Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (70.2008)

POLEMIKJ

191

„wulgaryzacji" czy laicyzacji**. Trudno też uznać to
za „zabieg magiczny"^. Wzrost popularności tego
słowa w języku polskim należy raczej wiązać z se-
mantycznymi zapożyczeniami zjęzyka angielskiego,
choć już np. Y/owzzzł/ęzy/Ł/ /lo/yłzego z początku XX
w. jako przenośne znaczenie wyrazu „ikon, ikona"
podaje „porównanie, obraz"*"*. T/ze Ov/ozv/ B/zg/z'.s7z
Dzctzozzuzy słowo „icon" objaśnia jako „likeness, ima-
ge, portrait, semblance, similitude, simile"^ i podaje
następujące znaczenia: (l.a) „An image, figure, or re-
presentation; a portrait; a picture, 'cut', or illustration
in a book; especially applied to the 'figures' of ani-
mals, plants, etc. in books of Natural History. Obyo/e-
te". (l.b) „An image in the solid; a monumental
figure; a statue". (1. c) „Cozzzpzztzzzg. A small symbolic
picture of a physical object on a VDU screen, espe-
cially one that represents a particular option and can

** DĄB-KALINOWSKA, /Zrozzy z obrazy, s. 104. Jako
„najbardziej spektakularne" przykłady „manipulacji" po-
jęciem ikony autorka wymienia dwie książki, podając ich
błędne opisy bibliograficzne [corrigez?&z w nawiasie kwa-
dratowym - JM]: Albert BOIME, 77ze Łzzye/zzzg
[Ł/zredbzg] oj" /be Aatzozza/ /eozzy. d P/ea /br Patriotic
/cozzoc/ayzzz zzz a Aatz'ozza/z'yt Fve [Pra], Chicago 1985
[Cambridge-New York 1998]; Richard 1. COHEN, JewN/z
bcozzy. d/*t azzd Poczęty zzz Moderzz Pazvpe, New York 1987
[Berkeley-Los Angeles-London 1998].
** DĄB-KALINOWSKA, /bozzy z obrazy, s. 104.
*"* Stanisław KOZŁOWSKI, „Ikon, ikona", [w:] P/owzzzb
yęzyba po/ybzego, red. Jan KARŁOWICZ, Adam KRYŃ-
SKI, Władysław NIEDŹW1ECKI, t. 2, Warszawa 1902, s.
76: „ikon równoległy = paralela; ikon przeciwległy = an-
tyteza". Por. Andrzej BAŃKOWSKI, Pzyzzzo/ogzczzzy

be selected to exercise that option". (2) „Faytezaz
CVzzzrc/z. A representation of some sacred personage,
in painting, bas-relief, or mosaic, itself regarded as
sacred, and honoured with a relative worship or ado-
ration"^. (3.a) ,/zz B/zetozdc. A simile. Obyo/ete".
(3.b) ,Jzz P/zz7oyop/zy [...] tranferred sense". Termin
„ikon" bywa stosowany m.in. w semiotyce Charles'a
Sandersa Peirce'a, który definiował go - najogólniej
ujmując - jako znak współuczestniczący we właści-
wościach przedmiotu*7 (4) „A realistic representation
or description in writing. Now z*are or obyo/ete".
Nowsze słowniki dodają: „person or thing regarded
as a representative symbol or as worthy of venera-
tion"*^. Słowo „ikona" jako synonim wyrazu „idoł",
„osoba kultowa" funkcjonuje też np. w języku nie-
mieckim*'*. Wieloznaczność form językowych jest
nieodłączną cechą każdego języka naturalnego.

y/owzzzb/ęzyba po/ybz'ego, t. 1, Warszawa 2000, s. 539.
*- C/ze O.r/ozY Fzzg/zy/z Dzctzozzuzy, t. 7, Oxford 1989,
s. 608.
*6 B/owzzzb yęzyba yo/.sbzego, red. Witold DOROSZEW-
SKI, t. 3, Warszawa 1961, s. 158.
Dietfried GERHARDUS, „Ikon", [w:] Fizzyb/opddie
P/zz7oyop/zie zzzzd ITźyyezzyc/za/tyt/zeozde, red. Jürgen MIT-
TELSTRAß, t. 2, Stuttgart-Weimar 1995, s. 198-199 (tu
bibliografia); Michael LEJA, „Peirce, Visuality, and Art",
Pe^z^eyezztatzozz 72, 2000, s. 97-122; Daniel SPANKE,
Porträt - /bozze - Fzaz.st. Me t/z o do / og/y c/ze Ptzzdzezz zzzr
Ceyc/zzc/zZe dey Po/'tzY'ty zzz der Fzazyt/iteratzzr. Zzz ezzzer
Pz/dtbeorze der Azzzzyt, München 2004, s. 64-66.
*^ Ov/ord Dzctzozzuzy o/ Bzzg/zy/z, Oxford 2003, s. 859.
*9 Dzzdezz. Day gro^e ITbrZerbzzc/z der dezzt.se/zezz 5/zz'zze/ze,
t. 4, Mannheim-Leipzig-Wien-Zürich 1999, s. 1909.