DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Janowski, Andrzej; Słowiński, Sławomir: Sceny mitologiczne na misie brązowej z Nowego Objezierza i źródła ich inspiracji: =
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.35032#0163
SCENY MITOLOGICZNE NA MISIE BRĄZOWEJ Z NOWEGO OBJEZIERZA I ŹRÓDŁA ICH INSPIRACJI
!57
79. /7craA/e.s' zabi/a svnaba w ogro<7zia
//c.s/je/yb, wyobrażenie na ironie Æaro/a
Łysego. T^epr wg ^biYz/nann, The Heracles
Plaques ...,9?g. 23
został zgodnie z realiami średniowiecza, jako rycerz uzbrojony w miecz i tarczę. Nato-
miast na obu misach, mimo iż ubrany jest w krótką średniowieczną tunikę, to w prawej
dłoni dzierży maczugę, a przez lewe przedramię ma przerzuconą lwią skórę.
Scena 4 - Herakles kradnie stada Geriona
W sztuce antycznej dziesiąta praca Heraklesa/Herkulesa należała do najczęściej ilu-
strowanych. W starożytnej Grecji dominowały wyobrażenia walki herosa z właścicielem
stad - Gerionem, którego zgodnie z treścią mitu obrazowano jako mężczyznę o trzech
tułowiach i trzech głowach. Motyw ten był szczególnie popularny zwłaszcza w VI-V w.
p.n.e.^ W okresie rzymskim Geriona przedstawiono jako mężczyznę o trzech głowach,
ałe tylko jednym tułowiu. Artyści tego okresu częściej niż poprzednio wykorzystywali
także motyw kradzieży stad^.
Z czasów średniowiecza wskazać można tylko jedno przedstawienie walki z Gerio-
nem, a pochodzi ono z datowanego na połowę XII w. krążka do gry w trik-traka przecho-
wywanego w zbiorach Metropolitan Museum w Nowym Jorku (nr 1970.324.4). Widoczne
na nim szaty oraz oręż (miecze i tarcze) obu przeciwników odpowiadają co prawda re-
aliom średniowiecza, jednak władca Tartessosu, zgodnie z tradycją antyczną wyobrażony
został jako trzygłowy mężczyzna (il. 21). Rysunek na misach brązowych z Nowego Obje-
zierza i rzeki Severn zdecydowanie odbiega od tego wzorca. Gerion przedstawiony został
bowiem jako jednogłowy, nieuzbrojony król, w pokorze klęczący przez Heraklesem, któ-
ry lewą rękę opiera o jego głową, a prawą zamierza się na niego maczugą^. Podobnie jak
w przypadku analizowanych wcześniej scen 1 i 2, dla takiego sposobu ujęcia brak odpo-
wiedników tak w sztuce antyku, jak i średniowiecza. Potwierdza to, naszym zdaniem, suge-
rowany już brak znajomości przez twórcę mis zarówno antycznej mitologii jak i ikonografii
poszczególnych opowieści. Ważkim argumentem na rzecz tego wniosku jest m.in. fakt, iż
Herakles/Herkules próbuje zerwać z głowy Geriona koronę. Jak wskazaliśmy wcześniej
64 PAPUC1-WŁADYKA, op. cit., s. 164-165; Philip BR1ZE, "Herakles and Geryon (Labour X)", [w:] Lexicon /cono-
grop/nenm MyiAo/ogioc Cbmicoe, t. V/1, Herakles - Kenchrias, Zürich-München 1990, s. 73-85.
66 MANN, "Samson vs. Hercules....", s. 11; BR1ZE, op. cit.
66 Por. uwagi WEITZMANN-FIEDLER, "Romanische Bronzeschalen ...", s. 121-122; ead., RowonAc/?egrawe;7e...,
s. 24-25.
!57
79. /7craA/e.s' zabi/a svnaba w ogro<7zia
//c.s/je/yb, wyobrażenie na ironie Æaro/a
Łysego. T^epr wg ^biYz/nann, The Heracles
Plaques ...,9?g. 23
został zgodnie z realiami średniowiecza, jako rycerz uzbrojony w miecz i tarczę. Nato-
miast na obu misach, mimo iż ubrany jest w krótką średniowieczną tunikę, to w prawej
dłoni dzierży maczugę, a przez lewe przedramię ma przerzuconą lwią skórę.
Scena 4 - Herakles kradnie stada Geriona
W sztuce antycznej dziesiąta praca Heraklesa/Herkulesa należała do najczęściej ilu-
strowanych. W starożytnej Grecji dominowały wyobrażenia walki herosa z właścicielem
stad - Gerionem, którego zgodnie z treścią mitu obrazowano jako mężczyznę o trzech
tułowiach i trzech głowach. Motyw ten był szczególnie popularny zwłaszcza w VI-V w.
p.n.e.^ W okresie rzymskim Geriona przedstawiono jako mężczyznę o trzech głowach,
ałe tylko jednym tułowiu. Artyści tego okresu częściej niż poprzednio wykorzystywali
także motyw kradzieży stad^.
Z czasów średniowiecza wskazać można tylko jedno przedstawienie walki z Gerio-
nem, a pochodzi ono z datowanego na połowę XII w. krążka do gry w trik-traka przecho-
wywanego w zbiorach Metropolitan Museum w Nowym Jorku (nr 1970.324.4). Widoczne
na nim szaty oraz oręż (miecze i tarcze) obu przeciwników odpowiadają co prawda re-
aliom średniowiecza, jednak władca Tartessosu, zgodnie z tradycją antyczną wyobrażony
został jako trzygłowy mężczyzna (il. 21). Rysunek na misach brązowych z Nowego Obje-
zierza i rzeki Severn zdecydowanie odbiega od tego wzorca. Gerion przedstawiony został
bowiem jako jednogłowy, nieuzbrojony król, w pokorze klęczący przez Heraklesem, któ-
ry lewą rękę opiera o jego głową, a prawą zamierza się na niego maczugą^. Podobnie jak
w przypadku analizowanych wcześniej scen 1 i 2, dla takiego sposobu ujęcia brak odpo-
wiedników tak w sztuce antyku, jak i średniowiecza. Potwierdza to, naszym zdaniem, suge-
rowany już brak znajomości przez twórcę mis zarówno antycznej mitologii jak i ikonografii
poszczególnych opowieści. Ważkim argumentem na rzecz tego wniosku jest m.in. fakt, iż
Herakles/Herkules próbuje zerwać z głowy Geriona koronę. Jak wskazaliśmy wcześniej
64 PAPUC1-WŁADYKA, op. cit., s. 164-165; Philip BR1ZE, "Herakles and Geryon (Labour X)", [w:] Lexicon /cono-
grop/nenm MyiAo/ogioc Cbmicoe, t. V/1, Herakles - Kenchrias, Zürich-München 1990, s. 73-85.
66 MANN, "Samson vs. Hercules....", s. 11; BR1ZE, op. cit.
66 Por. uwagi WEITZMANN-FIEDLER, "Romanische Bronzeschalen ...", s. 121-122; ead., RowonAc/?egrawe;7e...,
s. 24-25.