź-
nobarokowe w diecezji kamienieckiej", [w:] Ara-
bów wsrAoJ/ńcA, t. 2, red. Jan K. OSTROWSKł, Kraków
bracławskim, a także Lubieszów należący do archi-
diakonatu brzeskiego. Pominięto natomiast obszary
diecezji przemyskiej i chełmskiej, gdyż Autor planu-
je poświęcić im osobne opracowanie (s. 7, przyp. 1).
W częściach ł, 1U i IV świątynie grecko- i or-
miańskokatolickie potraktowano jako kontekst dla
charakterystyki kościołów łacińskich, a w H poświę-
cono osobny rozdział budowlom greckokatolickim.
Poszczególne części otwierają uwagi wstępne, za-
wierające m.in. informacje o strukturze wyznanio-
wej, narodowościowej i administracyjnej omawia-
nego obszaru, roli fundatorów duchownych
i świeckich, czynnych na danym terenie architektach
oraz stosowanych materiałach budowlanych. Na-
stępnie omówiono wybrane aspekty architektury ko-
ściołów i klasztorów, takie jak sposoby włączenia
świątyni w większy zespół architektoniczny, po-
szczególne rozwiązania rzutów, typów przestrzen-
nych i fasad, a także elementy wystroju i wyposaże-
nia wnętrz. Wnioski końcowe zawierają zarysy
charakterystyki artystycznej danego terenu oraz in-
teresujące uwagi o stanie zachowania (czy raczej
dewastacji) i wtórnych przekształceniach wspo-
mnianych budowli.
Układ poszczególnych części dostosowano do
objętości prezentowanego w nich materiału. Najob-
szerniejsza jest część ł, którą otwiera stan badań. Na-
stępnie przedstawiono zarys dziejów i strukturę
terytorialną archidiecezji lwowskiej oraz działalność
fundacyjną biskupów, duchowieństwa, zakonów
1996, s. 85-137; „Późnobarokowe kościoły i klasztory
diecezji kijowskiej i dekanatu bracławskiego", [w:] óz/a-
ła Arasdw t. 3, red. Jan K. OSTROWSKI,
Kraków 1999, s. 10-68; „Świątynie i klasztory późnoba-
rokowe w archidiecezji lwowskiej", RoczmÆ/fAtorü ,Szm-
ł;', 28, 2003, s. 169-298.
MICHAŁ KURZEJ
Jerzy Kowalczyk, Krc^cA.
Äzzycfo/y f Korowe/
Warszawa, Instytut Sztuki PAN, Przemyskie Centrum Kultury i Nauki, 2006, ss. 296, il. 300
ł prezentowana książka jest wynikiem wielolet-
ł—^ nich prac Autora, wybitnego i zasłużonego
^ badacza architektury nowożytnej. Zebrane
w niej artykuły, przejrzane i uzupełnione, składają
się na obszerną i niemał kompletną syntezę wiedzy
o późnobarokowej architekturze sakralnej na Zie-
miach Ruskich Korony. Omawiana publikacja jest
tym cenniejsza, że pierwsze wersje większości za-
wartych w niej tekstów zostały opublikowane w nie-
wielkim nakładzie i obecnie są trudno dostępne'.
Nałeży również podkreślić, że owe studia są pierw-
szymi syntetycznymi opracowaniami poświęconymi
architekturze omawianych terenów. Powstały one
w wyniku pionierskich badań Autora, który pierw-
szy w okresie powojennym podjął próbę całościo-
wego omówienia architektury XVHI w. na terenach
niedostępnych dla badaczy przez wcześniejsze pół
wieku. Trzeba pamiętać, że dorobek starszej litera-
tury, poza pracami Tadeusza Mańkowskiego i Zbi-
gniewa Homunga, ogranicza się w znacznej mierze
do monografii poszczegółnych zabytków oraz opra-
cowań historycznych i starożytniczych. Także z tego
wzgiędu zebrane artykuły Jerzego Kowałczyka sta-
nowią cenny wkład w kształtowanie kompłetnego
obrazu architektury polskiej.
Książka składa się z czterech zasadniczych czę-
ści, które obejmują znajdujące się obecnie na teryto-
rium Ukrainy budowłe z terenu diecezji iwowskiej,
kamienieckiej i kijowskiej oraz części diecezji łuc-
kiej - archidiakonatu łuckiego wraz z dekanatem
' Pierwsze wersje prezentowanych w książce artykułów to
„Kierunki w późnobarokowej architekturze sakrainej na
Wołyniu", [w:] óztaka krasów wycńcdmcń, t. ł, red. Jan
K. OSTROWSKI, Kraków 1994, s. 7-37; „Kościoły póź-
nobarokowe w diecezji kamienieckiej", [w:] Ara-
bów wsrAoJ/ńcA, t. 2, red. Jan K. OSTROWSKł, Kraków
bracławskim, a także Lubieszów należący do archi-
diakonatu brzeskiego. Pominięto natomiast obszary
diecezji przemyskiej i chełmskiej, gdyż Autor planu-
je poświęcić im osobne opracowanie (s. 7, przyp. 1).
W częściach ł, 1U i IV świątynie grecko- i or-
miańskokatolickie potraktowano jako kontekst dla
charakterystyki kościołów łacińskich, a w H poświę-
cono osobny rozdział budowlom greckokatolickim.
Poszczególne części otwierają uwagi wstępne, za-
wierające m.in. informacje o strukturze wyznanio-
wej, narodowościowej i administracyjnej omawia-
nego obszaru, roli fundatorów duchownych
i świeckich, czynnych na danym terenie architektach
oraz stosowanych materiałach budowlanych. Na-
stępnie omówiono wybrane aspekty architektury ko-
ściołów i klasztorów, takie jak sposoby włączenia
świątyni w większy zespół architektoniczny, po-
szczególne rozwiązania rzutów, typów przestrzen-
nych i fasad, a także elementy wystroju i wyposaże-
nia wnętrz. Wnioski końcowe zawierają zarysy
charakterystyki artystycznej danego terenu oraz in-
teresujące uwagi o stanie zachowania (czy raczej
dewastacji) i wtórnych przekształceniach wspo-
mnianych budowli.
Układ poszczególnych części dostosowano do
objętości prezentowanego w nich materiału. Najob-
szerniejsza jest część ł, którą otwiera stan badań. Na-
stępnie przedstawiono zarys dziejów i strukturę
terytorialną archidiecezji lwowskiej oraz działalność
fundacyjną biskupów, duchowieństwa, zakonów
1996, s. 85-137; „Późnobarokowe kościoły i klasztory
diecezji kijowskiej i dekanatu bracławskiego", [w:] óz/a-
ła Arasdw t. 3, red. Jan K. OSTROWSKI,
Kraków 1999, s. 10-68; „Świątynie i klasztory późnoba-
rokowe w archidiecezji lwowskiej", RoczmÆ/fAtorü ,Szm-
ł;', 28, 2003, s. 169-298.